Tầm một năm sau khi mình viết bài tạm biệt các bạn và rời khỏi thị trường chứng khoán, mình lại quay trở lại vào những ngày giông bão nhất đây :D
Không biết các bạn như thế nào, mặc dù là dân kỹ thuật nhưng mình lại rất vui thích khi tham gia đầu tư chứng khoán. Một niềm vui thực sự như kiểu con nít được cho kẹo chứ không phải mình thắng mới vui còn lỗ thì buồn. Một năm sau ngày tạm biệt các bạn, mình đã rèn luyện được thêm khá nhiều và mình có thể tự tin tuyên bố rằng mình đã trưởng thành trên TTCK ít nhất là về mặt cảm xúc và người rõ điều đó hơn ai hết đó là vợ mình khi bây giờ vợ mình không thể nào biết ngày nào mình lời ngày nào mình lỗ được nữa :D
Sau những bài viết trước, mình cũng nhận được kha khá tin nhắn của các bạn muốn mình hướng dẫn chơi chứng khoán. Có một điều làm mình ngạc nhiên là, hầu hết các bạn hỏi mình đều rất rất trẻ (hay là mình quá già rồi...). Vậy nên mình canh mấy ngày TTCK rớt hơn 150 để chia sẻ, mong rằng nó sẽ giúp ích được cho các bạn. Dĩ nhiên, mình luôn nhắc đi nhắc lại mình không phải là chuyên gia, vậy nên những gì mình nói luôn luôn là dưới góc độ chia sẻ, của người đi trước kể lại cho người đi sau nghe. Hơn nữa, trong spiderum cũng rất nhiều cao thủ nằm vùng, biết đâu mình lại được góp ý để cải thiện hơn nữa. Thôi không vòng vo nữa nha, mình sẽ vào đề luôn, những thứ mình trình bày sau đây được mình sắp xếp theo thứ tự quan trọng nhất đến ít quan trọng nhất theo quan điểm của mình để có thể đầu tư chứng khoán hiệu quả. Trong bài này mình sẽ không đề cập đến trading vì đó là một trường phái kinh doanh chứng khoán hoàn toàn khác và mình cũng không đủ khả năng để hướng dẫn trading.
- Chuẩn bị cho mình một tâm lý thật tốt và lành mạnh: + Đừng xem cổ phiếu như là cả cuộc sống của bạn. Trừ khi bạn có ý định làm môi giới, muốn trở thành một nhà đầu tư quản lý quỹ, muốn trở thành cá mập trên thị trường tài chính, thì hãy dừng đọc tiếp bài viết này vì nó không dành cho bạn và xách mông lên đi học cho đàng hoàng. Còn nếu bạn như mình, chỉ xem TTCK chỉ đơn giản là một kênh đầu tư, như BDS chẳng hạn, thì hãy tập và rèn luyện để có thể đầu tư một cách thoải mái, cầm CP như cầm tài sản chứ không phải như cầm trái bom. Đừng cố bắt đáy r sống trong lo sợ hay cứ ngồi cả ngày canh mua đi bán lại rồi chẳng làm được việc gì. Thẳng thắn mà nói, với mình công việc trading là một công việc vớ vẩn và chẳng có ý nghĩa gì. Thật tốt cho bạn nếu như bạn là trader cá nhân và vẫn kiếm ra tiền, nhưng mình vẫn cảm thấy công việc đó vô nghĩa và nhạt nhẽo.
+ Hãy suy nghĩ như thế này: cơ hội luôn luôn ở đâu đó, dành cho người xứng đáng. Người ta vẫn hay bảo: 7x hối tiếc vì không đầu tư BDS, 8x thì tiếc vì không đầu tư chứng khoán, 9x thì lỡ mất Bitcoin (10x chắc là NFT quá :D). Nhưng có vấn đề gì đâu nếu 7x mua CK, 8x mua Bitcoin. Chỉ tính riêng trên TTCK Việt Nam có gần 2000 mã cp khác nhau, loại bỏ đi kha khá những mã rất khó để đầu tư thì ít cũng còn 100 mã khác nhau, mỗi một mã cũng không phải chỉ để cho chúng ta 1 cơ hội duy nhất để mua, vậy thì hãy bình tĩnh chứ đừng FOMO. Nếu thực sự bỏ qua một cơ hội, chúng ta vẫn còn nhiều cơ hội khác ở phía trước nếu chúng ta có năng lực. Nhưng nếu chúng ta không có năng lực, thì mọi cơ hội chúng ta thấy được, đều là mồ chôn. Nghĩ thử xem, nếu bạn không có năng lực mà các bạn còn nhìn thấy cơ hội, vậy những người có năng lực ngta chẳng nhai hết trước r bỏ lại cho bạn cái xương hay sao?
+ Hãy xem TTCK là một kênh đầu tư lành mạnh. Mình biết là TTCK có rất nhiều góc khuất, cụ thể là vài ngày qua thông tin bắt bớ rất nhiều. Tuy nhiên, nó vẫn được đặt dưới sự kiểm soát của nhà nước và pháp luật. Mình sẽ không tranh luận về vấn đề này quá nhiều nhưng nếu bạn không thể tin tưởng vào TTCK thì bạn cũng không nên tham gia vào nó trừ khi bạn muốn đốt tiền để giải trí. Tại sao các bạn lại có ý muốn tham gia vào một sòng bạc mà biết ngta ăn gian và kiểu gì mình cũng thua? Để có một tâm lý lành mạnh hãy tạo cho mình những thói quen lành mạnh. T1: không bỏ tiền vào các cp không lành mạnh. Mình sẽ không kể đích danh ra vì mình vẫn theo một nguyên tắc cũ: không nói tốt được thì cũng không nói xấu. Các bạn cần tự tìm hiểu cp nào là cp không lành mạnh. T2: không bỏ toàn bộ trứng vào một giỏ. Kể cả cp đó tốt như thế nào, bạn có chắc chắn đến đâu đi chăng nữa, thì thị trường tài chính chỉ là bài toán xác suất. Khi bạn all in, nhất là dùng thêm margin nữa, không khác gì bạn khẳng định xác suất là 100% (trong khi nó không phải là 100%). Đây là một thói quen rất không tốt và nó sẽ hại bạn vào một ngày nào đó. Mình sẽ mô tả cách bạn chết bằng một ví dụ sau nhé:
- Có 100 ô số được đánh số từ 1 -> 100, bạn sở hữu 99 ô và mình sở hữu duy nhất chỉ 1 ô số 2 (đơn giản vì mình thích số 2 vậy thôi :D). Vốn của bạn là 1000 VND. Luật chơi như sau: T1, bạn luôn luôn đặt cược toàn bộ số vốn của mình. T2, mỗi khi bạn thắng, bạn sẽ được bằng số tiền bạn đặt, tuy nhiên, nếu thua thì bạn sẽ thua x2. T3, số tiền thắng sau mỗi round sẽ được cộng dồn vào số vốn ban đầu của bạn. Cách chơi: bạn bịt mắt ném 1000 VND của bạn vô 100 ô. Nếu trúng ô số 2, bạn thua cuộc. Trúng tất cả các ô còn lại, bạn thắng.
=> Có nghĩa là: bạn có 99% thắng số tiền bằng số vốn của mình và chỉ 1% bạn thua x2 số vốn. Đây là trò chơi mô phỏng lại toàn bộ hành vi của một người không hề có kinh nghiệm trên thị trường chứng khoán và bạn đoán xem. Họ sẽ chết, tại 1 thời điểm nào đó, cho dù họ có thắng bao nhiêu đi chẳng nữa. Thứ duy nhất khác với hiện thực, đáng buồn thay, là xác suất trên thực tế còn lâu mới đạt được 99%. Cách để thắng trò chơi này rất đơn giản: phá 1 trong 3 luật chơi ở trên, hoặc cả 3, bạn phá càng nhiều luật ở trên thì xác suất bạn chết càng ít, nếu bạn phá cả 3 luật, xác suất bạn chết là cực kỳ thấp.
- Về tâm lý thì 2 cái này là quan trọng nhất, những cái nhỏ hơn các bạn cần trải nghiệm và vượt qua nó. Sau khi trang bị được một tâm lý tốt và lành mạnh rồi, bây giờ chúng ta cần chọn lọc CP. Để chọn cổ phiếu mình sẽ tư duy theo những bước sau:
- T1: thị trường. Câu hỏi này quan trọng hàng đầu khi bạn đầu tư bất cứ thứ gì chứ không chỉ riêng chứng khoán. Đây là yếu tố mình ví nó như "thiên thời". Nếu đầu tư crypto, hãy trả lời câu hỏi, thị trường crypto có đang tốt hay không. Nếu kinh doanh bán hàng online, thì hãy trả lời câu hỏi thị trường sản phẩm mình bán có tốt hay không, tương tự, nếu đầu tư CP thì hãy trả lời câu hỏi, TTCK VN có đang tốt hay không, định giá hấp dẫn không, kinh tế vĩ mô tốt không. Nếu câu trả lời là không, hãy từ bỏ, đầu tư vào một thị trường mình biết là đang downtrend nghe rất dở hơi. Dĩ nhiên mình đang đầu tư CK thì theo quan điểm của mình TTCK VN đang tốt rồi :D
T2: ngành nghề. Trả lời được và đúng tới câu hỏi này thì tỉ lệ thắng của bạn trên TTCK là cực kỳ lớn. Đây là lý do tại sao lại có sóng dòng. Mấy công ty có liên quan gì tới nhau đâu mắc gì ông VND tăng thì ông SSI lại tăng, ông HPG tăng thì ông HSG tăng, ông PVD tăng thì ông PVS cũng tăng theo. Đây là yếu tố mà mình xem như "địa lợi". Lấy ví dụ dòng chứng khoán, khi mà TTCK sôi động thì các công ty chứng khoán đều có lời kể cả trong trường hợp doanh nghiệp họ chẳng thay đổi gì, chỉ cần họ thu phí giao dịch, thu lời cho vay là họ đã có doanh thu và lợi nhuận vượt trội. Vậy là toàn bộ doanh nghiệp chứng khoán đều hưởng lợi dù cho doanh nghiệp của họ chẳng cải tiến thêm tí nào. Ở chiều ngược lại, nếu ngành nghề đang chưa được thuận lợi, thì doanh nghiệp dù có tốt cách mấy cũng rất khó bứt phá được, và mình sẽ lấy VNM làm ví dụ cho trường hợp này.
T3: doanh nghiệp. Thiên thời địa lợi rồi thì chắc chắn phải có "nhân hoà". Cái này mình xin không bàn nhiều. Để đánh giá được một doanh nghiệp tốt hay không, cạnh tranh thế nào với các doanh nghiệp cùng ngành cần rất nhiều kiến thức. Nếu không thể phân tích được thì có thể chọn trong rổ VN30 hoặc trong các quỹ đầu tư lớn nhất trên TTCK VN.
Nếu đi tới được tận đây rồi, thì việc còn lại bạn phải làm chỉ là đặt lệnh mua CP nữa thôi. Nếu bạn không có thời gian, thì bạn cứ mua theo chu kỳ, chẳng cần quan tâm giá cao thấp sao cả. Ví dụ: cuối cùng bạn chọn được 2 doanh nghiệp là FLC và ROS, và bạn muốn phân bổ tỷ trọng là 6:4 thì cứ 1 tháng 1 lần, bạn mua tỉ lệ 6:4 FLC và ROS với cùng 1 số tiền, bạn sẽ mua được giá trung bình của năm đó và nếu bạn phân tích đúng thì ôm đến năm sau là sẽ có lãi. Bạn nào có thời gian và biết 1 xíu về TA thì có thể áp dụng TA. Như mình hiện tại TA duy nhất mình sử dụng là ngưỡng hỗ trợ (mình chỉ dùng ngưỡng hỗ trợ chứ mình cũng chẳng quan tâm ngưỡng kháng cự vì mình không có ý định bán). Gặp hỗ trợ mạnh thì mình mua mạnh, hỗ trợ nhẹ thì mình mua nhẹ. Mua xong rồi lại đi làm việc cật lực, để nhỡ có đu đỉnh thì lại có tiền trung bình giá :D
Điều cuối cùng, hãy luôn review lại quan điểm đầu tư của mình và chấp nhận sửa khi mình đã sai, tuy nhiên đầu tư vì gì thì thoát ra vì cái đó chứ không phải mới mua nó giảm liên tục thì lại bán ra. Nếu vẫn chưa thấy phân tích của mình sai gì, hãy kiên nhẫn nắm giữ. Trong một uptrend 2 năm của VNindex, vẫn có giai đoạn VNindex giảm 200 điểm rồi lại đi lên (T1/2021). Toàn bộ quá trình trên là bạn đang đầu tư và đồng hành cùng doanh nghiệp chứ không phải bạn đang đi bắt đáy mà có thể mua đúng điểm và không bao giờ lỗ được. Lập luận của bạn dù đúng, nó cũng cần thời gian để phản ánh vào doanh nghiệp mà bạn đầu tư.
Hôm nay tạm dừng ở đây, mình đi nghỉ đây để còn có sức gồng lỗ :( Mong rằng những chia sẻ của mình sẽ giúp được cho các bạn đang và sẽ tham gia vào TTCK.