Nhân dịp @huskywannafly có bài viết liên quan tới blockchain và Bitcoin nên mình cũng chia sẻ 1 chút về blockchain dễ hiểu đến mức anh em có thể giải thích được cho mẹ và người yêu hihi <3
Một mả chữ tiếng việt dễ hiểu nhất về Blockchain. Tôi hứa.
Xin chào! Bây giờ đã sang cmn năm 2018 rồi và nếu bạn vẫn đang tiếp xúc với loài người thì chắc chắn bạn đã nghe thấy 2 chữ Bitcoin và Blockchain trong suốt năm vừa qua
Tôi đoán là có nhiều bạn cũng giống như tôi, nghe thấy Bitcoin một vài năm trước, quên m* mất nó là gì cho tới khi Bitcoin quay trở lại và chiếm trọn sự chú ý của giới truyền thông (lẫn giới trà đá vỉa hè) trong năm nay. Tôi vẫn còn nhớ 3-4 năm trước xem một video trên youtube cố gắng giải thích Bitcoin, Blockchain và mining là gì. ĐCM!!! Giờ chỉ ước là hồi đấy chú ý lắng nghe hơn.
Bài viết đầu tiên tôi sẽ giải thích cho bạn một cách dễ hiểu nhất Blockchain là gì? Vấn đề mà nó giải quyết và ứng dụng nào của nó là tiềm năng?
Để bắt đầu, không giống các bài viết tiếng việt khác, tôi muốn bạn biết đến vấn đề mà Blockchain giải quyết. Trước Blockchain, chưa một ai khẳng định mình giải quyết được vấn đề này một cách tuyệt đối.
Đây là một vấn đề rất phổ biến trong ngành khoa học máy tính. Tưởng tượng thế này đi. Tầm vài ngàn năm trước, bạn là một nam nhi đại trượng phu và là một tướng lĩnh của đội quân Byzantine. Bạn cùng các tướng khác đang hau háu chuẩn bị tấn công vào thành luỹ của quân địch để cứu nàng công chúa xinh đẹp trong truyền thuyết.
Đêm đến, thành luỹ của địch bị bao vây bởi quân đội Byzantine và bạn chỉ huy một cánh quân. Những cánh quân còn lại nằm ở vị trí khác nhau và được chỉ huy bởi các tướng lĩnh kia.
OK. Tình huống thế này nhé, bạn và các tướng quân kia phải cùng tấn công một lúc vào thành địch thì mới chiến thằng. Nếu chỉ cần tấn công phối hợp lệch nhau thì thôi thua luôn. Bạn đã quyết địch sẽ tấn công vào lúc canh ngọ, nhưng khổ nỗi là thời này bạn không có bộ đàm, đ có điện thoại, chẳng có email, mà dùng đuốc hay khói báo hiệu thì quân địch nhìn thấy.
Làm thế nào để bạn có thể chắc chắn một cách tuyệt đối rằng tất cả các tướng lĩnh còn lại đều đạt được thoả thuận đồng ý và cùng nhau tấn công vào canh ngọ.
Bạn có thể gửi truyền thư bằng ngựa, nhưng rủi ro là chẳng may con ngựa bị tóm trước khi tới được chỗ các tướng khác thì sao. Bạn cũng cần phải nhận lại được thư của các tướng lĩnh đó khẳng định là OK tôi đồng ý cứu công chúa lúc canh ngọ. Đánh! Nhưng cũng rủi ro là con ngựa đi về đó bị tóm thì cũng xong. Chưa hết, chẳng may quân địch tóm được ông đưa thư, xong làm giả tin nhắn báo đi hay báo về. Làm sao để các tướng lĩnh khác biết chắc chắn đó là tin nhắn của bạn. Chưa kể tình huống xấu nhất, trong số các tướng lĩnh kia có vài thằng ml, nhận tin rồi dả vờ con-phơm (confirm) là đánh xong té.
Như tôi đã nói ở trên, bài toán vấn đề tướng quân Byzantine vẫn chưa có cách giải quyết tuyệt đối trong hàng ngàn năm.
Để giải quyết được vấn đề này, hàng ngàn năm qua chúng ta phụ thuộc vào bên thứ ba để xây dựng lòng tin giữa chúng ta với nhau. Như trong ví dụ trên, chúng ta có thể giải quyết bằng cách sử dụng dịch vụ đưa tin bằng ngựa của một bên thứ ba đã có hàng chục năm kinh nghiệm. Rồi là trước khi lâm trận các tướng lĩnh ký với nhau một văn bản đồng ý sẽ tấn công dưới sự giám sát của bên thứ ba là luật pháp. Nếu ông nào vi phạm sẽ bị toà án trừng phạt chẳng hạn.
Nói tóm lại vấn đề cốt lõi cần được giải quyết là:
Bằng cách nào các cá nhân (hay tổ chức) có thể tuyệt đối tin tưởng trực tiếp lẫn nhau mà không phụ thuộc vào một bên thứ ba nào để đảm bảo lòng tin ấy.
Đây chính là câu hỏi mà Satoshi Nakamoto muốn trả lời sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, thời điểm hệ thống tài chính Mỹ đánh mất niềm tin trong dân chúng.
Blockchain là câu trả lời còn Bitcoin là ứng dụng đầu tiên của công nghệ này.
Vậy tóm lại thì Blockchain là cái đ** gì? Ngoài việc nó là công nghệ đằng sau đồng tiền số Bitcoin ra thì cụ thể nó là cái gì? Mỗi lần tôi đi hỏi, tôi lại va phải một câu trả lời hơi khác một tí. Một trong những cách giải thích tốt nhất mà tôi được nghe là từ Jeremiah Lowin.
Cách dễ hiểu nhất khi nghĩ về Blockchain đó là tưởng tượng nó như là một cơ sở dữ liệu (database). Nó giống như một cuốn sổ cái vậy.
Nhưng điều đặc biệt của Blockchain đó là cơ sở dữ liệu này được phân phối phi tập trung trên mạng internet. Điều đó có nghĩa là cơ sở dữ liệu này được trải khắp thế giới, được sở hữu bởi tất cả máy tính trong mạng lưới ngang hàng. Không có một máy chủ tập trung nào host cơ sở dữ liệu này, không có một người nào có quyền kiểm soát cơ sở dữ liệu này. Một khi dữ liệu được ghi vào cuốn sổ cái này, không ai có thể xoá, hay thay đổi nó. Nó không thể bị hack.
Ờ! Nghe có vẻ kinh đấy, nhưng mà thế thì có gì thú vị vậy????
Điều thú vị của công nghệ này được Satoshi Nakamoto diễn giải trong Bitcoin whitepaper (2008), Blockchain đảm bảo được, hay nói cách khác, giúp mọi người tin tưởng được nội dung của cơ sở dữ liệu (cuốn sổ cái) mà không cần biết những người tham gia khác vào mạng lưới ngang hàng này là ai, ai đang viết vào cơ sở dữ liệu này, có ai đang thao túng dữ liệu này hay không. Blockchain giúp những người tham gia đạt được sự đồng thuận về thông tin mà không cần thông qua một bên thứ ba.
Blockchain giúp những người tham gia đạt được sự đồng thuận về thông tin mà không cần thông qua một bên thứ ba
Bằng việc sử dụng Blockchain, bạn chuyển lòng tin mà bạn đã đặt vào các tổ chức tới một nền tảng được vận hành hoàn toàn bởi thuật toán - một nền tảng mở, công bằng, và trung lập. Một nền tảng mà “Sự thật" là một đặc tính nó sở hữu, giống như Internet có đặc tính “Truyền tải thông tin" vậy.
Vậy làm thế nào để chúng ta có thể có một cơ sở dữ liệu được phân phối không tập trung mà tất cả mọi người cùng tin tưởng vào nội dung trong đó? Làm thế nào mà Blockchain giải quyết được vấn đề Byzantine? Câu hỏi này tôi xin phép sẽ trả lời trong bài viết Blockchain hoạt động như thế nào vào lúc khác. Đang bận trade quá.
Còn bây giờ, tôi biết bạn vẫn đang thấy thắc mắc: Ờ! Thế đm cái Blockchain này có ứng dụng đ gì mà lại đẻ ra con Bitcoin vậy????
Trước khi đi tới Bitcoin, tôi muốn đề cập tới tính ứng dụng của Blockchain trước. Sự ra đời của Blockchain đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử con người, chúng ta có thể thực sự sở hữu một tài sản số (tài sản điện tử - digital asset) bởi với Blockchain, bạn có thể ghi lại Ai sở hữu Cái gì vào Thời điểm nào mà không bao giờ sợ bị Copy&Paste.
Ví dụ trong ngành ngân hàng - tài chính đi. 1 ngày trading tại các banks lớn diễn ra kiểu kiểu thế này, Goldman Sachs mua trái phiếu từ Credit Suisse, trái phiếu này của Credit Suisse mượn từ JP Morgan. Sau đó bond này trong một ngày được trade qua trade lại qua chục ngân hàng và chốt ngày rơi về Vietinbank chẳng hạn. Khổ một nỗi, chỉ cần back office của một ngân hàng nào để xảy ra lỗi không thu xếp chuyển giao trái phiếu này được là toi. Mất cả nhiều tuần để quay lại sửa lỗi này. Mà lỗi này (Failure to deliver/ Settlement fails) là rất phổ biến trong giới tài chính.
Bây giờ thử tưởng tượng bạn có một cơ sở dữ liệu kiểu Blockchain được chia sẽ giữa các ngân hàng, nó tự động ghi Ai sở hữu Cái gì vào Thời điểm nào/ Ai chuyển cho Ai Cái gì, Số lượng bao nhiêu vào Thời điểm nào - đặc biệt là không ai có thể thay đổi hay thao túng cơ sở dữ liệu này. Các ngân hàng sẽ biết Ai đang sở hữu trái phiếu nào và có khả năng loại bỏ phần lớn các back-office đang làm việc không hiệu quả. Tiết kiệm vãi lìn ra.
Blockchain có tiềm năng ứng dụng trên rất nhiều các sản phẩm khác. Bạn có thể tự mường tượng ra Blockchain có thể làm cơ sở dữ liệu ghi lại tất cả mọi thứ có giá trị và quan trọng như: các loại giấy khai sinh, báo tử, đăng ký kết hôn, bằng cấp, bảo hiểm, xếp hạng tín dụng, hệ thống kế toán kiểm toán, bất động sản, dịch vụ y tế, cho tới chia sẻ lưu trữ đám mây, IPO, ứng dụng kiểu Uber-like, Airbnb-like, etc. nhiều lắm.
Blockchain giúp ghi lại "Ai sở hữu Cái gì vào Thời điểm nào mà không bao giờ sợ bị Copy&Paste"Có người cho rằng, trong tương lai khi chúng ta sống trong thế giới của Internet of Everything thì chúng ta cũng cần một Ledger of Everything.
Trong trường hợp bạn đang bắt đầu lạc lối khi đọc tới đây. Tôi sẽ dừng lại một chút để tổng hợp. Ok?
Bạn có: Một cơ sở dữ liệu được phân phối phi tập trung trên Internet cho tất cả mọi người trong hệ thống. Cơ sở dữ liệu này trung lập, bạn và tất cả mọi người tham gia đều có thể tin tưởng tuyệt đối vào nội dung cơ sở dữ liệu này. Không ai có thể thay đổi được nó, hack nó. Không ai sở hữu nó.
Bây giờ, nếu giả sử bạn có sứ mệnh xây dựng một ứng dụng lên trên nền tảng cơ sở dữ liệu Blockchain này. Ứng dụng đó dành cho tất cả mọi người. Bạn sẽ làm gì?
Đối với Satoshi Nakamoto, ứng dụng đầu tiên là Bitcoin - một đồng tiền mã hoá.
Tại sao? Bởi với Blockchain bạn đã có khả năng thực hiện các giao dịch mà không cần thông qua một bên thứ ba là ngân hàng. Blockchain sẽ giúp ghi lại Chị Vi chuyển cho chị Xuân 20 đồng. Chị Vi còn 10 đồng. Chị Xuân có 20 đồng. Kiểu kiểu như vậy. Blockchain giúp hiện thực hoá một thế giới tiền tệ hoàn toàn trên nên tảng điện tử - thế giới không tiền mặt. Blockchain giúp tạo ra sự khan hiếm cho các tài sản điện tử và giám sát nó. Bạn không thể copy & paste 1 đồng ở đây sang kia để có 2 đồng được.
Satoshi tạo ra 21 triệu đồng Bitcoin, chỉ thế thôi. Không hơn không kém. Không giống như tiền (fiat currency), Chính phủ có thể in thoải mái từ không khí và làm giảm giá trị đồng tiền trong túi của bạn qua một mỹ từ là lạm phát (inflation).
Thế là bỗng dưng, dù bạn ở bất kỳ đâu trên thế giới, bạn cũng thực hiện được giao dịch. Bitcoin hay Blockchain không quan tâm bạn là ai, số tiền bạn chuyển lớn như thế nào, màu da của bạn trắng hay đen, hay điểm tín dụng của bạn cao hay thấp. Bạn đủ số tiền trong ví là bạn thực hiện được giao dịch. Bạn làm điều này không cần thông qua Bank, Western Union, Paypal, hay ai cả.
Đồng tiền mà bạn sử dụng không chịu sự chi phối của Chính phủ hay Ngân hàng nào. Đồng tiền này hoàn toàn nằm trong tay những người sử dụng nó, là bạn và tôi.
Rồi, rồi, rồi. Đọc đến đây thì lại 1 tỉ câu hỏi nữa này sinh ra trong đầu bạn. Ơ thế đm tại sao Bitcoin lại có giá trị. Giá trị này từ đâu đến. Tiền này không có ai đảm bảo sao. Tiền này không ai quản lý sao. Thế một ngày nó hết giá trị thì sao. Vân vân và vân vân.
Tôi hiểu tôi hiểu. Tôi sẽ nói thêm về tiền tệ trong các bài viết sau của mình. Còn giờ, có lẽ câu nói này của Satoshi Nakamoto là tạm đủ:
“It might make sense just to get some (Bitcoin) in case it catches on. If enough people think the same way, that becomes a self-fulfilling prophecy” - Satoshi Nakamoto, 2009.
Tôi đ** thể dịch được vì tôi rất ngu dịch. Nhưng nôm na là nếu có đủ số người cùng tin và sử dụng đồng tiền này, hiệu ứng mạng (Network Effect) sẽ xảy ra. Bitcoin sẽ tạo nên giá trị từ đó và tự biến nó trở thành một đồng tiền.
Đấy nhé, tạm thời nếu bố, mẹ, ông, bà, cô, dì, chú bác, người yêu cũ, Vi hay Xuân hỏi về Blockchain thì các bạn biết trả lời thế nào rồi nhé.
Nếu mà còn hỏi nó hoạt động thế nào nữa thì chờ sang tuần tôi viết nốt cho. Giờ tôi phải đi đặt mấy lệnh #gotothemoon nữa đây.
Series bài viết này của theAlchemist, tôi viết ra với mong muốn nó sẽ như một sự giới thiệu và là một lời mời các bạn cùng tìm hiểu thế giới hấp dẫn này. Trong các tuần kế tiếp, tôi sẽ cố cho ra nhiều bài viết hơn về những thứ xung quanh nó như Sự phi tập trung, Tiền tệ, Bitcoin, Ethereum, ICOs, và đặc biệt là việc đầu tư Cryptocurrency hay Cryptoassets. Tôi sẽ đổ thêm nhiều gáo nước lạnh hơn nữa vào Bitcoin, bởi tôi cho rằng cách tiếp cận vấn đề cân bằng từ hai hướng luôn tốt hơn cho mọi phân tích.
Nếu quan tâm thì bạn có thể vào thealchemist.io 1 cái blog nhỏ của tụi tui hoặc đọc trực tiếp trên spiderum rồi mình cãi nhau cũng đc :)).
