Xu hướng cho con tiếp cận với ngoại ngữ ở lứa tuổi mầm non và thiếu nhi (4-12 tuổi), cụ thể là Anh ngữ ngày càng gia tăng ở các khu vực thành thị. Tuy nhiên, việc xác định đúng lộ trình học tập ngoại ngữ của con em mình một cách phù hợp và hiệu quả vẫn là một băn khoăn lớn của không ít bậc cha mẹ.  Bài viết này chia sẻ những thông tin mà các bố mẹ cần biết khi chọn tài liệu và khóa học tiếng Anh cho con.
Cho con học tiếng Anh sớm có lợi gì?
Suốt nhiều thập kỷ, nhiều người cho rằng trẻ em học ngoại ngữ nhanh hơn người lớn. Tuy nhiên, các nghiên cứu thực chứng trong 20 năm gần đây cho thấy, nhìn chung trẻ em và người lớn có năng lực và tốc độ tiếp thụ ngoại ngữ tương đương nhau. Khía cạnh duy nhất mà trẻ em vượt trội so với người lớn là khả năng phát âm. Trẻ học ngoại ngữ sớm (từ 0 đến 7 tuổi) có khả năng phát âm chính xác và có phản xạ nói tốt hơn người lớn do có những lý do mang tính sinh học. Giai đoạn phát triển ngôn ngữ này của trẻ em được gọi là “giai đoạn quan trọng- Critical period”. Ở lứa tuổi trưởng thành, sẽ có ít người có thể học một ngôn ngữ mới với khả năng nói được như người bản ngữ.
Vì vậy, nếu bạn muốn con mình phát âm tiếng Anh giống như người bản ngữ, thì có thể cho con học ngoại ngữ trước 7 tuổi. Nếu trẻ được dạy bởi người bản ngữ hoặc giáo viên tiếng Anh phi bản ngữ có phát âm rõ và chính xác, hoặc được tiếp xúc với môi trường giao tiếp với người bản ngữ, khả năng phát âm chính xác các từ đã học sẽ rất cao. Mức độ và tần xuất tiếp xúc với ngữ liệu phù hợp về nội dung và nhận thức của trẻ càng nhiều, trẻ càng có khả năng phát âm và nhại tiếng tốt.
Trẻ học tiếng Anh sớm, đúng phương pháp và liên tục, cũng có xu hướng tự tin hơn trong giao tiếp bằng ngoại ngữ. Các cháu không cảm thấy sợ, hay lạ khi gặp những người nói ngôn ngữ đó. Các cháu cũng hình thành được động cơ học tập mang tính hòa nhập, tức là yêu ngoại ngữ mà mình học một cách tự nhiên và do đó thích học nó một cách tự nhiên chứ không bị gò ép. Và do thời gian tiếp xúc ngôn ngữ của cháu dài hơn so với những người học tiếng muộn, các cháu cũng có nhiều thời gian để nội hóa những gì đã học hơn.
Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy, nếu được học ngôn ngữ thứ hai trong một môi trường dung nạp và khuyến khích, hỗ trợ tích cực, trẻ sẽ có thể tiếp thụ tốt được cả hai ngôn ngữ . Nếu môi trường sống và học tập hàng ngày xung quanh trẻ là môi trường song ngữ thì khi học ngôn ngữ thứ hai, trẻ sẽ hình thành thói quen có thể nghĩ được bằng cả hai ngôn ngữ thay vì chỉ nghĩ bằng một ngôn ngữ mà thôi. Việc trẻ có thể “quên” tiếng mẹ đẻ khi học thêm một ngôn ngữ thứ hai hầu như chỉ xảy ra khi trẻ thuộc nhóm dân nhập cư (đến sinh sống tại một nước nói tiếng Anh)  hoặc bắt buộc phải học ngôn ngữ thứ hai để phục vụ cho việc học tập tại một trường quốc tế sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính.
Một số nghiên cứu gần đây cũng khẳng định, trẻ được học và giao tiếp đồng thời hai ngôn ngữ liên tục và thường xuyên từ nhỏ (bilingual children) thường có khả năng phát triển nhận thức (cognitive development) tốt hơn trẻ đơn ngữ.  Ngôn ngữ thứ hai cho phép trẻ tiếp nhận các khái niệm từ một góc độ khác và do đó, nhìn nhận thế giới và dung nạp các kiến thức hiệu quả hơn.
Giúp con học giỏi tiếng Anh
Nhiều bậc cha mẹ thường băn khoăn khi chọn sách học ngoại ngữ cho con.
Các sách tiếng Anh cho trẻ em ở Việt Nam có hai loại. Loại thứ nhất là các sách được xây dựng và biên tập tại Việt Nam, cho học sinh Việt Nam. Các sách này nhìn chung phù hợp với đặc điểm văn hóa và người học Việt , nhưng lại thường không đồng bộ (thiếu sách giáo viên, chất lượng biên soạn không tốt, thiếu các công cụ dạy học và kiểm tra đánh giá đi kèm). Các bố mẹ có thể chọn loại thứ hai, do các nhà xuất bản nước ngoài làm, được biên soạn trên cơ sở các giá trị chung nhất và các tình huống/chức năng giao tiếp phổ cập nhất cho mọi trẻ em ở mọi quốc gia. Những giáo trình do các nhà xuất bản từ Cộng đồng Chung Châu Âu như Oxford University Press, Cambridge University Press và Longman tuân thủ Khung Tham chiếu Chung Châu Âu về ngôn ngữ (CEFR) và do đó tôn trọng văn hóa gốc của người học, tôn trọng sự đa dạng về văn hóa và giúp người học phát triển ngôn ngữ mà không bị mất đi bản ngã văn hóa của mình. Các giáo trình này cũng tương thích với hệ thống bài thi tiếng Anh chuẩn hóa quốc tế dành cho thiếu nhi và thiếu niên của Cambridge ESOL Exams vốn được công nhận rộng rãi và cũng đang được dùng làm khung chuẩn đánh giá năng lực tiếng Anh trong hệ thông giáo dục quốc dân của Việt Nam.
Vấn đề thứ hai là chữ viết. Cách viết chữ tiếng Việt và cách viết chữ tiếng Anh có sự khác biệt lớn. Các tài liệu dạy tiếng Anh cho trẻ mẫu giáo và thiếu nhi cho phép học sinh “vẽ” chữ cái và tô từ theo nguyên tắc viết chữ khá lỏng. Trong khi đó, nguyên tắc viết chữ tiếng Việt lại khá chặt chẽ. Nếu trẻ bắt đầu học tiếng Anh đúng vào giai đoạn học viết chữ ở cả hai ngôn ngữ, các cháu có thể gặp khó khăn trong cách viết chữ tiếng Việt, và dễ nhầm lẫn cách  phát âm và đánh vần các từ giữa hai ngôn ngữ. Những bố mẹ có con học tiếng Anh ở giai đoạn này đặc biệt chú ý hướng dẫn con viết chữ cho đúng cách, giúp con phân biệt cách phát âm các chữ cái trong tiếng Anh và tiếng Việt. Các bố mẹ cũng có thể chờ cho con học hết học kỳ một của lớp 1, khi con đã đọc và viết tốt các chữ cái cơ bản của tiếng Việt, rồi mới cho con học viết tiếng Anh.
Khi chọn khóa học tiếng Anh cho con, bố mẹ cần tìm hiểu xem chương trình dạy và tài liệu được thiết kế có đảm bảo hai yếu tố là “phù hợp” và “hệ thống” không. Mục đích là để trẻ tiếp thu được những gì được học một cách dễ dàng tự nhiên và phi áp lực, nhưng đồng thời cũng có hệ thống nhất quán. Khi trẻ học tiếng Anh từ nhỏ, các cháu dễ mắc các lỗi mà các cô giáo cháu mắc phải, đặc biệt là lỗi phát âm. Vì vậy, việc lựa chọn giáo viên có phát âm tốt và có phương pháp sư phạm tốt là hết sức quan trọng. Phương pháp dạy của giáo viên phải đa dạng và vui với các nhiều hoạt động khác nhau giúp các con luôn thấy thích và không bị nhàm. Các giáo viên cũng cần sử dụng rất nhiều phương tiện giao tiếp và giáo cụ (tranh ảnh, bài hát, hình vẽ, rối, ngữ cảnh, điệu bộ…) để giúp các cháu tiếp thụ ngôn ngữ một cách tự nhiên trong ngữ cảnh.
Nhiều bố mẹ thường phàn nàn với tôi là con họ đã học tiếng Anh 5-6 tháng rồi mà chưa nói được câu nào. Mức độ thể hiện mà hình thức đơn giản nhất là “nói” một ngoại ngữ, lại tùy thuộc vào độ ngắn dài của giai đoạn “tiếp thụ trong im lặng-the silent period” của từng trẻ. Ở giai đoạn đầu, trẻ tiếp thu và nội hóa các kiến thức trong im lặng, giống như em bé học nói tiếng mẹ đẻ trong năm đầu tiên của đời mình. Ở giai đoạn này, trẻ dừng lại ở mức độ nhận biết và hiểu, hoặc chỉ nói được các từ đơn lẻ, chứ chưa nói được cả câu có nghĩa. Bố mẹ đừng tỏ ra sốt ruột mà nên cho các cháu thời gian, khen ngợi giúp con tự tin bước sang giai đoạn tiếp theo của chu trình học tiếng.
Học ngoại ngữ giống như học đàn, học múa hay học võ ở chỗ nó đòi hỏi người học phải luyện tập và thực hành liên tục để có được kỹ năng.  Trẻ em dễ học và dễ quên, do đó các tài liệu dạy tiếng Anh cho trẻ đều đi theo đường xoáy ốc: ôn lại và nâng cao. Nếu muốn con mình học tiếng Anh hiệu quả, hãy đảm bảo tính thường xuyên và liên tục, không chỉ của quá trình học mà cả của động cơ học tập. Và để làm thế, chỉ có một cách, là làm cho việc học ngoại ngữ thành một niềm vui với các con mình và giúp các con có môi trường để sử dụng những gì đã học.