Xem phim bản quyền hay xem phim lậu?

Có vẻ là một câu hỏi bình thường đấy, nhưng lại không bình thường lắm. Ở Việt Nam thì dường như chắc chắn là câu trả lời ngả sang phía bên phải nhiều hơn. Điều này vì sao thì ai cũng biết rồi, nhưng mình cứ liệt kê ra vài lý do đây:

Chúng ta gọi "yêu thương" các trang phim lậu là trang xem phim trực tuyến thôi, dễ tìm, gõ google là ra nhan nhản. Mấy trang này kiếm thu nhập dựa trên lượng truy cập của người xem, càng nhiều thì càng thu được nhiều. Nguồn thu nhập của họ ở đâu? Từ quảng cáo gắn trên các phim và trên giao diện trang. Nhưng ai mất công tránh vài cái quảng cáo vài giây làm gì, khi sau đó có thể xem hết bộ phim Full HD, đường truyền lại còn mượt như xem Youtube nữa?

Thực tế không phải người xem không biết rằng xem lậu là sai, mà đơn giản là đã quen rồi. Luôn luôn khó để thay đổi thói quen mà. Nhưng nguyên nhân vì sao ta dễ quen với việc xem lậu, thì bởi nó tiện lợi. Chưa nhắc đến yếu tố tiền bạc, nhưng phải thừa nhận là cái nào tiện hơn sẽ được ưu tiên lựa chọn hơn, nhất là trong một tình trạng chung mà ở đó, việc xem phim bản quyền vẫn còn bị coi nhẹ.

Mong muốn nâng cao ý thức xem phim của cộng đồng, nhưng lại khó để tìm ra một lời giải thích hợp nhất cho việc "vì sao phải xem phim bản quyền". Căn bản là vấn đề này không thật sự cấp thiết đối với người xem Việt Nam. Chúng ta lâu nay vẫn xem lậu, và có sao đâu, nhỉ? Cơ bản là không có lý giải nào đáng nhìn nhận hơn là vấn đề đạo đức và tôn trọng tác quyền, những lý thuyết phù phiếm với số đông, đối tượng mà cái họ thực sự cần chỉ là hiệu quả xem phim. Tôi muốn xem phim, và tôi sẽ tìm cách nhanh nhất, dễ nhất để xem được nó. Bản quyền à, bỏ đi, thiếu gì cách để tìm một bộ phim free!

Xem nhẹ vấn đề bản quyền và coi việc xem phim chỉ là "giải trí miễn phí" nhanh chóng làm sản sinh ra những hình thức dịch vụ ăn theo, tiêu biểu là REVIEW PHIM TRÁ HÌNH (thực tế là TÓM TẮT phim). Cái này cũng khó nói, nhiều người chỉ cần biết nội dung phim, và hết, họ không cần quan tâm đến những yếu tố điện ảnh khác. Nhưng với người yêu phim chân chính, việc làm này giống như một trò đùa. Chấp nhận nghe nội dung trong 5 phút thay vì xem phim 2 tiếng, họ thao thao phán đoán và thẩm định bộ phim như những chuyên gia, thật khôi hài.

Một nhóm người xem khác, đỡ "dễ dãi" hơn, cũng chấp nhận "mì ăn liền" bằng những bản Cam quay trộm ngoài rạp, hoặc từ các nguồn kém chất lượng. Mặc cho hình ảnh chỉ dừng ở mức 360p, với họ cũng không sao. Thì đúng là không sao, vì họ không trực tiếp làm hại đến ai. Nhưng việc ủng hộ cho những bản phim quay trộm đó đồng nghĩa với làm ngành phim lỗ lớn ở phòng vé. Việc tham rẻ, chẳng cần "ngon" hay "bổ" quá liều khiến điện ảnh Việt bị lún vào chính cái vũng của mình. Ra ngoài rạp xem làm gì, trong khi cứ đợi vài bữa lên mạng là đầy link xem MIỄN PHÍ!

Dù thế, cá nhân mình biết là nhận ra và thay đổi cũng cần rất nhiều thời gian. Chính mình cũng vẫn còn đang xem phim lậu, phải thẳng thắn là vậy, vì những lý do đã nêu bên trên đây. Mình cũng là một phần của cộng đồng với những điều thiếu sót, và bài viết này là một sự nhìn nhận để chúng ta cùng tìm cách thay đổi tích cực. Mình hiểu là nên ủng hộ nhiều hơn cho phim bản quyền. Bạn có biết các cách để xem phim bản quyền có 2 cách chính: _ Mua DVD/ Bluray.

_ Mua gói xem phim trên các trang phim trực tuyến như Netflix, MUBI, Amazon Prime, Disney+,...

Cách đầu tiên thì khá tốn kém, đặc biệt là nếu bạn muốn xem bản đẹp. Giá một bản phim Blu-ray có thể gấp 4-5 lần bản DVD của cùng bộ phim. Cứ tìm kiếm trên shop của Amazon để đối chiếu sẽ thấy.

VD: Giá Blu-ray vs DVD của Chungking Express (Trùng Khánh Sâm Lâm) trên Amazon.

Sau đó, nếu có mua được DVD/ Blu-ray mà không có đầu đọc thì cũng không ổn. Hiện nay thì hoạt động Online bằng laptop nhiều hơn và ít người xem phim bằng TV như trước. Do đó, cách này có vẻ không khả thi.

Cách thứ 2 là đăng ký các gói xem phim theo tháng, theo năm trên các nền tảng xem phim. Về mặt tiện lợi thì hơn cách xem băng đĩa truyền thống, nhưng việc duy trì xem phim dẫn đến mất những khoản tiền không mong muốn. Cách này khó cho những người chỉ coi phim là phương tiện giải trí đơn thuần, hoặc các bạn sinh viên, người lao động thu nhập thấp,... Những khoản 200k/ tháng có thể được dành dụm để mua cái khác thay vì xem phim. Thêm vào đó, khi mua các gói này mà lỡ quên hủy subcription, đến thời điểm gia hạn nó tự động gia hạn, nếu không xem nữa, lại không nhớ mà hủy thì đương nhiên mất tiền oan.

Với mỗi nền tảng có những yêu cầu, chính sách khác nhau. MUBI là trang chuyên dành cho film arthouse, phim độc lập,.... giá mỗi tháng là 7 đô la ( ~160k VND). Disney+ và Amazon Prime cũng thường có các phim sản xuất chính hãng, với phí theo tháng cao hơn, 8 đô la.

Thị trường của MUBI thì nhỏ, nhưng chắt chiu, người xem trung thành. Mình cũng là người xem MUBI dài hạn và đây là trang mình yêu thích. Tính ra 160k VND không hề đắt tí nào nếu bạn thích. Thậm chí nếu bạn yêu dòng phim nghệ thuật và muốn tìm hiểu sâu nữa thì có thể đăng ký gói Yearly với mức phí 4 đô/ tháng.

Tuy nhiên, điều phiền phức nhất ở các nền tảng này là vấn đề VPN. Mình là một người kém công nghệ, mấy vụ đổi VPN mày mò mãi, mà mình nghe đâu phải mua để dùng cho an toàn, với các gói mà tối thiểu là gói lẻ 1 tháng giá 13 đô la (cái này cần anh em confirm ) . Disney+ thì không hỗ trợ tại Vietnam nên bạn phải đổi VPN sang Mỹ, hoặc Úc, hoặc Nhật gì đó,...

Với Amazon Prime (AP) và Netflix thì may mắn là hiện nay Việt Nam chúng ta có thể xem thoải mái, chỉ cần mua theo các gói tùy chọn. Độ phổ biến của AP không bằng Netflix. Netflix có hỗ trợ phụ đề Việt còn AP thì không. Netflix có giao diện thân thiện và cập nhật theo xu hướng người dùng hơn, trong khi AP thì hơi cũ, "truyền thống" hơn. Vài phim mới ra AP yêu cầu phải thuê riêng. Về chất lượng hình ảnh thì đều có chất lượng tối ưu 4K. Các phim thương mại, trendy đang hot hầu như đều có thể tìm thấy trên 2 nền tảng này.

Và nếu như đã thuê/ mua phim rồi thì còn vấn đề gì mà sao vẫn có người xem phim lậu? Đáng tiếc là các nền tảng trả phí này không phải lúc nào cũng cho ta phim mà ta mong muốn. Có người thích xem phim theo kiểu hard-core, cày cho sạch phim của 1 đạo diễn rồi mới "chuyển kênh". Với các mọt phim như thế thì lượng phim của các nền tảng như Netflix, AP,... không đủ để đáp ứng, vì phim mới là nhiều, các phim cũ kinh điển may ra là có, chứ phim thuộc về vùng "dân tộc thiểu số", ít người xem kiểu "Lobster" hay "The Piano Teacher" thì khả năng cao là không có.

Để tìm được các phim có tuổi đời tầm 90-100 năm, hoặc các phim trong thế hệ này mà thiên theo xu hướng thể nghiệm mới, phim dự thi LHP,... chỉ có thể một cách duy nhất: phim lậu. MUBI thì cũng có nhiều phim cũ đấy, cả kho luôn. Nhưng đấy là nếu muốn xem một cách vô tư, "phim nào cũng được", còn muốn xem cụ thể một phim nào đó, thì không được. MUBI có kiểu streaming theo đợt, và dù bạn tìm thấy phim bạn cần tìm thì cũng phải đợi đến lúc stream mở lại ( VD: "Giòng Sông Không Tìm Thấy" mới stream lại gần đây và mình mới có cơ hội xem được) .

Phim lậu lại chia ra làm: web phim lậu và torrent. Hiểu ngắn gọn, các web phim lậu là nhóm người xem phim lậu, còn torrent là nơi cá nhân đơn lẻ chia sẻ các link tải, ai muốn tự download về theo ý mình. Torrent là dữ liệu phim nguyên gốc (chất lượng thấp hơn với Blu-ray), xem cái này thì không lo quảng cáo, không lo là đang tiếp tay cho các trang phim lậu. Nhưng công bằng mà nói, đây cũng là lậu, cũng là những cú chơi "chưa đẹp" đối với người làm phim. Tuy vậy, down torrent thì vì nó mang mục đích cá nhân và không nhằm thương mại hóa nên nó cũng bớt lậu hơn mấy cái web lậu :) Chỉ muốn nói là nếu có thể được thì hãy tìm cách làm sao đó, để giảm bớt việc xem phim lậu đi thì tốt.

Nhiều web lậu cũng down torrent và lấy bản dịch cứng của nhiều người đóng góp ẩn danh. Việc này thì không chỉ ảnh hưởng đến bản quyền của bộ phim mà còn là bản quyền của bản dịch.

Phải từng bước đến khi biến việc xem phim bản quyền trở thành một văn hóa. Một người anh của mình nói: Văn hóa cần có 2 thứ là thời gian và tính đại chúng. Hiện tại việc một cộng đồng trung thành với việc xem phim bản quyền như ra rạp, mua DVD, mua gói Premium trên các platform,... nhưng con số ít ỏi chưa đủ để tạo nên chuyển đổi trong cả ý thức hệ.

Hãy bắt đầu bằng việc xem ra rạp xem phim, mua Netflix,... còn nếu bất quá không thể kiếm được phim như ý, thì down torrent. Các trang phim lậu một lúc nào đó sẽ cần được khai tử hoàn toàn, hoặc hoạt động theo hình thức khác mà tác quyền của bộ phim được coi trọng hơn.

Cảm ơn các bạn đã đọc đến đây. Chỉ là những suy nghĩ từ mình, một đứa mơ mộng luôn nuôi ý định làm nhiều điều hơn cho điện ảnh.

Chúc một tối cuối tuần vui vẻ!

Fanpage: Into the film 84

Blog: intothefilm84.wordpress.com