Kinh Lộ thủa ban đầu do các gia tộc gốc Mân lãnh đạo đã phế vùng đất gốc thành Trại. Tiếp đó tất nhiên Kinh Trại đã bước vào trường thiên tranh đấu.

Sự hình thành của người Kinh Lộ.

Châu thổ sông Hồng là vùng đất mới hình thành. Trước TK V, có lẽ khu vực Bắc Bộ Việt Nam hiện nay chỉ là vùng kimi lỏng lẻo của các đế chế phương Bắc.

Một ví dụ mà ta có thể thấy đó cuộc chiến Tấn Ngô tranh giành Giao chỉ diễn ra trên vùng đất nay là phần chuyển tiếp Quảng Đông - Quảng Tây. Năm 446, Lưu Tống Văn Đế ham vàng Lâm Ấp, lệnh Đàn Hoà Chi, Tông Xác soái quân chinh phạt.

Quân Lưu Tống đánh bại Lâm Ấp, đến châu thổ sông Hồng đắp thành Tống Bình (Thành được bình định bởi nhà Tống). (Có lẽ đến) Lúc này cư dân bản địa (Tai, Mol) mới chịu quản trị trực tiếp bởi Hán.

Bốn trăm năm sau (860) người Tai quật khởi hưởng ứng Nam Chiếu. Quân Nam Chiếu tràn vào trung châu bắt giết tới 120 ngàn người. Sau năm 865, Cao Biền chiêu mộ dân chúng, dân Lưỡng Quảng di cư tới, kế đó là dòng Mân.

Lớp di cư này tràn trên châu thổ, hoà huyết với bản địa (tàn dư Tai, Mol). Cuộc hoà huyết này làm tiền đề cho sự hình thành Kinh Lộ. Sau này Kinh Lộ còn được bổ xung thêm cỡ 10 vạn tù binh Cham.

Nền móng của Trại

Tại Hoan Diễn, những đoàn thương thuyền phương Bắc đã cập bờ có lẽ từ khi Hán triều hưng thịnh. Nhờ hải lưu và gió mùa, việc đến Hoan, Ái thuận lợi hơn nhiều việc tiến vào vùng trũng sông Hồng.

Hoan Diễn phát triển thương mại biển, trở thành một phần trong chuỗi trạm chung chuyển giữa hai thế giới (China và Ấn Độ). Điều này sẽ còn kéo dài nhiều TK sau đó.

Thành ra Hoan Diễn lại hình thành xu thế bản địa mix với Hán. "Kinh già hoá thổ", đám thương nhân mà sau này cả là dân Hán (quan lại cấp thấp, binh lính) dần bản địa Hoá. Người bản địa mạnh mẽ hơn nhờ tiếp thu những yếu tố ngoại lai.

Hoan, Diễn cũng là gốc của tâm lý đối kháng với Bắc phương. Không chấp nhận contex Đông Bắc Á, họ muốn phổ quát quyền lực và giá trị bản địa?

Từ Hoan châu, những đoàn binh theo Dương Đình Nghệ, Ngô Quyền tiến ra bắc. Nhân khi Đại Đường tan rã, dân Hoan bèn làm chủ trung châu kiến quốc định đô.

Xu thế này còn được tiếp diễn vào TK X. Đinh trở thành Bộ Lĩnh và trở thành ông chủ của Giao châu. Lê Hoàn là Thập đạo tướng (thủ lĩnh quân sự chung của 10 thế lực lớn). Giữ chức vụ này, dường như Lê Hoàn đã được các thủ lĩnh, hào trưởng ngầm công nhận sẽ là đại thủ lĩnh tiếp nối sau họ Đinh?

Nhưng đầu TK XI, cục diện thay đổi. Đại La trở thành trung tâm của Hán di cư. Toà thành này cũng trở thành một thế lực kinh tế. Các nguồn lực tới từ phương Bắc, Cao Biền đã khai thông thủy đạo nối thông Đại La với cảng Khâm, Liên và đô thị Ung Châu, Quảng Châu.

Cải Hoan Diễn vi Trại

Năm 1009, Lý Công Uẩn đại diện cho thế lực Đại La đảo chính Lê Long Đĩnh kiến lập vương triều Lý. "Võng Thương Chu chi tích", Lý thiên đô về Đại La.

Sau đó, ông chia cả nước làm 24 lộ, đổi Hoan Diễn làm Trại. Vai trò của thế lực bản địa bị hạ thấp. Cuộc cạnh tranh quyền lực giữa Trại và Kinh trở thành cuộc đấu thiên niên kỷ.

Hơn năm trăm năm sau, năm 1533 chiến tranh Lê - Mạc bùng nổ. Đó là xung đột khốc liệt giữa Kinh - Trại.

Mạc thuận lợi khi giành quyền cai trị Đại Việt cho Kinh Lộ. Nhưng bất chấp các nỗ lực trong việc tránh xung đột với Minh, quản trị quốc gia thái bình thịnh vượng, Mạc không thể đấu lại những chiến binh Trại.

Năm 1593 thế lực Trại chiến thắng. Mol lại về đồng bằng thiết lập chính quyền Lê Trịnh (Lê Trung Hưng). Liệu chăng ngữ hệ Việt Mường là ngữ hệ hình thành sau những lần Trại vào và cai trị tại Thăng Long?

Một nhà chia hai

Trại ra bắc, tràn về trung châu, nhưng lại bị chính văn hoá trung thổ hấp thu. Lê Trung Hưng rơi vào context Đông Bắc Á như cha ông họ.

Một nhánh Trại dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Hoàng ly khai khỏi tập đoàn Lê Trịnh. Họ vừa bảo vệ sinh mạng cũng như giữ vững truyền thống Trại của mình.

Cuộc đối đầu mấy trăm năm Trịnh Nguyễn về bản chất là cuộc xung đột giữa Trại Bắc tiến - ứng dụng mô thức Trung Quốc với Trại nam tiến làm chủ lưu context Đông Nam Á (tại Việt Nam).

Nguyễn Hoàng đem truyền thống Trại vào nam. Tại đây, Trại dung hợp với context Đông Nam Á hình thành vương quốc Đàng Trong khác biệt hoàn toàn với Đàng Ngoài. Đàng Trong cởi mở hơn, đa dạng nhân chủng, đa dạng văn hoá và hội lưu tốt hơn hẳn Đàng Ngoài vốn thủ cựu Tống Nho.

Việt Nam lập quốc, cuộc xung đột giữa hai đại thế lực. Phải chăng đó là căn nguyên của những cuộc nội chiến triền miên tại Việt Nam? Và phải chăng người Kinh (86% dân số Việt Nam) cũng ra đời như vậy?