Dạo gần đây, trên khắp các con phố, Kiến thấy đâu đâu cũng rợp cờ đỏ sao vàng. Lòng Kiến lại trào dâng một cảm xúc vô cùng đặc biệt. Vừa rưng rưng, vừa hân hoan. Kiến nhận ra “lòng yêu nước” tưởng như là thứ nội tại âm ỉ, bỗng dưng trỗi dậy mạnh mẽ.
Có phải rằng chỉ khi vào các dịp lễ lớn gắn với lịch sử cách mạng thì cảm xúc tự hào dân tộc lại trào dân hơn? Liệu đây có phải là cảm xúc chân thực từ bên trong, hay là một hiệu ứng tâm lý xã hội được “kích hoạt” bởi các yếu tố bên ngoài?
Dưới góc nhìn của tâm lý học, sự “sục sôi yêu nước” này có thể được lý giải bằng ba cơ chế: ký ức hoài niệm, lây lan cảm xúc và hiệu ứng đám đông.

1. Ký ức hoài niệm

Vào các dịp lễ lớn, chúng ta thường được gợi lại những câu chuyện lịch sử đầy xúc động. Đó có thể là một bộ phim tài liệu phát trên truyền hình, một bài viết kể lại ký ức chiến tranh, hay đơn giản là lời kể thủ thỉ của ông bà, cha mẹ về những tháng ngày đầy gian khó. Những mảnh ký ức tưởng chừng đã ngủ yên ấy, khi được kể lại bằng cảm xúc chân thật, lại có sức lay động kỳ lạ
Dưới góc nhìn tâm lý học, đây là hiện tượng “truyền ký ức xuyên thế hệ” (intergenerational memory transmission), những ký ức cảm xúc được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Khi người lớn kể lại quá khứ với cảm xúc chân thực, những ký ức ấy không chỉ truyền tải thông tin mà còn kích hoạt cảm xúc sâu sắc đến thế hệ mai sau.
Với những người lớn lên trong thời bình, lòng yêu nước không hình thành từ sự trải nghiệm chiến trận, mà từ những cái chạm cảm xúc sâu sắc với người đi trước. Và khi ta lắng nghe một câu chuyện cũ bằng cả trái tim, sự đồng cảm và biết ơn sẽ dần nảy nở, rồi âm thầm chuyển hóa thành niềm tự hào dân tộc.

2. Lây lan cảm xúc

Khi thấy bạn bè, người thân hoặc cả cộng đồng cùng thể hiện niềm tự hào, chia sẻ bài viết cảm xúc về lịch sử, hay đổi ảnh đại diện kèm một biểu tượng lá cờ đỏ sao vàng. Thì những cảm xúc đó cũng sẽ dễ “lây lan” đến chúng ta.
Hiện tượng này được gọi là “emotional contagion” – lây lan cảm xúc, là hiện tượng mà khi cảm xúc của một người có thể “truyền” sang người khác như kiểu vui lây, buồn lây.
Nó giống như khi bạn thấy bạn bè mình háo hức chuẩn bị xem lễ diễu binh, bàn tán rôm rả về các sự kiện tưởng niệm, thì dù ban đầu bạn không quá quan tâm, cái háo hức ấy cũng từ từ lan sang bạn, rồi bỗng dưng bạn cũng thấy tim đập nhanh hơn, cảm thấy muốn góp mặt, muốn được là một phần của khoảnh khắc chung đó. Và chính những cảm xúc được “lây lan” ấy, lại là mảnh ghép góp phần làm dày thêm lòng yêu nước trong mỗi người.

3. Hiệu ứng đám đông

Lòng yêu nước thường bùng lên vào các dịp lễ lớn phần lớn nhờ hiệu ứng đám đông (crowd effect), mà trong đó, lây lan cảm xúc chính là yếu tố cốt lõi.
Theo tâm lý học xã hội, khi số đông cùng thể hiện một hành vi hoặc cảm xúc, cá nhân sẽ có xu hướng làm theo, không chỉ vì bị ảnh hưởng mà còn để cảm thấy mình thuộc về tập thể đó. Đặc biệt, trong những bối cảnh mang tính nghi lễ như lễ diễu hành, hát quốc ca tập thể, con người cảm nhận rõ rệt sự kết nối với một cộng đồng lớn hơn chính mình.
Sự hiện diện đồng thời của cờ đỏ sao vàng tung bay, nhạc nền hào hùng, và hàng ngàn người cùng đứng nghiêm, đặt tay lên ngực trái… đã tạo nên một “đám đông cảm xúc” đầy lan tỏa. Và chính trong khoảnh khắc ấy, lòng yêu nước chúng ta được khơi dậy mạnh mẽ nhất.
Dù bắt đầu từ bất kỳ đâu, tình yêu nước vẫn luôn hiện diện, lặng lẽ mà vững vàng. Và cũng chính tình yêu ấy giúp chúng ta cùng nhau gìn giữ những giá trị thiêng liêng của dân tộc qua từng năm tháng.
—
Follow Kiến để cùng nhau thức học tâm lý nhoa ❤ #kientamly #kienthuc #tamly #psychology #tamlyhoc