Tại sao khởi nghiệp thường…dễ thất bại? - Hiệu ứng Dunning & Kruger
Một sự thật phũ phàng về chuyện khởi nghiệp, làm start-up đó là tỷ lệ thất bại có thể lên tới trên 90%… Lý do thì vô cùng nhiều, nhưng hiện tượng dưới đây có thể giúp bạn phần nào giải thích được một phần nguyên nhân.

"Hiệu ứng Dunning & Kruger mô tả về mối tương quan giữa sự hiểu biết của một người về một lĩnh vực và mức độ tự tin của họ trong lĩnh vực đó.

*Cụ thể, Dunning & Kruger mô tả quá trình này diễn ra như sau:

- Khi chưa biết gì về lĩnh vực nào đó thì mức độ tự tin của một người sẽ bằng 0 → điều này dễ hiểu và không có gì để bàn.

- Vấn đề bắt đầu thú vị khi những người bắt đầu biết sơ sài về một lĩnh vực nào đó thì thường có xu hướng lầm tưởng là mình đã rất giỏi trong lĩnh vực ấy. Họ rất tự tin về những phát biểu của mình, hay thậm chí đi chỉ dạy người khác. Giai đoạn này gọi là Peak of Mt. Stupid – Đỉnh cao của ngu ngốc.

- Nếu họ vẫn tiếp tục tìm hiểu, sự tự tin này ngay lập tức rớt xuống gần như bằng không. Giai đoạn này gọi là Valley of Despair – Thung lũng của sự thất vọng.

- Khi tiếp tục đào sâu nghiên cứu, mỗi ngày sự hiểu biết của họ sẽ mỗi tăng – song song đó sự tự tin của họ cũng bắt đầu tăng dần trở lại. Giai đoạn này gọi là Slope of Enlightment – Con dốc của sự khai sáng.

- Việc tăng dần này sẽ tiếp tục cho đến khi người đó trở thành một chuyên gia, họ hiểu tường tận từ trong ra ngoài lĩnh vực đó. Lúc này sự tự tin cũng sẽ tăng đến một mức độ ổn định. Giai đoạn này gọi là Plateau of Sustainability – Cao nguyên của sự bền vững. (Tuy nhiên, dù mức độ tự tin ở giai đoạn có cao thì cũng hiếm khi nào cao bằng Peak of Mt. Stupid).

—
**Vài ví dụ về hiệu ứng Dunning & Kruger

Hiệu ứng Dunning & Kruger gần như khắp nơi. Chúng ta ít nhiều ai cũng đã đi qua những giai đoạn này một lần, thường là lúc trẻ.
…
Trong đó có một lĩnh vực mà hiệu ứng Dunning & Kruger rất thường xảy ra, đó chính là… khởi nghiệp. Nhiều người trẻ đọc những câu chuyện thành công, thêm vài quyển sách về quản trị và đầu tư.

Lúc này các bạn ấy chỉ vừa tìm hiểu về quản trị và điều hành và không ý thức được mình đang ở ngay giai đoạn Peak of Mt. Stupid. Nếu không tỉnh táo và có người can thì thường dẫn đến kết quả là mở công ty.

Điều này lý giải vì sao tỉ lệ thất bại trong những trường hợp này lại rất cao. Và cũng lý giải vì sao có rất nhiều người kinh nghiệm dẫu dày dạn kinh nghiệm vẫn rất e dè với chuyện tự đứng ra khởi nghiệp.
…
Một ví dụ khác là lái xe. Theo thống kê thì với những người mới lái xe, nếu lỡ có xảy ra tai nạn thì cũng chỉ là những va quẹt nhỏ, không quá nguy hiểm.
Giai đoạn nguy hiểm nhất chính là khoảng thời gian đã lái được từ 2 – 3 năm. Đây là giai đoạn họ nghĩ rằng mình đã là những tay lái lụa và thường thích “thể hiện” những kỹ năng lái xe của mình — tuy nhiên họ chưa đủ kinh nghiệm để có được những phản xạ mà chỉ những người lái xe lâu năm mới có. Những tai nạn xảy ra trong giai đoạn này thường là những tai nạn lớn, xảy ra ở tốc độ cao.
…
Trong lĩnh vực đầu tư, có câu nói rất hay là: “When your taxi driver is telling you to buy stock, you know it’s time to sell” – Tạm dịch: “Khi người tài xế taxi khuyên bạn nên đầu tư vào chứng khoán, bạn biết đó là thời điểm nên bán”.

Hoặc như trào lưu crypto currency trong quá khứ cũng có một câu tương tự: “When everyone and their grandma becomes a crypto expert it’s time to run” – Tạm dịch: “Khi các bà nội trợ cũng bắt đầu trở thành chuyên gia về crypto, bạn biết đó là thời điểm nên bán”. ��(Lưu ý là các ví dụ trên không có ý xúc phạm những người lái taxi hay những bà nội trợ, người ta chỉ mượn hình ảnh đó để chỉ những người đang trong Peak of Mt. Stupid).

Khi biết về hiệu ứng Dunning & Kruger, ta sẽ tự nghiệm ra được rất nhiều ví dụ thú vị khác từ cuộc sống hàng ngày.