Hàn Quốc là quốc gia nổi tiếng về sự chú trọng lễ nghi, phép tắc giữa người già với người trẻ; giữa cấp trên với cấp dưới hay giữa tiền bối với hậu bối. Nếu quan tâm Kpop hay theo dõi phim ảnh Hàn Quốc thì mọi người đều dễ dàng nhận ra được tầm quan trọng của việc “biết đối nhân xử thế” ở đất nước này. Còn thực tế ngoài đời thì ra làm sao? Có giống như những gì xem trên phim, trên báo chí không? Bài viết dưới đây của mình dù không thể trả lời bao quát được câu hỏi này; tuy nhiên, mình sẽ chia sẻ chi tiết và thực tế trải nghiệm của bản thân khi làm việc tại Hàn, cụ thể là làm Tiếp viên Hàng không tại một hãng Hàng không ở Hàn Quốc. Mong rằng khi đọc xong, mọi người có thể phần nào hiểu được làm việc với đồng nghiệp người Hàn sẽ như thế nào; hay văn hóa tiền bối- hậu bối ở Hàn Quốc ra làm sao.
Chụp trai lúc ngồi đợi subway =))
Nếu ở bên Đài Loan, Trung Quốc gọi là sư tỷ - sư muội thì ở Hàn Quốc xưng là tiền bối (선배 - sonbae) – hậu bối (후배 - hubae) .Ai vào công ty trước sẽ là tiền bối, ai vào sau là hậu bối; không quan trọng tuổi tác cao thấp gì hết. Hồi mình còn là trainee – tất nhiên lúc đó lớp mình là lứa mới nhất, nhỏ nhất; đi trong công ty gặp ai cũng phải chào kính cẩn 안녕하십니까 (an nhon ha sim ni kka) , dù quen hay không quen cũng lo mà chào. 
[ Hồi đầu qua mình rất bất mãn việc này, thấy thật thừa thãi bởi đôi khi mình chào mà người ta đâu quan tâm, với quen biết gì đâu mà chào; ở Việt Nam có khi chưa cúi người chào ba mẹ như thế nữa là qua Hàn phải chào mấy người xa lạ. Nhưng rồi tất nhiên là phải “nhập gia tùy tục” thôi, bởi trainee nào cũng phải như thế, nếu không làm theo thành ra mình là trainee “cá biệt” – mà đã cá biệt thì sẽ chẳng có kết quả nào tốt đẹp cả. ]
Sau khi tốt nghiệp được kỳ training đầy căng thẳng, bọn mình có thêm một nùi “cửa ải” nữa phải trải qua. Ngoài công việc ra, ai cũng phải biết những “luật bất thành văn” dành cho maknae (người nhỏ tuổi nhất) mà mình list ra dưới đây. Làm đúng, làm đủ, ngoan ngoãn sẽ được quý; ngược lại thì nhiều hậu quả khôn lường lắm.

1.Văn hóa phòng Briefing

(Briefing: trước mỗi chuyến bay, tất cả các TV của chuyến bay đó phải họp lại với nhau để trao đổi, bàn bạc, dặn dò khá nhiều vấn đề về chuyến bay sắp tới. Bên mình briefing 2 lần: 1 lần là với đoàn tiếp viên, 1 lần là với Cơ trưởng và Cơ phó)
Trước mỗi phòng Briefing sẽ thông báo Số hiệu chuyến bay, Mã sân bay và Thời gian bắt đầu cuộc họp

Thường thì maknae phải đến công ty sớm hơn giờ briefing ít nhất 20 phút, ra máy tính đăng ký briefing room để các tiền bối đến sau dễ nhận diện được phòng briefing chuyến bay của mình.

Trường hợp đội bay sẽ layover (nghỉ qua đêm) tại một quốc gia khác thì maknae sẽ đi lấy 02 cái phong bì để vào phòng briefing thu tiền đô của từng tiếp viên. Tiền này dùng để tips cho tài xế: 01 tài xế chở về khách sạn, 1 tài xế chở ra sân bay.
Người ngoài mà bước vào phòng briefing, nhìn vào vị trí ngồi sẽ biết được ai là Tiếp viên trưởng (TVT), ai là tiền bối, hậu bối ngay. Bởi vì có quy tắc ngầm hết cả rồi. Khi vào phòng briefing không phải thích ngồi đâu là ngồi được. Tiếp viên trưởng sẽ ngồi trước máy tính. Ngồi càng gần TVT thì càng là tiền bối, ngồi càng xa thì càng là hậu bối. Maknae thì tự biết thân biết phận mà ngồi xa nhất rồi đó :))
Hình này cũ rồi, thời mà ai cũng phải xách theo cuốn Manual dày cộm. Từ 2019 là mỗi crew được phát 1 cái Samsung Tab để dùng nên tiện dụng và nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
Bước vô phòng briefing, maknae phải tinh ý xem có đủ ghế không, thiếu thì phải biết đi lấy thêm ghế; phải check trước thông tin trên tab là chuyến bay đó cần giấy tờ thông hành nào không; nếu có thì phải biết mà chuẩn bị, đặt sẵn trên bàn cho mọi người. Khi đã ngồi yên vị trong phòng, hễ mà có tiền bối nào mở cửa bước vô là phải nhìn, cười, cúi đầu nhẹ chào với âm điệu tươi tắn “an nhon ha sim ni kka” (mắc mệt :D )

2. Văn hóa Xe bus

Maknae là người lên xe cuối cùng, xuống xe đầu tiên. Để làm chi? Sau khi các tiền bối yên vị trên xe hết rồi, maknae phải đứng dưới canh coi hành lý, vali của mọi người được tài xế chuyển vào hầm xe hết chưa, tránh việc bỏ sót hành lý.  Xuống xe đầu tiên cũng để canh coi hành lý đã được đưa ra hết chưa, siêng thì phụ tài xế đưa vali ra.
Dù trời nắng đẹp hay mưa rào, gió to hay tuyết bão bùng đi chăng nữa thì maknae cũng phải lên xe cuối cùng, xuống xe đầu tiên.
Và tương tự như văn hóa phòng briefing thì ở trên xe bus, vị trí ngồi cũng thể hiện cấp bậc, chức cao thì được ngồi đầu. Maknae thì phải tự biết ngồi phía tận cùng xe :))



3. Văn hóa Thang máy

Khi nguyên đoàn bay mà đi với nhau, hậu bối thường đi phía sau, tiền bối đi phía trước. Nếu đến thang máy, maknae phải bấm nút khi cửa mở, tiền bối vào thang máy trước, makenae vẫn đứng ngoài ấn nút giữ cửa thang máy, đợi các tiền bối vào hết rồi mới được bon chen vô; nếu xui hết chỗ thì phải đợi thang sau.
Tương tự, nếu đang trong thang máy với nhau, khi cửa mở, tiền bối ra trước, còn maknae đứng giữ nút mở cửa rồi ra sau cùng.
4. Văn hóa Khách sạn
Khi đến khách sạn ở các quốc gia mà đoàn bay sẽ layover, trong khi các tiền bối ngồi nghỉ ngơi đợi nhận phòng, thì maknae sẽ đến lễ tân nhận tất cả các thẻ phòng, nếu khách sạn yêu cầu kiểm tra passport thì maknae đi thu passport của các thành viên trong tổ bay. Danh sách phòng đã chia sẵn ai ở phòng nào, nên maknae sẽ kẹp thẻ phòng tương ứng với passport phát cho từng thành viên trong tổ bay. Thường thì phải để ý, phát thẻ phòng cho Cơ trưởng và FO (First officer- Cơ phó) trước, rồi sau đó đến đoàn tiếp viên.
Thứ tự từ trên xuống dưới: KS ở Cam Ranh - Singapore - Manila. Mỗi thành viên được ở riêng 01 phòng. Tất cả các phòng đều hạng giống nhau; trừ Cơ trưởng, FO và TVT là được upgrade lên phòng xịn hơn.
Có những việc nho nhỏ nhưng cũng phải để ý khi check in khách sạn, ví dụ như: có những khách sạn mỗi khi khách vào, nhân viên sẽ mời nước từng người. Hôm đó nhân viên mời mình nước xong thì hết bình phải đi refill. Thành ra cả tổ bay chỉ có 01 mình mình có nước trên tay, tất nhiên mình đâu có dám uống. Mình để ý anh nhân viên kia bị sếp sai việc khác nên không đi rót nước nữa, nên gì gì người khác cũng nghĩ sao con kia có nước mà mình không có :)). Làm mình phải nói nhỏ với lễ tân rằng: “Chị ơi, chị có thể bảo nhân viên mời nước những thành viên khác trong tổ bay nữa được không? Bởi giờ 1 mình em có nước thôi cũng ngại uống ý”. Sau đó ai cũng được mời nước rồi mình mới dám uống. Mình nghĩ rằng nếu lúc đó mình mà vô tư cứ uống nước ùng ục, trong khi các thành viên khác ai cũng mệt mỏi và buồn ngủ, thì chắc chắn sẽ bị đánh giá xấu cho mà coi.
5. Văn hóa lúc làm việc trên máy bay
Thực ra không có một quy tắc cụ thể nào về lúc làm việc trên máy bay, chỉ là phải biết tùy cơ mà ứng biến. Nói chung phận hậu bối thì luôn phải tỏ ra lễ phép, tích cực, tươi tắn, biết để ý, ngoan ngoãn và siêng năng trước mặt các tiền bối thì sẽ được quý mến.
Lần hiếm hoi được ngồi khoang Thương gia của A380 để ăn.
Pax Call: Ở chỗ ngồi mỗi hành khách có nút gọi tiếp viên. Trường hợp mà tiếp viên đang ăn, đang làm việc trong galley (bếp) mà khách ấn nút này thì thứ tự ra phục vụ khách sẽ là maknae - hậu bối - tiền bối (nghĩa là khách ấn lần 1 - maknae ra, khách ấn lần 2 - hậu bối ra….). Nhưng quy tắc này cũng khá flexible, tùy theo đồng nghiệp bạn làm chung có tốt tính hay không. Ví dụ: maknae ăn chưa xong, tiền bối đã ăn xong rồi thì lúc khách ấn nút, tiền bối tốt có thể ra giúp trước.
Có cái trường hợp như thế này mà mình hơi bất mãn nè mọi người. Đó là khi mọi thành viên đang ngồi ăn ngon lành, mà tiếp viên trưởng (hoặc tiền bối nào đó - ở khu làm việc khác) đi vô galley của team mình. Miệng mình đang mở to ăn chưa kịp nhai thì thấy các tiền bối cùng nhóm khác đứng bật dậy chào và nhường ghế cho tiếp viên trưởng. Nhìn vậy thì mình đâu dám ngồi tiếp, cũng phải đứng dậy theo. Đến khi TVT nói: “Thôi được rồi, cứ ngồi ăn tiếp đi” thì mới dám ngồi. Thêm một cái “lễ nghi” như vậy nữa đó mọi người. Mắc mệt không :D
Đây là Crew Rest Bunk - buồng ngủ của tổ bay. Maknae vô đây mà thấy giường nào rộng rãi hơn phải biết mà né ra nha :)) bởi mấy buồng nhỏ nhỏ mới dành cho hậu bối.
Một điều khác là nếu làm gì thì phải nói, đừng im im; bởi việc giao tiếp giữa các thành viên với nhau là rất rất cần thiết khi làm việc. Lúc bắt đầu đi làm việc gì đó, mình phải báo với ít nhất 01 người trong team rằng mình sẽ làm gì. Để người ta biết được việc gì đã và đang được làm, việc gì chưa hoàn thành, người nào đang bận, và nếu có việc cần thì biết ai đang ở đâu để tìm.
Những tháng đầu tiên đi làm việc là thời gian căng thẳng nhất đối với những tiếp viên mới, kể cả TV người Hàn chứ không riêng gì người Việt. Thường thì maknae Hàn còn bị “soi” nhiều hơn cả bọn mình. Mọi người hãy tưởng tượng rằng khi mới đi làm, tất cả mọi ảnh mắt đều dồn vào người mới, để xem con nhỏ này grooming tốt chưa (trang phục, tóc bối, makeup, dáng đi,…); nhìn có lanh lợi, siêng năng, lễ phép hay biết việc chưa, liệu nó có làm gì sai không, liệu nó có quên việc không, vân vân… Tất nhiên, đối với những tiếp viên mới toanh, các tiền bối sẽ không có nhiều kỳ vọng rằng họ sẽ hoàn thành công việc một cách hoàn hảo; nhưng điều họ quan tâm nhất chính là thái độ. Nếu ngay từ đầu tính từ lúc chuẩn bị phòng briefing, cho đến lúc lên máy bay làm việc mà mình gây ấn tượng tốt được với toàn bộ tiếp viên tổ bay bằng cách thực hiện đủ những “văn hóa kể trên” cùng với vẻ mặt tươi tắn, thái độ niềm nở; thì trong lúc làm việc dù mình có thể làm hơi lóng ngóng, quên việc này việc kia, nhưng vẫn sẽ được những tiền bối khác nhiệt tình chỉ dạy. Còn cho dù nếu hoàn thành tốt công việc nhưng thái độ tệ, thiếu lễ phép, thiếu tinh ý, thì vẫn bị ghét.
Những tips mà mình được các tiền bối Việt Nam dặn dò trước những ngày đi bay đầu tiên, và những tips mình rút ra được khi đi làm để có một chuyến bay “an toàn” và thuận lợi (ngoài việc thực hiện đủ các văn hóa kể trên):
- Ngay từ phòng briefing hãy giới thiệu rõ với các sonbae rằng đây là chuyến bay đầu tiên/ thứ hai… của mình, mong mọi người giúp đỡ. Chớ không nói sẽ không ai biết mình là mới, sẽ tưởng mình thành thạo công việc rồi đó.
- Nếu thời gian đầu, không nhớ hết các văn hóa kể trên, thì hãy bắt chước maknae người Hàn, thấy bạn đó làm gì thì xấn xổ làm theo.
- Nếu làm xong nhiệm vụ của mình trên máy bay, hãy quan sát các tiền bối khác cần giúp đỡ gì để phụ một tay. Đừng nề hà rằng việc của sonbae không phải việc của mình nên không quan tâm. Việc giúp đỡ thành viên khác trên chuyến bay sẽ rất có lợi cho bản thân.
- Câu thần chú: “Sonbaenim, How can I help you?”; “Sonbaenim, Let me help you with…..”. Nhờ nói mấy câu này mà mình hay được khen: “Thuong, you are so cutee” (Mình nghe bảo là người Hàn khen 10 thì tin 7,8 thôi, vì họ hay khen lố =)) anw, khen thì cứ vui trước đã :D ) Bởi nhiều tiền bối khi nghe mình có ý vậy là vui rồi chớ mấy khi mà bắt mình làm việc nặng đâu. Nhưng hãy để ý bởi người Hàn thảo mai lắm, dù miệng nói không cần giúp nhưng có khi là muốn được giúp lắm. Thế nên vừa nói, vừa hành động sẽ tốt hơn.
- Nếu bạn không nhớ nhiệm vụ tiếp theo mình cần làm là gì, hãy hỏi như sau: “Sonbaenim, Now I will do…., right?” chứ đừng hỏi “What should I do now?”
- Nếu không biết gì thì phải hỏi, chớ người Hàn rất ghét cái sự loay hoay, luống cuống, làm không được mà không mở miệng hỏi của người mới.
Đối với mình, những văn hóa, hay những quy tắc ứng xử ở Hàn Quốc có phần gò bó hơn ở Việt Nam, nhưng nhờ đó mình phát triển được khả năng quan sát, nhạy bén và biết để ý hơn.
Những điều mà maknae phải tuân thủ không hề khó, không hề nặng nhọc gì cả; chỉ là phải biết tinh tế, biết ý tứ để thực hiện. Mỗi thành viên trên máy bay đều có công việc và nhiệm vụ nhất định riêng, việc của maknae khác việc của hậu bối, việc của hậu bối khác công việc của tiền bối. Càng là tiền bối thì trách nhiệm của họ trên chuyến bay càng quan trọng hơn, vì thế họ xứng đáng nhận được những ưu tiên hơn hậu bối. Và ai cũng từng trải qua giai đoạn làm maknae; tiếp viên trưởng hay tiền bối cũng thế thôi; trước khi lên chức cao, họ cũng từng là em út nhỏ nhất, cũng từng là hậu bối và phải tuân thủ theo các luật lệ bất thành văn kể trên. Thế nên không có gì là bất công ở đây cả, hãy cứ cố gắng làm tốt nhiệm vụ của bản thân, cư xử tốt và thái độ tốt thì chẳng ai bắt bẻ gì được mình.
Cảm ơn vì đã đọc hết bài viết của mình. Sau khi đọc xong thì mọi người nghĩ sao về những “văn hóa” kể trên? Hãy bình luận bên dưới cho mình biết nhé.
Love youuu ;)



Góc_nhìn_thời_sự Du_lịch