Theo bạn thì ở mức độ nào, việc giúp tất cả mọi người trong xã hội bạn đang sống giàu có hơn là khả thi?
Nguyên gốc tiếng Anh:
How far is increased prosperity for all a realistic goal in your society?
Đây là một trong 12 câu hỏi viết luận trong đợt thi cuối năm của mình năm 2013, học sinh sẽ chọn một trong 12 câu để trả lời (ở cuối bài có đường dẫn đến đề thi gồm 12 câu). Nếu bạn trả lời câu hỏi này, bạn sẽ trả lời như thế nào? Hãy suy nghĩ về việc đó.
Bài viết này của mình nhằm nói về một vấn đề trong xã hội Việt Nam hiện nay, đó là: đa số sống quá cảm tính và tư duy lỏng lẻo. Liệu mình có đang nói quá lên với câu khẳng định này? Có, mình biết rằng mình đang liều lĩnh khi khẳng định như vậy, vì câu nói của mình đang nói đến 95 triệu con người ở Việt Nam. Nhưng hãy thu hẹp phạm vi lại, mình không nói đến những trẻ sơ sinh và học sinh cấp 2. Mình nhắm đến những người từ 15 tuổi trở lên. Theo thống kê thì năm 2016, nhóm người độ tuổi 0 – 14 ở Việt Nam chỉ chiếm khoảng 24%, như vậy câu nói của mình áp dụng cho 76% còn lại, tương đương 72.2 triệu dân [1]. Và đa số, tức là khoảng 60 - 70% trong một nhóm người, thì tương đương 43.3 đến 50.5 triệu người.
Đó, khi mình nói đa số người Việt, tức là mình đang nói đến 43.3 đến 50.5 triệu người Việt trưởng thành. Nếu đọc xong bài viết và bạn muốn nói rằng bạn thấy có người khác với bài viết, hãy lưu ý rằng người đó, hay nhóm người đó, có thể đang nằm trong 21 triệu người còn lại.
Đã xác định xong nhóm đối tượng, giờ mình sẽ vào bài viết.
Khác nhau trong tiếng Anh, tiếng Việt
Mình mới phát hiện một sự thật thú vị mà có lẽ người sử dụng hai ngôn ngữ trở lên sẽ gặp phải, đó là các ngôn ngữ này sẽ tác động lên tư duy ngôn ngữ của người nói. Cụ thể hơn trong trường hợp mình, mặc dù mình viết tiếng Việt, nhưng cách dùng từ của mình vẫn như đang viết tiếng Anh. Lý do đó là vì trong một não bộ của người sử dụng đa ngôn ngữ, khi họ dùng ngôn ngữ nói chuyện, tất cả các vùng ngôn ngữ khác nhau đều được sử dụng, giống như bạn có 4 cái bóng đèn khác màu mà chỉ có 1 công tắc xài chung cho cả 4 vậy. Bạn bật công tắc, cả 4 bóng đèn sáng lên (đó là lý do tại sao nhiều người dùng tiếng Anh lâu năm lại có thói quen chêm tiếng Anh vào tiếng Việt không kiểm soát được).
Khi mình viết bài trên Spiderum, có những bình luận khiến mình khó hiểu. Mình không hiểu tại sao mọi người lại bình luận nói rằng mình cảm tính, hay là thiên vị bên này, và nhiều nhất là bình luận lạc đề. Và quan sát một hồi, mình nhận ra rằng cùng là trong tiếng Việt đa số các từ ngữ đều có hàm ý riêng. Trong tiếng Anh có rất nhiều từ trung lập, nhưng ở Việt Nam từ đó rất ít. Mình không phải chuyên gia ngôn ngữ nhưng hãy tạm coi một từ có thể được phân loại vào ba nhóm: hàm nghĩa tốt, trung lập và hàm nghĩa xấu. Hãy cân nhắc từ sau: “xâm lược”. Trong hầu hết các văn bản dùng ở Việt Nam, từ này hàm nghĩa xấu, chúng đi kèm với từ khác để tạo ra những cụm từ mang ý nghĩa xấu khác như: “quân xâm lược”, “giặc xâm lược”, “kẻ thù xâm lược”. Như vậy từ “xâm lược” không chỉ dùng để miêu tả hành động, mà ngược lại dùng để bày tỏ cảm xúc, đánh giá. Những người bị gọi là “xâm lược” được mặc định là vào vai ác. Nhưng trong tiếng Anh, từ “invasion” (xâm lược) lại được dùng để miêu tả hành động. Hành động đó là: đưa quân đến vùng đất không phải của mình và tấn công quân đội trên vùng đất đó. Nó hoàn toàn mang vai trò trung lập. Khi quân Đồng minh đổ bộ vào Normandy, Pháp năm 1944 để tấn công quân Phát xít Đức, báo chí phương Tây cũng dùng từ “invasion” để miêu tả sự kiện đó.
Hay là trong diễn tập quân sự của Mỹ, khi Lính thủy đánh bộ Mỹ diễn tập chiếm đảo, các phương tiện truyền thông cũng dùng từ “invasion” để miêu tả quân đổ bộ.
Như vậy trong tiếng Anh, từ “xâm lược” dùng để miêu tả một hành động, còn trong tiếng Việt, từ “xâm lược” được dùng để chỉ những kẻ ác, tức có đặt cảm xúc, nhận định cá nhân vào.
Những sự khác biệt này tuy nhỏ nhưng lại dễ gây hiểu nhầm. Chính bản thân mình đã trải qua. Trong lớp học lịch sử về Đông Nam Á hồi mình còn ở Singapore, khi giáo viên giảng bài về chiến tranh Việt Nam – Campuchia (1978-1979), một học sinh Việt Nam trong lớp đã đứng lên phản đối cô vì bạn đó không đồng ý với việc dùng từ “invasion”. Bạn đó nói rằng quân Việt Nam qua là để “help” (giúp đỡ) Campuchia. Đối với bạn đó, từ “invasion” mang hàm nghĩa xấu xa và bạn cảm thấy như bị xúc phạm, còn cô giáo thì thấy lúng túng, khó hiểu. Không quá ngạc nhiên khi bạn đó, và những bạn tương tự, sẽ nhận xét rằng sách lịch sử phương Tây bêu xấu Việt Nam.
Tuy vậy, đây chỉ là vấn đề nhỏ, chỉ là sự khác biệt trong ngôn ngữ. Nhưng qua sự khác biệt nhỏ này, mình đã thấy được một vấn đề lớn trong tiếng Việt hiện nay: mọi người diễn đạt mọi thứ hầu hết đều theo cảm xúc.
Mật mã ngầm trong giao tiếp
Việc gắn cảm tính vào hầu hết các bối cảnh khiến cho việc giao tiếp bằng văn nói và văn viết ở Việt Nam rất khó khăn bởi vì khó mà có thể miêu tả hành động một cách trung lập được. Chúng ta không quen với việc miêu tả mà thường quen với việc đưa ra đánh giá, nhận định. Ví dụ cụ thể hơn như trong bài viết về “Cuộc sống muôn màu” của mình, mình miêu tả người hâm mộ các nhóm nhạc The Beatles là: điên cuồng, lên đỉnh. Thì có nhiều bạn nói rằng mình đang khinh miệt những người hâm mộ đó vì dùng từ như vậy. Nhưng thực chất đó là mình quan sát và miêu tả lại những gì mình thấy, các từ đó hoàn toàn không có nghĩa phỉ báng, chê bai. Mình thấy họ quay cuồng, gào hét, khóc nức nở, thì mình tả lại như vậy, và trong tiếng Anh các từ đó hoàn toàn trung lập.
Nhưng đó vẫn chưa phải là vấn đề lớn, vấn đề lớn ở Việt Nam thể hiện qua những đoạn hội thoại sau:
- Thưa cô em nghĩ chỗ này tác giả viết vậy là vì ổng nghĩ B, chứ không phải A.
- À em đang nói tôi sai ấy à?
Hay là:
- Chị ơi em nghĩ chúng ta hãy thử đổi qua phương pháp bán hàng mới này xem, tại em thấy nó có nhiều ích lợi sau abc.
- (Nghĩ thầm trong bụng) Nó đang chê cách bán hàng hiện giờ của mình đây.
Vấn đề lớn đó là: Chúng ta không dạy mọi người cách giao tiếp thẳng thắn. Chúng ta không cố gắng nói để người khác hiểu, mà chúng ta gắn chặt cảm tính, ẩn ý vào từng từ ngữ để mong người khác đoán được. Có lẽ đó là lý do trong tiếng Anh ngôn từ rất rạch ròi, nhưng trong tiếng Việt hiện nay, mọi người dùng từ rất lộn xộn. Mình thấy một nguyên nhân gây ra chuyện này là do cách dạy văn trong học đường. Trong việc dạy văn nói riêng, và văn hóa giao tiếp nói chung, chúng ta hay dùng hình ảnh ví von, mượn chuyện mây trời, sự vật nào đó để nói một chuyện khác, thể hiện nhất qua những bài thơ như Bánh trôi nước:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Như vậy, thay vì làm một bài thơ nói thẳng về tâm tư tình cảm về cuộc sống phụ nữ thời mình, bà Hồ Xuân Hương dùng hình ảnh bánh trôi nước để diễn tả điều đó. Lối nói chuyện văn hoa, mượn hình nói việc đó rất hợp trong văn học nhưng trong giao tiếp đời sống hằng ngày nó lại là thứ gây ra rất nhiều rắc rối. Đáng lẽ trong giáo dục chúng ta phải giúp người học hiểu được điều đó. Thứ nhất, lối nói chuyện đó luôn gắn chặt với cảm tính, và nó không hề có tính logic, hay hợp lý vào. Thứ hai, người ta sẽ dùng những hình ảnh nhẹ nhàng để giảm bớt sự vô giáo dục, tục tĩu trong lời nói, tức dùng hình ảnh che đi sự vô văn hóa.
Ngoài ra cũng có nguyên nhân chính trị, nhưng mình sẽ không viết tiếp sâu vào, nếu không có nhiều bạn sẽ đọc đến đây rồi xuống thẳng phần bình luận luôn.
Việc nói bóng gió này thể hiện ở mọi nơi. Ở người lớn thì họ hay ngầm khoe con mình để chê con người khác, còn ở người trẻ thì luôn lấy sự việc nào đó làm hình ảnh để ngầm phỉ báng người khác, và họ rất đắc chí vì nghĩ rằng như vậy là thâm sâu. Nhưng thực chất nó gây ra rất nhiều khó chịu, xung đột và thể hiện người nói là người vô văn hóa.
Nhiều người trẻ rất thích kiểu suy nghĩ như vầy
Cố gắng tỏ ra thâm sâu để che đậy sự nông cạn và khinh miệt người khác
Lỏng lẻo ngôn ngữ, lỏng lẻo tư duy
Nếu tư duy tác động lên ngôn ngữ giao tiếp thì ngược lại, ngôn ngữ giao tiếp cũng tác động ngược lên tư duy. Nếu bạn không tin thì bạn hãy thử một ngày không dùng những từ lóng của giới trẻ như: xàm, bẩn bựa, bựa, vl, vãi, lầy, lầy lội, thả thính mà dùng các từ phổ thông thay thế vào, bạn có làm được không? Hay bạn sẽ nói rằng không có từ nào trong tiếng Việt miêu tả được chính xác như vậy. Bạn có chắc chứ? Hay là vì bạn không còn suy nghĩ được kiểu khác nữa?
Mình không phản đối việc dùng tiếng lóng, đó là đời sống rồi, mình cũng dùng những từ ngữ đó. Nhưng mình ngạc nhiên rằng tiếng lóng được dùng rất phổ biến ở Việt Nam, nó được dùng ở khắp mọi nơi, lên cả truyền hình, dùng tràn ngập trên mạng xã hội, đến mức báo chí cho người trẻ bây giờ phải ăn theo thị hiếu và báo nào cũng có tiếng lóng. Trong một ngày tiếp xúc với người bản địa, mình có thể thoải mái nói chuyện với những đứa cùng tuổi, có thể nói đùa, trêu chọc, mỉa mai, tán dóc thoải mái mà không dùng bất kỳ tiếng lóng hay từ ngữ tự chế nào, thì ở Việt Nam, tiếng lóng cực kỳ phổ biến, đến mức nó thành một phần không thể thiếu trong ngôn ngữ giao tiếp.
Theo mình tự giải thích, và bạn hoàn toàn có thể không đồng ý, đó là khi một người không thể diễn đạt chính xác những gì anh ta muốn nói, người đó sẽ phát minh ra những từ mới lạ để diễn đạt cảm xúc của mình. Các từ ngữ mình nêu ở trên (xàm, bẩn bựa, vãi) không phải dùng để miêu tả, mà để diễn đạt cảm xúc không thành lời, và đôi lúc nó gắn theo cảm tính, nhận định trong đó. Nó cho thấy một người có trình độ tư duy quá yếu và trình ngôn ngữ quá kém, để có thể hoàn toàn diễn đạt được suy nghĩ và cảm xúc của mình bằng ngôn ngữ phổ thông.
Nhưng thế nào là tư duy chặt, ngôn ngữ chặt? Có thể bạn sẽ hỏi.
Hãy quay lại câu hỏi đầu bài:
Theo bạn thì ở mức độ nào, việc khiến mọi người trong xã hội bạn đang sống giàu có hơn là khả thi?
Hãy phân tích câu hỏi. Câu hỏi hỏi về mức độ, ta có thể chia ra mức độ theo thang 0 đến 10, với 0 = không khả thi và 10 = hoàn toàn khả thi.
Trong câu hỏi có từ “tất cả”, như vậy sẽ phân ra các trường hợp sau:
- Tất cả sẽ giàu lên (đồng ý với câu mệnh đề)
- Tất cả sẽ nghèo đi (phản đối câu mệnh đề)
- Số ít giàu lên và đa số đều không giàu lên
- Đa số giàu lên và số ít không giàu lên
Nếu bạn muốn đi sâu hơn, bạn có thể tách ra thêm để phân biệt giữa: không giàu lên và nghèo đi.
Nhưng quan trọng hơn, đó là phải định nghĩa được: Thế nào là giàu lên? Thu nhập hằng tháng là 10 triệu đồng, giờ tăng lên 12 triệu đồng có phải là giàu lên không?
Khi đã phân tích xong và ghép mức độ khả thi vào 4 tình huống (hoặc nhiều hơn, tùy bạn phân tích) thì ta sẽ có thể viết bài luận theo 4 hướng:
- Chắc chắn khả thi, vì tất cả sẽ có thể được giàu lên.
- Không khả thi, vì tất cả sẽ không giàu lên được.
- Mức khả thi thấp, số ít giàu lên nhưng đa số đều không giàu lên.
- Mức khả thi cao, đa số giàu lên và một số ít không giàu lên.
Như vậy, khi có tư duy ngôn ngữ chặt chẽ, chúng ta sẽ bám chặt vào từng chữ trong bài viết để phân tích và hiểu. Nhưng ở Việt Nam, chúng ta lại coi đó là sự “bắt bẻ” bởi vì chúng ta không quen với việc dùng ngôn từ chặt chẽ, hay nói xuề xòa, nên khi bị bắt bẻ thì thấy khó chịu và nói người khác rằng người đó đang bắt bẻ từng chữ.
Những người lỏng lẻo tư duy, khi thấy một bài viết không hợp ý, nhưng do không đủ trình độ diễn đạt suy nghĩ thành câu văn chỉn chu, cho nên phải dùng các phương pháp như: châm chọc, chế diễu, mỉa mai, miệt thị để lấp liếm cho khoảng trống tư duy trong đầu.
Còn trong đời sống hằng ngày, những người lạm dụng từ lóng mình kể trên cũng là để lấp đi những khoảng trống ngôn ngữ. Việc dùng từ lóng càng nhiều càng cho thấy khoảng trống càng lớn.
Việc dùng từ lỏng lẻo hiện nay khiến cho người trẻ thích “trôi dạt theo cảm xúc”. Những dòng suy nghĩ theo trào lưu hiện nay như: đưa nhau đi trốn, sống trọn vẹn tuổi thanh xuân, muốn buông lỏng, hay là những phong trào viết trạng thái “sâu sắc” trên Facebook, Instagram, tất cả đều mơ hồ, không rõ ràng, đều “có cái gì đó không diễn tả được”. Đi trốn? Tại sao đi trốn? Đi trốn có tốt hơn không? Thay vì đi trốn có làm gì khác được không? Bạn thấy khó chịu khi mình đặt những câu hỏi này chứ? Nếu khó chịu thì bạn hãy cố gắng viết ra giải thích rành mạch cảm xúc đó, trả lời những câu hỏi đó, bạn sẽ hết thấy khó chịu.
Sống trôi dạt theo cảm xúc như thế, cho nên hầu như khi đụng những vấn đề phức tạp, đòi hỏi suy nghĩ thật nhiều, thì rất nhiều người không thể làm được, và họ lại dựa vào cảm xúc, cảm tính để đánh giá vấn đề.
Làm sao để tranh luận, phản biện chứ không phải công kích cá nhân.
Sự việc PGS - TS Bùi Hiền bị chỉ trích, bêu rếu, lăng mạ, công kích cá nhân đã khiến cho mạng xã hội sôi sục. Nhiều người đã thảo luận về việc tại sao văn hóa tranh luận ở Việt Nam thấp đến thế, tại sao những người trẻ lại sỉ nhục, chửi bới một giáo sư đến thế trong khi điều ông ấy làm chỉ là nghiên cứu và nêu ra một quan điểm của mình.
Và đó là một trong những hậu quả của việc đặt cảm xúc, cảm tính cao hơn logic trong ngôn ngữ. Có rất nhiều người hầu như thực sự không phân tích câu từ, phân tích sự hợp lý, mà chỉ dùng cảm tính của mình để đánh giá. Tư duy ngôn ngữ của họ lỏng lẻo nên khi họ đọc một đoạn văn chặt chẽ, họ chỉ có thể cảm thấy, cảm nhận, chứ không thể phân tích từng chữ được.
Vậy làm sao để tranh biện cho đúng? Để tranh biện đúng thì cần phải hỏi đúng câu hỏi. Câu hỏi là thứ tuyệt vời để bóc đi những ngộ nhận và gợi mở cho chúng ta hiểu thêm về vấn đề.
1. Tại sao giáo sư Bùi Hiền lại đề xuất cải cách?
Hỏi như vậy để hiểu được bối cảnh chung của tình huống. Nếu không thực sự hiểu mục đích của một việc làm, hầu như không thể đánh giá được việc đó.
2. Tiếng Việt thực sự có vấn đề?
Đây là điều quan trọng. Giáo sư nói rằng tiếng Việt có vấn đề, nhưng liệu thực sự là nó có vấn đề? Vấn đề của nó là sao? Nếu một người có thể chứng minh được tiếng Việt hiện nay không có vấn đề thì tức là đã phản bác được giáo sư.Điều này đỏi hỏi chúng ta phải hiểu được thế nào là có vấn đề? Liệu việc phải mất nhiều câu chữ để diễn tả một ý ngắn có phải là một vấn đề? Liệu học sinh khó nhớ có phải là vấn đề? Nhiều chữ cái có phải là vấn đề?Chúng ta phải có tổ chức khảo sát, đánh giá định lượng quy mô lớn. Giáo sư nói nhiều trẻ em gặp khó khăn khi học tiếng Việt, vậy nhiều là bao nhiêu? Những trẻ em đó gặp khó khăn khi học tiếng Việt là vì giáo viên kém, phụ huynh tác động, hay do các em bị bệnh? Các vấn đề trong tiếng Việt tác động như thế nào lên xã hội? Có số liệu không?
3. Cho dù Tiếng Việt có vấn đề thì có cần cải cách?
Đây là đánh giá thiệt hơn. Cứ cho rằng tiếng Việt cần phải cải cách và việc cải cách thành công và xóa đi những khó khăn trong tiếng Việt hiện giờ, nhưng nó có tạo ra những khó khăn mới? Những vấn đề mới này có rắc rối và khó giải quyết hơn vấn đề cũ? Giải quyết những vấn đề mới này có tốn kém hơn giải quyết vấn đề cũ?Như vậy nếu muốn phản bác giáo sư Bùi Hiền, ta có thể nói rằng cải cách của giáo sư có thể giải quyết được các vấn đề trong tiếng Việt hiện nay nhưng lại tạo ra các vấn đề mới, khó giải quyết hơn nhiều vấn đề cũ.
4. Cải cách ở mức độ nào?
Có nhiều cách cải cách. Cải cách kiểu giáo sư là làm rất mạnh, thay đổi bảng chữ cái, cách viết. Người phản đối có thể nói rằng tiếng Việt có thể cải cách theo kiểu tằm ăn dâu, làm từ từ từng mảng, sửa những mảng nhỏ, sửa các quy ước dùng chữ hoặc thêm một chữ cái mới như chữ cái “w”, không cần thiết phải thay toàn bộ.
5. Có cách khác để giải quyết vấn đề không?
Những vấn đề của giáo sư Bùi Hiền nêu ra có thể giải quyết được bằng công nghệ thay vì cải cách sửa bảng chữ cái và cách viết. Giáo sư nêu ra những khó khăn của trẻ khi học cách dùng từ, nhưng nếu bộ giáo dục thiết kế các phần mềm, ứng dụng học tiếng Việt cho học sinh thì sao? Thậm chí học sinh có thể học đọc, học viết ở nhà thay vì phải nhờ giáo viên dạy, như vậy các vấn đề giáo sư nêu ra có được giải quyết tốt hơn không?
6. Tiếng Việt không có vấn đề và cần nâng cấp, chứ không phải sửa
Đây là phản đối kiểu khác. Những người phản bác kiểu này sẽ phản đối lập luận của giáo sư rằng tiếng Việt hiện nay có vấn đề và cần phải sửa. Họ nói rằng tiếng Việt hiện nay rất ổn, không cần phải sửa, nhưng cần được nâng cấp, vì trong tương lai tiếng Việt hiện tại không đủ để hỗ trợ giao tiếp trong cuộc sống nữa.
Nếu bạn muốn phản bác giáo sư, thì đây chỉ là một trong số vô vàn cách để phản bác. Mà đó chỉ là mới đụng vấn đề bề mặt, còn chưa đào sâu vào trong các chi tiết nhỏ.
Như vậy, khi tranh biện, một người cần phải đặt câu hỏi kiểm chứng và xét bối cảnh lớn. Ở Việt Nam, chúng ta chủ yếu đánh giá, chứ ít phân tích, trong khi đáng lẽ phải phân tích trước. Giả sử như phần trên, 6 bước mình ghi là 6 bước phân tích. Từ kết quả phân tích đó một người mới có thể đánh giá được đề xuất của giáo sư Bùi Hiền có hợp lý hay không. Nếu bạn không thể phân tích được 6 bước trên, như mình cũng không phân tích được, thì hãy chấp nhận rằng mình không đủ trình độ để đánh giá và do đó cần nghe ý kiến chuyên gia.
Bạn có thể làm gì
Mình không trông chờ lắm vào chương trình giáo dục hiện nay và do đó những đề xuất mình đưa ra nhắm vào cá nhân nhiều hơn. Theo mình thấy, tốt nhất trong giao tiếp, mọi người nên bỏ đi những thói quen rất tệ hại như đá xoáy, mỉa mai, công kích cá nhân, châm biếm, nói bóng gió. Hãy thành thật và nói thẳng vấn đề.
Mình khuyến khích mọi người nên viết, có thể là viết nhật ký, viết cảm nhận, viết phân tích. Khi viết, cần kiểm soát cảm xúc thay vì để nó kiểm soát mình. Hãy đặt những vấn đề nghe ngớ ngẩn và cố gắng tìm ra lời giải. Ví dụ, nên đi du học Trung Quốc hay du học Mỹ? Để phân tích được vấn đề đó, bạn phải gạt bỏ cảm tính về người Trung Quốc, cũng như những gì tệ nạn xấu xa về người Trung Quốc đăng đầy trên mạng xã hội, hay là kiểm tra những ngộ nhận về nước Mỹ. Hãy đọc những bài báo nghiêm túc, tham khảo ý kiến chuyên gia, tổng hợp thông tin và tự phân tích. Viết như vậy, thứ nhất bạn sẽ cải thiện khả năng viết, dùng từ tốt hơn, thứ hai tư duy của bạn cũng lên. Vì khi bạn viết, bạn sẽ phát hiện có rất nhiều lỗ hổng trong tư duy của mình.
Bạn cũng cần đọc nhiều, báo chí, tạp chí và hãy đọc các sách khó đọc. Ngôn tình rất hấp dẫn vì nó đánh vào cảm xúc, mà cảm xúc là thứ dễ chịu, ai cũng có, không bị ràng buộc bởi những quy tắc, và nó chẳng cần phải đúng. Nhưng nó cũng là lý do mà nó không bao giờ được xếp vào loại sách tri thức, cùng lắm chỉ là sách giải trí. Bạn có thể đọc sách để giúp nâng cao tư duy ngôn ngữ, hiểu cách dùng từ. Nếu một quyển sách văn chương dài 500 trang vẫn khiến bạn thấy vui vẻ và tủm tỉm cười, thấy được muôn màu cuộc sống thì điều đó có nghĩa là bạn không cần phải dùng từ lóng để có thể giao tiếp bình thường hằng ngày.
Và khi bạn muốn phản biện điều gì đó, hãy đặt câu hỏi trước, phân tích, rồi hẵng đưa ra kết luận. Nếu không đủ trình độ phân tích, thì hãy thành thật với bản thân rằng mình không biết, và do đó chỉ có thể nghe các chuyên gia.
Mình thấy bạn phát hiện chi tiết rất hay là ngôn ngữ Việt Nam mình quá chú trọng vào cảm xúc,ẩn ý khiến từ ngữ có vẻ mất trung lập. Nhiều lúc mình tranh luận mà người ta cứ nghĩ mình chửi họ rất khó chịu. Nhưng mình nghĩ bạn nhầm ở vấn đề này, gần như không có hai từ nào giống nhau tuyệt đối ở hai ngôn ngữ khác nhau, "invasion" ở nước ngoài có thể chỉ việc đổ bộ quân nói chung và không nói rõ mục đích đúng không ? Vậy thì trường hợp đó bạn chỉ có thể dịch là đổ bộ quân chứ không thể thêm từ xâm lược vào. Nó giống như từ "you" vậy, có thể dịch là bạn nhưng chủ yếu nó nói tới người đối diện, mà ở VN thì sẽ nói rõ ra đấy là cô dì chú bác hay ai đó, chứ sẽ không nói chung chung như "you".
Với lại, ở nơi nào đó trên Trái Đất dẫn quân không được chính chủ cho phép có thể là chuyện bình thường, nhưng ở cái nơi có lịch sử vài ngàn năm chiến tranh này thì việc đó là gây hấn kể cả đồng minh nên bản thân nó ở VN đã mang nghĩa xấu. Còn nếu mang ý trung lập thì cứ nói đổ bộ chứ đừng gọi xâm lược. Về tiếng lóng, mình đồng ý việc sử dụng tiếng lóng bừa bãi là tư duy kém và làm thui chột sự phong phú của ngôn ngữ. Nhưng bản thân tiếng lóng tồn tại là vì ngôn ngữ gốc không đáp ứng được yêu cầu thể hiện tư duy, nó giống như phụ phẩm của việc phát sinh từ ngữ mới nên mình nghĩ tiếng lóng làm mở rộng tư duy mới đúng. Tôi tìm từ lóng mới do ngôn ngữ không đáp ứng được nhu cầu thể hiện tư duy thì là do ngôn ngữ, ko phải tôi tư duy kém. Vấn đề ở đây là người Việt Nam rất lười, họ chỉ muốn thể hiện cảm xúc chứ không phải ai cũng muốn tranh luận như ông, ông nhìn vào thì bảo họ tư duy kém, nhưng họ có tư duy cái quái gì trong đó đâu lại chả kém ?
Ông thử nghĩ lại các từ tiếng lóng xem nó rất sâu sắc luôn ấy chứ. Ví dụ như thả thính ? thế nào là thả thính ? là thả thính cho cá ăn. Cá sẽ nhao nhao ngửa mồm lên đớp giống như mấy anh con trai nhao nhao vào like thả tim mấy cô nàng đang selfile. Lầy lội là gì ? là bãi bùn lầy khiến cho xe của ông đi qua không nổi. Nó ám chỉ những thằng cù nhây một vấn đề gì đó mãi như bãi bùn lầy. Chứng tỏ tư duy ẩn trong các từ lóng này thực ra cực kì phức tạp . Chẳng qua những thằng công kích ông nó không có lý lẽ gì để nói lại nên nó mới châm biếm chửi đểu, đấy là vấn đề khác.
Và nếu có định tranh luận thì nó cũng mang đậm cảm xúc cá nhân, đã cá nhân thì sẽ có thiên vị, thiên vị thì chẳng có đúng sai.
Tư duy lỏng lẻo mình cũng đồng ý, vì họ bỏ quá nhiều cảm xúc vào nên mặc định nhiều cái là đúng bất chấp tranh luận. Nhưng vì tư duy của người Việt và người phương Đông nói chung phức tạp nên ngôn ngữ cũng phức tạp theo chứ không phải họ tư duy kém. Nó như kiểu sử dụng nghệ thuật trong ngôn ngữ vậy, khó mà phân định được làm vậy là đúng hay sai. Và tôi nói thật việc nói bóng gió dù mục đích xấu hay là tốt thì vẫn...có văn hóa, bởi vì văn hóa phương Đông chính là đầy ẩn ý như thế, ông bảo nói như vậy không có văn hóa là thế nào ? Nói là không văn minh mới đúng.
CÁI QUAN TRỌNG NHẤT Ở ĐÂY LÀ NÓI BÓNG NÓI GIÓ VỐN ĐỂ SỬ DỤNG VỚI 2 TẦNG NGHĨA. ĐỂ NÓI ÍT HIỂU NHIỀU, NÓI THẰNG NÀY HIỂU 1 ĐẰNG NHƯNG THẰNG KHÁC LẠI CẦN HIỂU 1 NẺO. NÓ THỂ HIỆN TƯ DUY PHỨC TẠP CỦA NGƯỜI PHƯƠNG ĐÔNG VÌ BỐI CẢNH VĂN HÓA ĐẦY MINH TRANH ÁM ĐẤU.
Nhưng đúng là không nên sử dụng trong môi trường khoa học như spiderum.
Chào bạn,
Cái khúc dùng từ "invasion" mình đang không so sánh hay nói ngôn ngữ nào hay hơn, tiếng Anh hay tiếng Việt, mình chỉ đang nói là cách dùng từ của hai bên khác nhau. Mình chỉ nói vậy, do đó mình không đào sâu vào vấn đề đó.
Mình chỉ dùng điều đó để dẫn nhập vào vấn đề là mình phát hiện ra rằng trong tiếng Việt người nói, người viết đặt rất nhiều cảm tính và cảm xúc trong đó.
Và bạn đang hiểu sai rằng mình chê bai từ lóng. Nếu đọc kỹ mình sẽ nói rằng người dùng hiện nay đang lạm dụng từ lóng. Và tại sao mình nói rằng lạm dụng từ lóng là thể hiện tư duy ngôn ngữ nghèo nàn? Đó là vì các từ có nghĩa tương đương đều có trong tiếng Việt, nhưng vì không biết dùng nên người ta phải đành dùng từ lóng. Bạn nói là từ "thả thính", nhưng có một từ hoàn toàn thay thế được từ "thả thính" là "đong đưa".
Và việc thể hiện cảm xúc khác tranh luận. Vấn đề mình nói đến là bạn thể hiện cảm xúc còn không được, chứ không phải là mình phản đối việc thể hiện cảm xúc. Điểm chính của mình đó là nhiều người không thể dùng ngôn từ bình thường để diễn đạt được cảm xúc sâu sắc bên trong, do đó họ dùng mấy từ ngữ, câu cú mập mờ như "đưa nhau đi trốn". Phân tích cảm xúc không phải là tranh luận, mà để hiểu rõ cảm xúc của mình.
Bạn đang nhầm lẫn giữa thiên vị và tính logic. Bạn có thể thiên vị nhưng không có nghĩa là bạn đưa ra những nhận định nhảm nhí. Trong tòa án, không thiếu trường hợp các luật sư bào chữa cho bị cáo từ nhận án tù giam xuống còn phạt hành chính, có phải luật sư đang thiên vị cho bị cáo, có. Nhưng luật sư có nói nhảm nhí, tranh cãi mơ hồ? Không, ông ấy dùng logic và lập luận trước tòa để giúp bị cáo được giảm án.
Bạn không thể cứ viện cớ rằng tư duy người Việt và phương Đông nói chung để bào chữa cho yếu kém. Nếu bạn đã đến Thái, HongKong, Singapore, hay Đài Loan bạn sẽ thấy văn hóa tranh luận, trình độ tư duy của người dân bên đó rất cao.
Chậc, mình đã đồng ý là việc người Việt đặt nhiều tình cảm vào từ, mình đang nói cái từ bạn dùng để so sánh là không hợp lý thôi. Ở dưới cũng vậy, mình cũng ghi rõ là lạm dụng từ lóng đúng là thể hiện của việc tư duy kém, mình chỉ trình bày là bản thân việc từ lóng xuất hiện ngược lại thực ra là trình độ tư duy cao nhưng ngôn ngữ cũ không đủ thể hiện. Đong đưa không thay thế hoàn toàn thả thính. Nó thể hiện tới 3 ý :
1. Đối tượng làm hành động quyến rũ nhiều người 1 lúc.
2. Đối tượng không thực sự có ý định tiến tới với ai.
3. Những người tưởng bở giống như mấy con cá nhao nhao đớp thính.
Bạn phải quen thuộc với giới trẻ VN mới hiểu hết những cái ẩn ý này. Rõ ràng chữ này thể hiện tư duy phức tạp chứ không nghèo nàn. Tất nhiên mình vẫn đồng ý lạm dụng là sai, bởi vì nếu dùng từ mà không hiểu ý nghĩa của nó thì chẳng có tư duy gì ở đây mà bàn luận.
Tiếp nữa là người phương Đông vì nhiều lý do luôn không thích thể hiện tất cả ra ngoài nên câu chữ mới đầy ẩn ý. Ví dụ như chuyện trạng Quỳnh chửi đểu chúa Trịnh."Quan tắc cổ, dân tắc cổ, đái hàm quan Nghiêu Thuấn chi dân" Nếu nói thẳng mọi câu chữ ra thì bị tống giam luôn vào ngục.
Việc thiên vị bạn không hiểu ý mình, mình nói đúng nghĩa từ ngữ nói để lý giải vì sao người Việt không thích tranh cãi công bằng là do tính họ thiên vị, chứ mình không nói thiên vị thì sẽ tranh cãi vô lý.
Dưới nữa mình cũng không viện cớ gì đó để bào chữa cho tư duy do văn hóa dẫn đến tư duy kém thì cũng chẳng có gì gọi là biện hộ. Mình trình bày là đặc điểm của cách tư duy phương Đông vốn là như vậy. Họ quan tâm tới việc chiến thắng chứ không quan tâm ai thực sự đúng sai, việc đó kéo theo lối tư duy hỗn loạn và văn hóa tranh luận thấp. Những nước bạn nói đúng là tiến bộ, nhưng đa phần là ảnh hưởng của phương Tây và cải cách gần đây chứ nó không đại diện cho kiểu tư duy phương Đông. Nhưng những yếu kém đó về tư duy của người phương Đông chỉ là vẻ ngoài, mình tin đằng sau nó là những con rồng chưa tỉnh.
Bài viết và bình luận cũng đã lâu rồi, nhưng tình cờ mình xem được nên cũng có chút góp ý, chỉ riêng về vấn đề dùng từ "thả thính" và "đong đưa".
1. Như bình luận của bạn deathstar ở trên cũng đã nói, 2 từ này ko thể sử dụng thay thế hoàn toàn được, cho nên ko thể buộc người nói dùng từ "đong đưa" để thay cho "thả thính". Vậy nếu phải dùng 1 cách nói khác (chỉ dùng từ bình thường) để thay thế thì nó lại thành một cách diễn tả rất dài dòng cho 1 hành động, và trong văn nói hằng ngày, điều này là ko cần thiết. Còn nếu phải sử dụng 1 từ ngữ ngắn gọn, thì bản thân mình chưa thấy từ nào có thể thay thế ý nghĩa của từ thả thính.
2. Tại sao bạn lại nghĩ từ "đong đưa" lại nên dùng hơn từ "thả thính"? Theo như lập luận của bạn thì "thả thính" là từ lóng" còn "đong đưa" là từ phổ thông. Vậy phải quay lại định nghĩa như thế nào là từ lóng, như thế nào là từ phổ thông. Theo như mình thấy thì "đong đưa" ko có nghĩa gốc là quyến rũ người khác, nghĩa gốc của nó có nghĩa là 1 thứ gì đó dao động qua lại. Lúc đầu khi người ta mới sử dụng "đong đưa" để chỉ hành động quyến rũ, nó có được xem là từ lóng hay ko? Và trải qua thời gian dài sử dụng, từ đó mới được xem là từ phổ thông khi sử dụng với ý nghĩa chỉ việc quyến rũ? Mình ko phải nhà ngôn ngữ học nên cũng ko thể kết luận về lịch sử hình thành của nó, nhưng nếu đúng như vậy, thì "đong đưa" ban đầu cũng chỉ là từ lóng, và việc bạn ưu tiên sử dụng từ nào chỉ là dựa trên sự lâu đời của nó mà thôi, như vậy thì có vẻ bạn đang khắt khe trong việc chấp nhận từ mới.
3. Việc bạn đưa ra ví dụ cũng còn mập mờ, vì nếu nói về việc sử dụng ngôn ngữ thì phải nói đến ngữ cảnh. Bạn đưa ra ví dụ rằng có thể thay thế giữa 2 từ này, nhưng ko có ngữ cảnh cụ thể, vậy thì ko chắc rằng nó có thể thay thế trong mọi trường hợp.
4. Mình rất đồng tình về việc lạm dụng từ lóng, nhiều lúc mọi người dùng từ lóng thay vì mô tả cảm xúc, diễn giải, phân tích, góp ý. Nhưng trong ví dụ này lại ko củng cố cho luận điểm của bạn (thậm chí nó ko liên quan đến luận điểm). Lạm dụng là dùng nhiều một cách ko cần thiết, sai ngữ cảnh, có nhiều từ lóng bị lạm dụng như thế, nhưng từ "thả thính" thì lại ko như vậy, trừ khi bạn đặt vào ngữ cảnh cụ thể thì mới xét tiếp được. Theo ví dụ này thì mình cảm thấy bạn đang có thành kiến với từ lóng của giới trẻ hiện nay chứ ko phải là cách tư duy của người Việt. Có thể bạn thấy việc lạm dụng các từ lóng khác trong các ngữ cảnh khác là điều ko tốt (mình cũng hoàn toàn đồng tình), nhưng rồi bạn lại đánh đồng và có thành kiến với tất cả các từ lóng trọng mọi hoàn cảnh.
Như thường lệ, bài viết rất hay. Tuy nhiên, tôi có một vài điểm không đồng tính lắm.
- Cách nói văn hoa cảm tính không chỉ tồn tại trong tiếng Việt. Tiếng Anh cũng có, trong giao tiếp tiếng Anh cũng có. Và các ngôn ngữ khác đều có.
Vấn đề nằm ở việc tần suất sử dụng và nền tảng học vấn. Từ ngữ có nghĩa như thế nào không phụ thuộc vào chính nó, mà phụ thuộc vào vấn đề ngữ dụng của nó. Bản thân tôi làm nghề dịch, và tôi có nhiều dịp trao đổi với những người cùng nghề nhưng ở các ngôn ngữ khác. Tôi đã từng đưa vấn đề này ra để trao đổi và tôi nhận ra rằng ngôn ngữ nào cũng có vấn đề này, và thậm chí xuất hiện ngay trong những văn bản có tính học thuật. Có lẽ một lúc nào đó tôi sẽ tổng hợp lại, vì việc này khá là mất thời gian và cần phải liên lạc nhiều người.
- Ở Việt Nam có độ chênh rất lớn giữa tần suât sử dụng và nền tảng học vấn. Chúng ta dùng quá nhiều từ lóng trong khi nền tảng học vấn của chúng ta rất thấp. Việc phải dùng từ lóng để trám vào lỗ hổng ngôn ngữ là đúng (đây là một quan sát rất chuẩn nếu như chuyên môn của bạn không phải ngôn ngữ), tuy nhiên, cái tệ hơn là chúng ta không có đủ người có thẩm quyền để tạo ra từ mới. Và cho dù có đi chăng nữa, chúng ta không có đủ nền tảng học vấn cũng như cơ quan kiểm soát. Đây là một vấn nạn trong ngành ngôn ngữ của chúng ta. Việc tra cứu tiếng Việt hiện tại là một vấn đề rất nhức đầu.
(Tôi muốn trao đổi thêm nhưng sẽ trao đổi tiếp sau vậy, hiện tại tôi phải đi ra ngoài, rất mong bạn thông cảm.)
-
Tôi xin trả lời tiếp:
- Việc sử dụng từ lóng để trám vào lỗ hổng ngôn ngữ là sự phát triển tự nhiên của ngôn ngữ. Ngôn ngữ được sử dụng để giao tiếp, vì thế mà khi chức năng giao tiếp bị giới hạn, ngôn ngữ buộc phải tạo ra các nhân tố mới (từ ngữ là một trong số các nhân tố đó) để bổ sung nhằm hoàn thiện chức năng giao tiếp. Ở đây xin nói riêng về từ ngữ. Khi tần suất sử dụng của một từ tăng lên, có một vài vấn đề người làm ngôn ngữ phải quan sát:
* Từ ngữ đó được sử dụng trong các loại văn bản nào (nhà nước, báo chí, nghiên cứu, đời thường...)?
* Từ ngữ đó tồn tại trong khoảng thời gian nào?
* Từ ngữ đó có sự thay đổi về nghĩa như thế nào?
Khi có sự ghi chép như vậy, chúng ta sẽ có thể quyết định tính chất về nghĩa của một từ, hay là một ngữ. Ví dụ:
- Từ "phản động" trong các văn bản trước 1945 được sử dụng trong báo chí với nghĩa là "phản ứng lại". Chúng ta có ghi chép về việc sử dụng từ "phản động" đấy:
“Sự phản động đầu tiên của chính phủ trước sự tăng giá toàn thể là quy định cho mỗi hóa vật một giá tối cao”. (Đỗ Đức Dục - Tạp chí Thanh Nghị - 1942).
Tức là bản thân từ "phản động" nghĩa gốc là nghĩa trung lập, sau đó mới có nghĩa tiêu cực do sử dụng trong những tình huống đưa ra nghĩa tiêu cực. Bản thân ví dụ của từ "Invasion" của bạn đưa ra cũng như vậy. Sẽ tùy vào ngữ dụng mà chúng ta quyết định. Và trong quá trình sử dụng, để quyết định là từ đấy cảm tính hay không phải dựa vào ngữ cảnh khi sử dụng từ. Mà ngữ cảnh này đôi khi lại do vấn đề về người tiếp nhận ngôn ngữ, chứ không phải từ người sử dụng ngôn ngữ.
Như vậy, việc bản thân đối với một ngôn ngữ để kết luận có nhiều từ trung lập hay ít từ trung lập là rất khó, vì trung lập trong ngôn ngữ có nghĩa là: Diễn tả chính xác một sự vật, hiện tượng nào đó, hoàn toàn khách quan. Trong lịch sử đã có những ngôn ngữ tiếp cận việc diễn tả bằng cách đó, điển hình là Latin. Tiếng Latin có thể diễn tả:
- Giới tính
- Thời điểm
- Số nhiều số ít
- Tiêu cực tích cực
- ...
Nhưng một phần tiếng Latin bị chết cũng là do quá phức tạp. Hiện nay tiếng Latin được sử dụng chủ yếu trong tên khoa học, do tính cụ thể của nó.
Thêm nữa, tốc độ phát triển của ngôn ngữ hàn lâm không theo kịp tốc độ phát triển của... dân số, thế nên việc dân số phải sáng tạo thêm từ ngữ để phục vụ cho nhu cầu giao tiếp là hợp lý. Có điều nếu như không có quy chuẩn, ngôn ngữ hàn lâm sẽ không phát triển, trong khi ngôn ngữ bình dân lại quá phát triển, khiến cho mất cân bằng giữa hai bên. Việc mất cân bằng này diễn ra ở hầu hết các loại ngôn ngữ.
Môi trường sử dụng ngôn ngữ của một người ảnh hưởng nhiều đến việc người đó nhìn nhận ngôn ngữ ra sao. Đây là một đặc tính nữa của ngữ dụng, do ngữ dụng là "cầu nối" giữa người đưa ra ngôn ngữ và người tiếp nhận ngôn ngữ.
Nếu như Husky là người thường xuyên sử dụng Tiếng Anh học thuật trong môi trường học thuật, bạn có thể sẽ thấy Tiếng Anh ưu việt hơn về mặt trung lập và học thuật so với Tiếng Việt học thuật. Điều này đúng, nhưng đúng về tần suất sử dụng chứ không thực sự đúng về bản chất ngôn ngữ. Việc xã hội bạn đang sinh hoạt sử dụng Tiếng Anh học thuật nhiều hơn xã hội bạn đã từng sống sử dụng Tiếng Việt học thuật sẽ khiến cho bạn cảm thấy rằng Tiếng Anh tốt hơn Tiếng Việt ở mặt học thuật.
Còn tôi là người thường xuyên sử dụng Tiếng Việt học thuật song song với Tiếng Anh học thuật, tôi sẽ thấy Tiếng Việt học thuật đủ khả năng để diễn tả những vấn đề học thuật, nhưng lý do tôi vẫn chấp nhận rằng Tiếng Anh tốt hơn Tiếng Việt ở mặt học thuật là vì tốc độ sáng tạo từ ngữ học thuật và sử dụng Tiếng Anh học thuật cao hơn so với Tiếng Việt. Đây là vấn đề về xã hội nữa chứ không phải riêng vấn đề về ngôn ngữ.
Hơi dài, nhưng không có ý phản đối, chỉ muốn bổ sung thêm thôi.
Bài viết hay tuyệt. Mình vẫn từng thán phục những người dịch tiêu đề của các tác phẩm đó. Không hiểu sao họ có thể dịch chính xác ngữ nghĩa nhưng đọc lên vẫn hay đến vậy
Như bình luận của The Merc, mình cũng xin bỏ qua chuyện nhận xét đúng sai trong quan điểm của bạn, chỉ bình luận đưa gợi ý giúp bạn nâng cao khả năng viết.
Mình khá thích lối tư duy thẳng thắng của Huskywannafly, nó khá mới mẻ và thú vị, hợp lý nhưng mình nghĩ bạn có một số điểm có thể cải thiện hơn như: tính thống nhất( unity), tính khách quan( objective), tránh khẳng định( hedging), tranh luận có sắp xếp( organization).
1. Tính thống nhất: Huskywannafly nên viết thống nhất chủ đề ở mỗi đoạn( paragraph), phần( section) văn nhỏ để tránh người đọc bối rối, không hiểu bạn đang nói về cái gì.
Ví dụ: “Khác nhau trong tiếng Anh, tiếng Việt”, bạn nói về sự khó hiểu của bản thân ở đầu nhưng là nói về ví dụ Invasion ở giữa và cuối phần đó.
Để cải thiện thì bạn có thể làm một cái dàn ý sẵn ra hoặc trong đầu thì sẽ tốt hơn.
2. Tính khách quan: Huskywannafly có thể thể hiện tính khách quan hơn bằng cách tránh đưa ý kiến bản thân( opinion), hoặc những khẳng định hoặc sự thật( statement) mà chưa được khảo chứng, tăng thêm dẫn chứng (preferences) từ các nguồn thông tin đáng tin cậy (ở điểm này bạn làm khá tốt việc trích dẫn, phát huy thêm nhé). Nhờ đó, có thể tránh đi sự liên quan của bản thân trong quá trình chứng minh một ý kiến nào đó.
Mình để cho bạn tự đọc và tìm ví dụ vậy, tướng đối nhiều đó nha.
3. Tránh khẳng định( hedging): Đây là một kĩ năng quan trọng trong văn bản tranh luận để giữ gìn tính khách quan, cũng như tránh mất thời gian trong những việc chứng minh các chủ đề không liên quan.
-Ví dụ: Thay vì nói [sử dụng phép ẩn dụ THỰC SỰ gây ra sự khó chịu, kích động và thể hiện sự vô văn hoá] thì bạn nên nói [sử dụng phép ẩn dụ CÓ THỂ gây ra sự khó chịu kích động và PHẦN NÀO KHÔNG ĐƯỢC VĂN HOÁ LẮM]. Lý do bởi vì câu này dù là khẳng định, ý kiến mà bạn cho là đúng nhưng chưa được chứng thực và thiếu dẫn chứng nên thay thế như trên có thể giúp bảo vệ tính khách quan mà vẫn nêu ra được ý kiến tranh luận.
4. Sắp xếp tranh luận: Ý tưởng tranh luận của Huskywannafly khá đa dạng và thu hút chú ý người đọc nhưng cần chú ý sắp xếp tranh luận để bài viết trôi chảy, tự nhiên hơn.
Bạn có thể làm theo sơ đồ sau:
-Nêu ra ý kiến cần tranh luận(Main idea)-> Đưa ra chi tiết, lý do, giả thuyết hỗ trợ điều đó( Supporting sentences)-> cho ví dụ, bằng chứng, số liệu, trích dẫn( example)
-Nếu ra ý kiến trái ngược ý kiến tranh luận thường gặp( counter argument)-> Ý kiến phản biện( Refusion)-> Lý do, chi tiết, giả thuyết hỗ trợ( Suporting sentences)-> Ví dụ, bằng chứng, số liệu, trích dẫn( example).
P/s: Thanh niên nghiêm túc cũng vừa vừa thôi😂😂 Thanh niên không nghiêm túc cũng có những ý kiến thú vị và hay đấy. Trong 3 người đi đường thì có 1 người là thầy ta mà.
Ở đoạn nói về tiếng lóng thì mình thấy bạn kết luận là tư duy kém, yếu ngôn ngữ, với mình, có vẻ như không hợp lý. Với cá nhân mình quan sát, từ lóng là một sự sáng tạo thêm bên cạnh ngôn từ đã được sử dụng, làm đa dạng và phong phú thêm cho ngôn ngữ. Mình ví dụ một chữ xàm (mặc dù chữ xàm mình không chắc nó có gần đây hay từ lâu rồi, nhưng mình có nhớ từ điển Tiếng Việt 2002 mình có thấy từ này), thì bên cạnh từ nhảm nó làm phong phú thêm đấy chứ. Bên cạnh đó, mình thấy trong tiếng Anh, cũng có nhiều từ lóng đã được vào từ điển luôn đấy chứ, cho nên từ lóng đâu hẳn là tư duy kém và yếu ngôn ngữ. Ở đây mình có ý là, ngôn ngữ là sáng tạo và rất tuỳ thuộc vào người dùng. Nếu từ mới chưa từng có trong từ điển mới nhất, mà người dùng nhiều thì nó trở thành từ mới. Vui mà. Hihi, với lại lóng hay không lóng thì cũng do chúng ta quy định mà thôi. Con người tạo ra ngôn ngữ mà.
Mình đồng ý là ngôn từ tác động lại tư duy rất nhiều, tuy nhiên sử dụng vài ba từ lóng này, mình thấy đám bạn mình cũng dùng thường xuyên nhưng tư duy và năng lực ngôn ngữ đều đa dạng không ai kém hơn ai, nên về điểm này thì mình thấy với một số người tư duy đã được định hình thì dùng từ lóng là để cho vui chứ không là để tư duy. Nói thêm là, mình thấy người Việt nói tiếng Việt mà cứ thêm tiếng Anh thì mình mới thấy là ngôn ngữ kém đó (nhưng tư duy chưa chắc yếu nhé). Ở đoạn này từ lóng này, theo mình cảm nhận, thì husky đã lồng cảm xúc của mình vào để viết rồi.
Ở đoạn nói về lỏng lẻo cảm xúc khi thả trôi cảm xúc theo các câu nói phong trào thì đích thị là phong trào husky. Như một slogan thôi và họ thích dùng các câu đó trên mạng xã hội nhưng biết đâu họ sẽ tâm sự chia sẻ cảm xúc sâu sắc của họ chỉ riêng với người thân và bạn bè thân nên nói họ thả trôi cảm xúc lại không hợp tình cho lắm. Có thể husky thích viết những gì mình cảm thấy, nhưng biết đâu người khác lại chỉ thích nói những gì họ nghĩ thì sao.
Thiệt ra còn vài điểm nữa nhưng viết dài quá rồi ^^,...đi ăn sáng thôii
Mình nghĩ dùng tiếng lóng là tư duy ngôn ngữ kém, đặc biệt là từ vl. Thật dễ dàng khi diễn tả cảm nhận của mình về một vấn đề gì đó. Ví dụ, nóng vl, nhạt vl, đói vl, khó hiểu vl,.. Người ta cứ chêm vl vào sau từ nào đó, chỉ để diễn tả một thứ cảm nhận họ không diễn tả được, tôi cũng từng không biết dùng từ nào để thay thế, khi mới bắt đầu bỏ chửi tục và các từ lóng khác trong văn viết và nói. Thật khó .
Hihi, nóng vl thì là nóng ghê gớm đó ý là vậy, ví dụ vậy. Nhưng vài từ lóng mình có cảm giác xấu không nghĩa là toàn bộ từ lóng lại là không hay và ngôn ngữ kém. Thật sự tuy duy ngôn ngữ, theo mình, nó còn nhiều hơn thế chứ đâu dừng lại ở việc sử dụng thường xuyên từ lóng lại thể hiện là ngôn ngữ kém ta.
Đúng, khi mà ta cứ quy cho một loạt cảm nhận hay nhận xét cho từ vl. Một trạng thái vl là gì đây. Thật chán, đang mong chờ có thể dùng từ gì đó hay hơn để diễn tả thay vì cứ " ừ, vl thật". Bó tay.
Mình đang nói ở đây là lạm dụng tiếng lóng, chứ không phải là phản đối tiếng lóng, bạn nên đọc kỹ hơn, mình cũng dùng tiếng lóng. Và mình thấy rằng mình rất ít khi gặp một quốc gia nào như VN mà tiếng lóng tràn lan, từ văn nói đến văn viết ở khăp nơi, lên tận báo chí, như ở đây người ta dùng từ "ném đá" thay cho "chỉ trích", "đả kích".
https://www.tienphong.vn/giao-duc/pgsts-bui-hien-se-khong-lui-buoc-du-bi-nem-da-ban-thiu-1211992.tpo
ừm, mình cũng không phản đối mà. Thích thì cứ dùng, đều mình thấy đó sự yếu kém trong phương cách sử dụng ngôn ngữ. Thật là chán khi mà cứ "vl". Mày vl thật. Vl. Chả nghĩa lí gì cả. Khởi nguồn của nó là " vãi luyện" hay là " vãi lxz". Bóc nó ra thì thấy thật tầm thường khi cứ dùng từ đó.
Haizzz, nó nằm ở cái từ lạm dụng và dùng nhiều thôi. Nếu bạn dùng chữ lạm dụng thì nghĩa khác. Dùng nhiều thì nghĩa khác. Từ lóng chẳng qua, suy cho cùng cũng là từ mới trong văn nói, và đã là văn nói thì ai dùng chẳng được, dùng nhiều dùng ít thì tuỳ người.
Với lại mình thấy bạn hơi khó rồi. Chẳng qua là vì bạn cho nó là từ lóng thì nó thành từ lóng. Chứ trước giờ mình ko nghĩ đến nó là từ lóng (chỉ đơn giản là một từ mới để diễn đạt) đến khi đọc bài của bạn thì mới nghĩ àh có người bảo nó là từ lóng... nhưng đó cũng chỉ là quan điểm.
Nói tóm lại, ý mình chia sẻ chính là việc bạn quy kết tư duy yếu và ngôn ngữ kém cho việc sử dụng nhiều (hoặc lạm dụng theo ý của bạn) thì quá vội. Đôi khi dùng một từ nhiều chẳng qua chỉ là phong trào, mà đã là phong trào thì ưng thì theo, còn không ưng thì để đó. Mình chỉ không đồng tình điểm này. Rất mong bạn hiểu ý.
Mình thấy nhiều lúc dùng từ lóng không có vấn đề. Rất nhiều từ mới ban đầu cũng y chang những tiếng lóng bây giờ, chúng chỉ những hành động vô cùng thực tế, như "đả kích" là đánh đập, đâm chọt ai đó. Nhưng bây giờ được dùng để phê phán, chẳng phải nó cũng giống từ ném đá đó sao ? Nhưng từ ném đá nó cũng ko hẳn giống đả kích, đả kích là phê phán trực tiếp, còn ném đá ở đây còn có ẩn ý là "ném đá giấu tay" ẩn sau mạng xã hội.
Nhưng mình nghĩ bạn nhầm ở vấn đề này, gần như không có hai từ nào giống nhau tuyệt đối ở hai ngôn ngữ khác nhau, "invasion" ở nước ngoài có thể chỉ việc đổ bộ quân nói chung và không nói rõ mục đích đúng không ? Vậy thì trường hợp đó bạn chỉ có thể dịch là đổ bộ quân chứ không thể thêm từ xâm lược vào. Nó giống như từ "you" vậy, có thể dịch là bạn nhưng chủ yếu nó nói tới người đối diện, mà ở VN thì sẽ nói rõ ra đấy là cô dì chú bác hay ai đó, chứ sẽ không nói chung chung như "you". Với lại, ở nơi nào đó trên Trái Đất dẫn quân không được chính chủ cho phép có thể là chuyện bình thường, nhưng ở cái nơi có lịch sử vài ngàn năm chiến tranh này thì việc đó là gây hấn kể cả đồng minh nên bản thân nó ở VN đã mang nghĩa xấu. Còn nếu mang ý trung lập thì cứ nói đổ bộ chứ đừng gọi xâm lược.
Về tiếng lóng, mình đồng ý việc sử dụng tiếng lóng bừa bãi là tư duy kém và làm thui chột sự phong phú của ngôn ngữ. Nhưng bản thân tiếng lóng tồn tại là vì ngôn ngữ gốc không đáp ứng được yêu cầu thể hiện tư duy, nó giống như phụ phẩm của việc phát sinh từ ngữ mới nên mình nghĩ tiếng lóng làm mở rộng tư duy mới đúng. Tôi tìm từ lóng mới do ngôn ngữ không đáp ứng được nhu cầu thể hiện tư duy thì là do ngôn ngữ, ko phải tôi tư duy kém. Vấn đề ở đây là người Việt Nam rất lười, họ chỉ muốn thể hiện cảm xúc chứ không phải ai cũng muốn tranh luận như ông, ông nhìn vào thì bảo họ tư duy kém, nhưng họ có tư duy cái quái gì trong đó đâu lại chả kém ? Ông thử nghĩ lại các từ tiếng lóng xem nó rất sâu sắc luôn ấy chứ. Ví dụ như thả thính ? thế nào là thả thính ? là thả thính cho cá ăn. Cá sẽ nhao nhao ngửa mồm lên đớp giống như mấy anh con trai nhao nhao vào like thả tim mấy cô nàng đang selfile. Lầy lội là gì ? là bãi bùn lầy khiến cho xe của ông đi qua không nổi. Nó ám chỉ những thằng cù nhây một vấn đề gì đó mãi như bãi bùn lầy. Chứng tỏ tư duy ẩn trong các từ lóng này thực ra cực kì phức tạp . Chẳng qua những thằng công kích ông nó không có lý lẽ gì để nói lại nên nó mới châm biếm chửi đểu, đấy là vấn đề khác. Và nếu có định tranh luận thì nó cũng mang đậm cảm xúc cá nhân, đã cá nhân thì sẽ có thiên vị, thiên vị thì chẳng có đúng sai. Tư duy lỏng lẻo mình cũng đồng ý, vì họ bỏ quá nhiều cảm xúc vào nên mặc định nhiều cái là đúng bất chấp tranh luận. Nhưng vì tư duy của người Việt và người phương Đông nói chung phức tạp nên ngôn ngữ cũng phức tạp theo chứ không phải họ tư duy kém. Nó như kiểu sử dụng nghệ thuật trong ngôn ngữ vậy, khó mà phân định được làm vậy là đúng hay sai. Và tôi nói thật việc nói bóng gió dù mục đích xấu hay là tốt thì vẫn...có văn hóa, bởi vì văn hóa phương Đông chính là đầy ẩn ý như thế, ông bảo nói như vậy không có văn hóa là thế nào ? Nói là không văn minh mới đúng. CÁI QUAN TRỌNG NHẤT Ở ĐÂY LÀ NÓI BÓNG NÓI GIÓ VỐN ĐỂ SỬ DỤNG VỚI 2 TẦNG NGHĨA. ĐỂ NÓI ÍT HIỂU NHIỀU, NÓI THẰNG NÀY HIỂU 1 ĐẰNG NHƯNG THẰNG KHÁC LẠI CẦN HIỂU 1 NẺO. NÓ THỂ HIỆN TƯ DUY PHỨC TẠP CỦA NGƯỜI PHƯƠNG ĐÔNG VÌ BỐI CẢNH VĂN HÓA ĐẦY MINH TRANH ÁM ĐẤU. Nhưng đúng là không nên sử dụng trong môi trường khoa học như spiderum.
Ở dưới cũng vậy, mình cũng ghi rõ là lạm dụng từ lóng đúng là thể hiện của việc tư duy kém, mình chỉ trình bày là bản thân việc từ lóng xuất hiện ngược lại thực ra là trình độ tư duy cao nhưng ngôn ngữ cũ không đủ thể hiện. Đong đưa không thay thế hoàn toàn thả thính. Nó thể hiện tới 3 ý :
1. Đối tượng làm hành động quyến rũ nhiều người 1 lúc.
2. Đối tượng không thực sự có ý định tiến tới với ai.
3. Những người tưởng bở giống như mấy con cá nhao nhao đớp thính. Bạn phải quen thuộc với giới trẻ VN mới hiểu hết những cái ẩn ý này. Rõ ràng chữ này thể hiện tư duy phức tạp chứ không nghèo nàn. Tất nhiên mình vẫn đồng ý lạm dụng là sai, bởi vì nếu dùng từ mà không hiểu ý nghĩa của nó thì chẳng có tư duy gì ở đây mà bàn luận. Tiếp nữa là người phương Đông vì nhiều lý do luôn không thích thể hiện tất cả ra ngoài nên câu chữ mới đầy ẩn ý. Ví dụ như chuyện trạng Quỳnh chửi đểu chúa Trịnh."Quan tắc cổ, dân tắc cổ, đái hàm quan Nghiêu Thuấn chi dân" Nếu nói thẳng mọi câu chữ ra thì bị tống giam luôn vào ngục. Việc thiên vị bạn không hiểu ý mình, mình nói đúng nghĩa từ ngữ nói để lý giải vì sao người Việt không thích tranh cãi công bằng là do tính họ thiên vị, chứ mình không nói thiên vị thì sẽ tranh cãi vô lý. Dưới nữa mình cũng không viện cớ gì đó để bào chữa cho tư duy do văn hóa dẫn đến tư duy kém thì cũng chẳng có gì gọi là biện hộ. Mình trình bày là đặc điểm của cách tư duy phương Đông vốn là như vậy. Họ quan tâm tới việc chiến thắng chứ không quan tâm ai thực sự đúng sai, việc đó kéo theo lối tư duy hỗn loạn và văn hóa tranh luận thấp. Những nước bạn nói đúng là tiến bộ, nhưng đa phần là ảnh hưởng của phương Tây và cải cách gần đây chứ nó không đại diện cho kiểu tư duy phương Đông. Nhưng những yếu kém đó về tư duy của người phương Đông chỉ là vẻ ngoài, mình tin đằng sau nó là những con rồng chưa tỉnh.