Vai trò của Gen Z trong xung đột Myanmar
Tôi viết bài này dựa hoàn toàn vào nội dung của CD Media - Quân sự. Mong là đừng lên xu hướng vì nếu nhiều người biết đến tôi phải gỡ bài viết ngồi 2h để gõ này. Liên kết đến video: https://youtu.be/zvGdf3lFeic?si=si8FT1qlk6rnfl62
Kể từ khi cuộc đảo chính quân sự diễn ra vào ngày 1 tháng 2 năm 2021, Myanmar đã rơi vào tình trạng hỗn loạn và bạo lực gia tăng. Trong số những lực lượng tham gia chống lại chính phủ quân sự ở Naypyidaw, không thể không nhắc đến thế hệ Z, những người đang đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến này.

Thành viên nữ của Lực lượng Phòng vệ nhân dân Mandalay (MDY-PDF) đang tiến ra tiền tuyến để chiến đấu với quân đội Myanmar ở phía bắc bang Shan - Ảnh: AFP
Tuy nhiên, khác với cuộc nổi dậy do phong trào sinh viên khởi xướng vào năm 1988, giới trẻ Myanmar hiện nay không chỉ dừng lại ở việc biểu tình. Họ đã thực sự cầm súng, tổ chức thành các đơn vị vũ trang và tiến hành chiến tranh du kích. Vậy các chiến binh Gen Z đang chiến đấu như thế nào và liệu họ có thể giành chiến thắng hay không?
Lý do vì sao Gen Z lại cầm vũ khí và nổi dậy chống lại chính quyền quân sự
Vào ngày 1 tháng 2 năm 2021, quân đội Myanmar đã thực hiện cuộc đảo chính lật đổ chính quyền dân cử của Win Myint và bà Aung San Suu Kyi. Đối với những ai chưa biết, Aung San Suu Kyi là một chính trị gia quan trọng trong quá trình chuyển đổi Myanmar từ chế độ quân sự sang dân chủ, bắt đầu từ năm 2011. Tuy nhiên, chỉ sau một thập kỷ, quá trình này đã bị gián đoạn đột ngột bởi cuộc đảo chính của quân đội. Người dân Myanmar, đặc biệt là giới trẻ, vốn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các giá trị tự do và dân chủ phương Tây, không thể chấp nhận sống dưới sự cai trị của chính quyền quân sự. Họ đã xuống đường với số lượng đông đảo, tham gia các cuộc biểu tình bên cạnh những biện pháp ôn hòa như sử dụng truyền thông chiến thuật, tổ chức tập hợp và giải tán nhanh chóng, cũng như thực hiện các hành động phản kháng mang tính biểu tượng để truyền tải thông điệp đấu tranh, chẳng hạn như kiểu giơ ba ngón tay xuất phát từ tiểu thuyết nổi tiếng The Hunger Games.

Trong phim Hunger Games, khi người dân tại Bắc Mỹ trong tương lai buộc phải tham gia một trận quyết đấu sinh tử, họ giơ cao 3 ngón tay giữa với hàm ý “cảm ơn”, “ngưỡng mộ”, và “tạm biệt” đối với những người thân.
Ngoài ra, những người biểu tình cũng đã tự trang bị vũ khí thô sơ như cung nỏ, súng cao su và bom xăng trong khi Tatmadaw đã sử dụng gậy gộc và hơi cay thậm chí là cả đạn thật để dập tắt làn sóng biểu tình.
Theo ước tính đến tháng 3 năm 2021 hàng chục người biểu tình đã thiệc mạng trong đó đẫm máu nhất là vào ngày mùng 3 tháng 3 với 38 người. Sang tháng Tư tình hình ở Myanmar trở nên đẫm máu hơn khi quân đội bắt đầu sử dụng hỏa lực hạng nặng như RPG và lựu đạn để chống lại người biểu tình. Ngày mùng 9 tháng 4, Tatmadaw đã giết chết hơn 80 dân thường trong một sự kiện về sau được gọi là vụ thảm sát "Pazigyi massacre". Tình trạng bạo lực ngày càng gia tăng đến mức đáng lo ngại hơn bao giờ hết và chính sự mạnh tay của chính quyền quân sự đã thúc đẩy những người biểu tình Gen Z phải suy nghĩ lại về cách thức đấu tranh của mình. Vì vậy các nhóm người biểu tình trẻ tuổi đã rút lui vào rừng rậm, tại đó họ gia nhập các nhóm vũ trang dân tộc hoặc thành lập lực lượng dân quân của riêng mình và bắt đầu chiến đấu dưới danh nghĩa dân chủ và tự do ngày mùng 5 tháng 5 năm 2021 lực lượng phòng vệ nhân dân PDF được thành lập với tư cách là nhánh vũ trang của chính phủ đoàn kết dân tộc Myanmar trên cơ sở những người phản đối đảo chính kết hợp với nhiều tổ chức vũ trang dân tộc khác nhau nhằm phát động một cuộc cách mạng chống chính quyền quân sự, đây cũng là ngày được lấy là mốc bắt đầu cuộc nội chiến Myanmar.
Tương quan lực lượng giữa hai bên
Tatmadaw là quân đội chính quy của Myanmar bao gồm lục quân, hải quân và không quân theo Global Fire Power Tatmadaw có 150.000 nhân sự thường trực 20.000 quân dự bị khoảng 55.000 người thuộc các lực lượng bán quân sự trong khi đó phe phái lớn nhất bên nổi dậy là lực lượng phòng vệ nhân dân PDF, theo tuyên bố của chính phủ đoàn kết dân tộc thì PDF được chia thành năm Bộ Tư lệnh khu vực là Bắc Trung Nam Đông và Tây mỗi bộ tư lệnh nắm quyền chỉ huy ít nhất ba Lữ Đoàn gồm năm tiểu đoàn chia thành bốn đại đội các tân binh sẽ được huấn luyện quân sự cơ bản trong 6 tuần trước khi được đưa ra mặt trận nơi họ tham gia chiến đấu trong biên chế các nhóm vũ trang dân tộc điều đáng chú ý là những tân binh này bao gồm cả các thành viên của nhóm dân tộc Bamar chiếm đa số, vốn theo truyền thống là một phần của quân đội chính phủ Myanmar khi PDF mới được thành lập lực lượng này chỉ có có khoảng 8000 binh sĩ chủ yếu bao gồm thanh niên Myanmar và các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ. Tuy nhiên con số này tiếp tục tăng với tốc độ chóng mặt đạt 65.000 người vào tháng 11 năm 2022 tính đến tháng 2 năm 2024 người ta tin rằng PDF có khoảng 100.000 quân, mặc dù không phải tất cả đều được trang bị vũ khí và huấn luyện đầy đủ tuy nhiên ngay cả với chừng ấy thì trừ khi PDF liên minh với các lực lượng nổi dậy khác bằng không thì họ sẽ chẳng có cơ hội nào để so sánh với Tatmadaw về mặc quân lực.

Trong ảnh, các binh sĩ, binh khí kĩ thuật Quân đội Myanmar tập trung trước giờ tham gia cuộc tập trận bắn đạn thật lớn diễn ra trong tháng 3/2014.
Không chỉ có vậy hai phe cũng có sự chênh lệch về khả năng Tài Chính, tính đến năm 2024 quân của chính phủ Myanmar có ngân sách quốc phòng là 2,7 tỷ đô trái lại phiến quân nổi dậy chủ yếu chi tiêu cho nỗ lực chiến tranh của mình thông qua các khoản quyền góp do những người ủng hộ gửi đến với sức mạnh tài chính không cùng đẳng cấp như vậy không khó hiểu khi vũ khí khí tài mà hai phe sử dụng cũng rất khác biệt về chất lượng lẫn số lượng. Theo đó Tatmadaw có gần 300 máy bay các loại với 58 chiếc tiêm kích 36 Cường Kích và 80 trực thằng cùng với đó chín tàu hộ vệ ba tàu ngầm 127 tàu tuần tra hơn 700 xe tăng và hàng ngàn khẩu pháo các loại, trái lại phiến quân nổi dậy phải tự trang bị cho mình bằng vũ khí mua từ thị trường chợ đen đồng thời mua về các máy bay không hề lái thương mại và chỉnh sửa chúng để có thể mang theo chất nổ nhằm tạo ra lực lượng không quân tạm thời của riêng họ, các bộ phận sửa đổi được làm bằng máy in 3D dựa theo những mẫu thiết kế tìm thấy trên Internet và tất cả những điều này thường diễn ra trong các xưởng tạm thời trong các hầm ngập, tuy tiện dụng và có tính sáng tạo nhưng những vũ khí tự chế này vẫn có những nhược điểm hạn chế đáng kể khả năng tác chiến của chúng trong đó vấn đề lớn nhất là hệ thống gây nhiễu của Quân Đội chính phủ có thể ngăn chặn các thiết bị bay không người lái, không cho chúng hoạt động bên trong không phận của các thành phố.

Một cuộc kiểm tra UAV ở bang Karen của Myanmar trong năm 2023.
Thế nhưng bất chấp việc bị áp đảo về quân số và công nghệ quân nổi dậy bằng một cách nào đó vẫn chiến đấu một cách mạnh mẽ khiến Quân Chính phủ lâm vào thể bế tắc thậm chí những chiến thắng mà họ giành được trong năm 2024 còn đẩy chính phủ quân sự tiến gần hơn đến nguy cơ sụp độ điều này làm cho rất nhiều người khó có thể tin được rằng hầu hết các tay súng nổi dậy đều không có kinh nghiệm quân sự trước khi tham chiến, hơn nữa hầu hết trong số họ thậm chí chưa từng cầm súng trước cuộc đảo chính năm 2021 những chiến binh này là cựu nghệ sĩ bác sĩ và y tá giáo viên công nhân đường sắt và sinh viên.
Thực trạng hiện tại
Hiện tại lực lượng nổi dậy đang tạm thời nắm quyền kiểm soát hơn một nửa lãnh thổ Myanmar tuy nhiên Tatmadaw vẫn nắm giữ các thành phố lớn trong khi đó phiến quân chủ yếu đóng quân ở các vùng xa xôi và nông thôn dựa vào chiến thuật du kích để đối phó với hỏa lực vượt trội của quần chính phủ tuy nhiên ngay cả trong điều kiện khó khăn quân nổi dậy vẫn dành được một số chiến thắng lớn.
Nhìn chung phiến quân đã thành công trong việc làm phân tán binh lực của chính phủ bằng cách tổ chức chiến đấu trên tám Vùng Chiến Sự khác nhau cách tiếp cận này cũng ngăn Tatmadaw áp dụng cách tiếp cận "Chia để trị", tức là tập trung lực lượng vào một khu vực tại một thời điểm nhất định để áp đảo quân nổi dậy cùng với đó quân đội chính phủ cũng đang gặp khó khăn trong việc triển khai quân nhanh chóng và về vấn đề hậu cận sự kết hợp của những yếu tố này đã cho phép lực lượng nổi dậy dành được những lợi thế đáng kể trong đánh chiếm lãnh thổ đây được coi là một thất bại lớn đối với chính quyền quân sự, thế nhưng như phiến quân từng thừa nhận họ có thể chiếm các thị trấn nhưng lại không thể bảo vệ.
Điều đó nhắc nhở quân nổi dậy rằng dù thế nào đi chăng nữa trong cuộc chiến này họ vẫn là những kẻ ở thế châu chấu đá xe mà để châu chấu có thể đá nghiêng xe trong tình huống này quân nổi dậy sẽ cần rất nhiều vũ khí và sự hỗ trợ quốc tế trong đó loại khí tài cần thiết nhất ở thời điểm hiện tại là vũ khí phòng không thử sẽ giúp họ bảo vệ căn cứ của mình trước các cuộc không kích của quân Chính phủ thêm vào đó phe phiến quân cần nhiều nhân lực hơn nữa.

Nhóm vũ trang thiểu số Quân đội Arakan (AA) đã kiểm soát hoàn toàn thị trấn Buthidaung gần biên giới Bangladesh sau khi cơ quan chỉ huy quân sự chiến lược ở thị trấn thuộc bang Rakhine này thất thủ 18-5. (Nguồn:nld.com.vn)
Nói về quân lực Tatmadaw cũng đã đưa ra lệnh nghĩa vụ quân sự mới cho năm 2024 với mục tiêu tuyển 5000 tân binh mỗi tháng mặc dù động thái này đã phần nào phản tác dụng với việc nhiều người đã quyết định tham gia quân nổi dậy tuy vậy nó cũng đóng vai trò là dấu hiệu rõ ràng cho thấy quyết tâm đánh bại các lực lượng nổi dậy của chính quyền quân sự cùng với hỏa lực hiện có các lực lượng nhân lực mới tiềm năng đặt ra thách thức to lớn đối với nỗ lực của phiến quân nhằm duy trì thành quả và tiếp tục kháng cự.
Lời kết
Tóm lại quân nổi dậy Gen Z đang là lực lượng có mặt ở tuyến đầu của cuộc chiến mà kết quả của nó có thể định hình tương lai của đất nước Myanmar tuy rằng sự sáng tạo và tinh thần chiến đấu đã mang lại một số thành quả nhất định nhưng những rủi ro mà họ phải đối mặt là rất lớn và cuộc xung đột với chính quyền quân sự chắc chắn vẫn còn đầy dãy nguy hiểm liệu những chiến binh Gen Z có thể đạt được mục tiêu của mình hay không và nếu có điều đó sẽ thay đổi số phận của vùng đất Miến Điện cũng như ảnh hưởng đến các nước lớn đã cố nhúng tay vào tình hình ở đây như thế nào. Hãy đừng ngần ngại để lại ý kiến bên dưới phần bình luận.

Quan điểm - Tranh luận
/quan-diem-tranh-luan
Bài viết nổi bật khác
Mặt khác, lịch sử đã cho thấy vai trò chủ đạo của thanh niên trong nhiều cuộc kháng chiến và cách mạng trên thế giới. Từ cách mạng Pháp cho đến chiến tranh Việt Nam, thanh niên luôn được coi là lực lượng chủ chốt. Sự thành công của những cuộc đấu tranh này đã chứng minh sức ảnh hưởng mạnh mẽ của thế hệ thanh niên.
Và lịch sử sẽ lặp lại một lần nữa. Thế hệ Gen Z ở Myanmar sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong cuộc xung đột. Nhưng liệu họ có thành công hay không còn phụ thuộc vào cái lý tưởng mà họ đang theo đuổi.
Myanmar có vài nhóm sắc tộc chính kiểm soát những khu vực lớn, Bamar là sắc tộc thượng đẳng nhất, kiểm soát khu vực trung tâm của Myanmar, kế đến là các sắc tộc khác như Karen, Kachin, Khmer soát các vùng nhỏ hơn, chủ yếu là đồi núi. Nguyên do xung đột là ngày xưa khi Myanmar bị xâm lược thì hoàng gia Myanmar bị thực dân Anh trảm thảo trừ căn do kiên quyết chống đối giặc ngoại xâm, từ đó làm hoàng quyền bị suy yếu khiến cho không còn phe nào có đủ thực lực kiểm soát cả quốc gia sau khi giành độc lập. Phe quân đội vốn dĩ là thuộc giai cấp thấp hơn hoàng gia nhưng giờ đây đã mạnh hơn hẳn nên có thể dễ dàng đảo chính. Lưu ý là cả 2 phe này đều thuộc Bamar nên có thể coi là nội chiến của sắc tộc, các sắc tộc khác khi thấy thế thì kiểu:"Nếu bọn mày không chấp nhận làm giai cấp thấp thế mắc gì bọn tao phải làm giai cấp thấp?" Thế là bùm, các sắc tộc khác nổi dậy.
Đấy là lý do tại sao các đội quân kháng chiến chủ yếu ở vùng núi, họ thủ thì dễ nhưng rất khó tấn công vào các thành phố lớn.