Vài suy nghĩ về mới - cũ và việc tranh luận

    Tôi là một người đã biết đến Diễn đàn Spiderum đã lâu, từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Và thời điểm đó, tôi chỉ đọc là nhiều để biết, chứ cũng chưa có viết lách gì. Cho đến những ngày gần đây, tôi nghĩ có lẽ tôi cũng nên viết một chút, đó là một sự thay đổi mới với bản thân tôi, ít ra là vậy.

    Gần đây, khi tôi mới tạm dừng một công việc không phù hợp, có nhiều cơ hội hơn để tiếp xúc với các bạn trẻ, cùng với đó là tôi có nhiều thời gian để nhìn lại nhiều sự kiện đã qua. Và tôi nghĩ rằng, có lẽ chúng ta hoặc một số người trong chúng ta đang có nhiều quan điểm, thái độ với những điều cũ và mới. Bài viết này, tôi không đồng tình với những thứ cũ hay mới hay phản đối điều gì, chỉ đơn giản là đưa ra những điều tôi thấy lăn tăn. Và đương nhiên, tôi cũng mong nhận được sự góp ý từ nhiều người.

    Ngày nay dựa trên những thứ đã tồn tại, tôi tạm gọi là những thứ "cũ" trong ngoặc kép, chúng ta có vẻ hơi khó để thích nghi với những cái mới. Nhưng trên thực tế, có những thứ mới chúng ta đã thích nghi trước đây, nhưng chúng ta lại quên mất quá trình thích nghi đó. Tôi lấy ví dụ về việc học sau khi tốt nghiệp cấp 3 chẳng hạn. Nếu như ngày xưa, việc con đỗ đại học sau khi tốt nghiệp cấp 3 là điều mà gia đình nào cũng muốn thì ngày nay nhiều bạn trẻ và phụ huynh coi đó chỉ là một con đường. Và bạn cũng có thể phản bác lại rằng thật ra từ xưa cũng đã thế chứ? Nhưng xưa là bao giờ, và tôi chắc chắn rằng có nhiều người không thực sự coi trọng việc học đại học (đương nhiên là gì cũng có nguyên nhân) không phải là một xu thế phổ biến của ngày xưa, đặc biệt là đầu thế kỉ XXI. Qua cách giao tiếp, tôi thấy hiện nay nó đã khác. Vậy thì, rõ ràng chúng ta đã có sự thay đổi giữa luồng suy nghĩ cũ và mới, và tôi chắc hẳn rằng nếu ngày xưa ai nghĩ như ngày nay thì cũng khó mà được sự đồng thuận.

    Tôi xin lấy ví dụ khác về vấn đề xã hội. Nếu như ngày xưa chúng ta rất kì thị với trò chơi điện tử, hay cái cụm từ game thủ vẫn còn xa lạ thì nay đã khác. Tôi chắc chắn rằng nếu ngày xưa bạn ngồi chơi net khoảng 4/5 ngày 1 tuần thì đa số các bạn sẽ bị mắng, tôi cũng thế. Nhưng ngày nay đã rất khác, có những game thủ đã kiếm được tiền, có những người thành công và cộng đồng cũng đã có một số bộ phận thay đổi cái nhìn về cái gọi là game thủ, streamer... Thú thật, tôi ngày xưa cũng từng là một người chơi ở bộ môn Dota 1 và cũng đã từng tham gia với nhiều game thủ là đàn anh được nhiều người biết trong cộng đồng. Đương nhiên tôi không nói là ngày nay việc kiếm tiền từ game đã hoàn toàn hết bị ác cảm, nhưng ít ra nó cũng đã được công nhận. Việc tác động của những ngành nghề này tôi xin chưa bàn ở đây. Mà có lẽ tôi cũng là một trong những người đồng ý với việc con nghiệm game là do vấn đề giáo dục chứ có lẽ không phải do game.

    Và tôi muốn nói là, có những thứ trước đây vốn bị nhiều ác cảm nhưng ngày nay đã có sự thay đổi. Đó là một quá trình thay đổi qua nhiều khâu từ quá khứ đến hiện tại. Nhưng ngày nay, đứng trước cái mới, dường như chúng ta lại theo tâm lí đám đông mà vùi dập dù chưa biết tốt xấu. Tối lấy ví dụ về việc những ý kiến cải cách chữ viết, nếu cách đây khi chữ quốc ngữ được đưa vào sử dụng liệu có vấp phải những bước cản của những thứ cũ? Tôi nghĩ là có, chỉ là chúng ta không biết nó diễn ra thế nào. Và tôi cũng nghĩ rằng bảng chữ cái ngày nay của chúng ta đang dùng cũng đã phải trải qua nhiều lần thay đổi, cho tới nay chúng ta đã thấy được công dụng của nó. Vậy thì tại sao nhiều người ở mạng xã hội lại lên án những phương án cải cách trong khi chúng chưa được đưa vào sử dụng? Và tôi cứ giả sử nó đưa vào sử dụng, thay đổi nhiều lần và sau này lại có ích hơn những kí tự cũ thì sao? Tôi không phủ nhận những thứ đã bị đào thải nhưng đó là khi nó đi đến ngọn ngành cuối cùng và thực sự không hiệu quả. Vấn đề là có phải chúng ta đang nhìn nhận cái mới theo hiệu ứng đám đông hay không?

    Tôi xin đưa một ví dụ khác về những kết quả mới trong vấn đề khoa học những thứ mà chúng ta mới tìm ra và đưa ra kiến giải khác. Trong một lần lướt facebook ở đâu đó về lịch sử Việt Nam của diễn đàn gì đó, tôi nhận ra rằng có nhiều người trẻ (độ tuổi chắc còn chưa 18 )có thể họ nên được phong một chức danh nào đó vì họ bình luận lưu loát lắm, nhưng khi hỏi dựa vào đâu, tài liệu nào thì lại chịu, mà có thì cũng chưa chắc là những nguồn tài liệu khách quan. Và dùng ngôn từ thì ôi thôi... Nói chung thì  cá nhân tôi không thể thẩm thấu được những ngôn từ thiếu văn hóa khi tranh luận. Có vẻ như số lượng không ít các bạn trẻ ngày nay chịu sự chi phối của hiệu ứng đám đông. Thật ra không phải trong bất kì các trường hợp, nhưng đây là điều tôi thấy khó có thể chối cãi. 

    Cuối cùng thì, facebook bây giờ có lẽ là nơi trở thành bất kì một thứ gì nếu như người dùng muốn. Ở đây xin nhìn dưới góc độ bình luận hoặc phê phán, tán đồng... Thật ra ngày nay, với những người dùng có ảnh hưởng trên MXH theo cách nào đó, một dòng trạng thái họ đưa ra có thể nhận được nhiều sự quan tâm, và đặc biệt là được nhiều ng ủng hộ. Chỉ là trong một vài trường hợp, tôi thấy quan điểm đó có vấn đề nhưng vẫn được ủng hộ. Tôi xin phép không lấy ví dụ về vấn đề này, chắc các bạn cũng chứng kiến nhiều.

    Có lẽ là, việc đón nhận cái mới thay cho cái cũ cũng cần phải diễn ra từ từ. Cái mới cũng cần phải có sự chuyển hóa để phù hợp với thực tiễn, rồi sau đó chúng ta mới quyết định xem có thể sử dụng hay không. Nhưng thay đổi nào rồi cũng sẽ có những sự bất hợp lí với khung mẫu xã hội cũ. Chúng ta nên nhìn nhận một cách tích cực rằng nó sẽ cần phải thay đổi để phù hợp, chứ không nên chỉ vì chưa hiểu/không hiểu hoặc vì bám víu lấy cái cũ mà không thay đổi.