VÌ SAO “BẮT CHƯỚC” CÁC HUYỀN THOẠI ĐẦU TƯ LÀ PHƯƠNG PHÁP LÀM GIÀU TỆ HẠI NHẤT?

Người xưa có câu “thời thế sinh anh hùng”. Có một điều không thể phủ nhận rằng “thời điểm” là yếu tố vô cùng quan trọng đóng góp vào sự thành công tột bậc của các huyền thoại đầu tư.

Charlie Munger, cánh tay phải đắc lực của huyền thoại đầu tư Warren Buffett cho rằng thành công của họ đến từ việc họ sinh ra vào thời điểm nước Mỹ có “đầy rẫy cơ hội” và họ đã sống trong “giai đoạn hoàn hảo dành cho nhà đầu tư cổ phiếu”.

Tuy vậy, theo Charlie Munger, kỷ nguyên vàng của đầu tư đã chấm dứt bởi lãi suất cao và ngày càng có nhiều người gia nhập vào thế giới đầu tư, khiến cho việc đạt được hiệu suất đầu tư cao như trong quá khứ là rất khó.

Trên thực tế, Berkshire đã nhiều lần thất bại trong việc “săn lùng” các khoản đầu tư chất lượng trong thập kỉ vừa qua. Điều này được phản ánh qua núi tiền mặt liên tục được duy trì trên 100 tỷ USD và việc liên tục mua lại cổ phiếu quỹ của Berkshire Hathaway.

Do vậy, việc một nhà đầu tư mới gia nhập thị trường có thể đạt được tỉ suất sinh lời cao bằng cách “bắt chước” lối đầu tư của các huyền thoại về cơ bản là khó bởi thời điểm khác nhau sẽ không thể đảm bảo một phương pháp đầu tư thành công trong quá khứ sẽ tiếp tục đem lại lợi nhuận.

Bên cạnh “thời điểm”, “bản chất” của từng thị trường cũng ảnh hưởng tới mức độ hiệu quả của một phương pháp đầu tư. Rất nhiều phương pháp đầu tư có thể đem lại thành quả “ngọt ngào” trên thị trường chứng khoán Mỹ lại bị “vô hiệu hóa” khi áp dụng vào thị trường Việt Nam.

Thị trường chứng khoán Mỹ đã được hình thành và phát triển hơn 200 năm và là thị trường chứng khoán lớn nhất thế giới với giá trị vốn hóa đạt 52.6 nghìn tỷ USD, gấp hơn 200 lần tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam. Bởi vậy, thị trường chứng khoán Mỹ hoạt động hiệu quả và khó “lái giá” hơn rất nhiều so với một thị trường chứng khoán nhỏ bé như Việt Nam.

Do đó, nhiều mô hình kĩ thuật hay phương pháp hành động giá đem lại thành công cho các nhà đầu tư kì cựu tại Mỹ và được đúc kết lại trong các cuốn sách “dạy đầu tư” có thể không áp dụng được tại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bên cạnh đó, thị trường tài chính hoàn thiện như Mỹ cung cấp cho nhà đầu tư rất nhiều công cụ, giúp nhà đầu tư có thể áp dụng đa dạng các chiến lược đầu tư khác nhau nhằm đạt được hiệu suất cao và quản trị rủi ro tốt hơn.

Bởi các điều kiện khách quan như "thời điểm" và "bản chất thị trường" luôn khác nhau, việc một nhà đầu tư áp dụng chiến lược của một nhà đầu tư khác nhằm đem lại lợi nhuận cho bản thân là không hợp lý.

Mỗi nhà đầu tư là một cá thể riêng biệt, vì vậy, con đường dẫn tới thành công cũng không thể giống nhau hoàn toàn.

Phong cách đầu tư của một nhà đầu tư chuyên nghiệp được hoàn thiện dần qua hàng loạt sai lầm và bài học rút ra. Phong cách đó cần rất nhiều thời gian, chi phí và nỗ lực để hình thành. Một phong cách đầu tư bền bỉ và có thể duy trì được qua năm tháng cũng cần phù hợp với tính cách, điều kiện kinh tế và khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư đó.

Warren Buffett là một huyền thoại trên phố Wall với phong cách đầu tư giá trị. Ông chỉ sẵn sàng xuống tiền khi tìm ra được “những viên kim cương bị ẩn giấu” trong hàng ngàn mã cổ phiếu được niêm yết trên thị trường – cổ phiếu của các doanh nghiệp tốt bị định giá thấp.

Sau khi xuống tiền đầu tư, ông sẵn sàng sở hữu mã cổ phiếu đó trong một thời gian dài, có thể lên tới hàng chục năm trời mà không có bất kì động thái giao dịch nào. Chiến lược đầu tư này nghe có vẻ đơn giản, song vô cùng khó thực hiện, đặc biệt đối với phần lớn nhà đầu tư tại Việt Nam - vốn có xu hướng “lướt sóng” (mua và bán cổ phiếu trong một thời gian ngắn).

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường chưa có đủ kinh nghiệm và kiến thức để nhận biết được cổ phiếu bị định giá thấp, cũng như khó duy trì trạng thái bình tĩnh để không bán tháo theo số đông khi thị trường điều chỉnh mạnh.

Một số nhà đầu tư chuyên nghiệp và có vốn dày thường thiết kế các chiến lược “đi vốn” phù hợp như chiến lược “gấp thếp”, “trung bình giá”. Số vốn của họ đủ để theo đuổi triệt để các chiến lược này và sẵn sàng đối phó với các kịch bản tiêu cực xảy ra.

Một nhà đầu tư mới với số vốn mỏng có thể phải đối mặt với tình trạng “hết xăng giữa đường” khi theo đuổi các chiến lược này – họ không có đủ nguồn lực để thực hiện chiến lược đến cùng và rất dễ bị tổn thương khi thị trường diễn biến theo chiều hướng xấu.

Một nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro cao có thể sẵn sàng sử dụng tỉ lệ đòn bẩy lớn và đầu tư vào các tài sản có mức độ biến động lớn. Họ có đủ sự bình tĩnh, kinh nghiệm và nguồn lực để xử lí khoản đầu tư của mình trong mọi kịch bản.

Các nhà đầu tư mới nếu cố gắng thực hiện các khoản đầu tư có mức độ rủi ro vượt ngưỡng chấp nhận của bản thân rất dễ bị ảnh hưởng bởi sự biến động của thị trường. Họ thường khó bình tĩnh để xử lí tình huống, hoảng loạn khi thị trường diễn biến tiêu cực và thậm chí là “mất ăn mất ngủ”.

Vì vậy, hiện tượng “mua đỉnh bán đáy” thường xảy ra ở nhóm nhà đầu tư nghiệp dư và các con sóng của thị trường cũng phản ánh chính xác tâm lý sợ hãi và tham lam của nhóm nhà đầu tư này.   

Có thể nói, phong cách đầu tư của mỗi cá nhân sẽ là độc nhất, giống như một bộ đồ bespoke, được thiết kế để phù hợp với duy nhất nhà đầu tư đó. Nếu một cá nhân khác cố gắng để mặc bộ đồ bespoke không được thiết kế cho mình thì cuối cùng họ cũng không thể mặc nó trong thời gian dài, hoặc bộ đồ sẽ rách trước khi họ kịp cởi bỏ nó.

Không có con đường tắt nào dẫn tới thành công. Không có phương pháp đầu tư nào đơn giản mà đem lại lợi nhuận cao một cách bền vững. Không có nhà đầu tư thành công nào chưa từng thua lỗ trước khi kiếm được tiền trên thị trường.

Vì vậy, phương pháp đầu tư hiệu quả nhất đối với các nhà đầu tư mới chính là không ngừng học hỏi và luyện tập để xây dựng một chiến lược và phong cách đầu tư cho riêng mình, phù hợp với điều kiện của bản thân và bối cảnh vĩ mô.

Việc đọc các cuốn sách hay nghe về các huyền thoại đầu tư thông qua các kênh truyền thông vẫn nên được hoan nghênh. Tuy nhiên, các nhà đầu tư mới nên dựa vào các câu chuyện và thông điệp mà họ muốn truyền tải để có thêm những góc nhìn mới, tư duy mới về đầu tư, từ đó xây dựng cho mình một chiến lược và phong cách đầu tư phù hợp, bền vững thay vì “copy-paste” chiến lược đầu tư của họ.