Ngôn ngữ điện ảnh là những tình tiết nhỏ trong phim được tạo ra có chủ đích, như những ẩn ý, nhằm truyền tải đến người xem những thông điệp. Không chỉ trong điện ảnh, mà cả trong âm nhạc, có rất nhiều nghệ sĩ đã thành công trong việc đưa ngôn ngữ điện ảnh vào phong cách âm nhạc của mình. Lana Del Rey là một trong số đó.
1/ VẺ ĐẸP ĐIỆN ẢNH.
Ma mị, u uất với những ca khúc đầy trầm bổng, cô đã ghi dấu ấn với khán giả bằng các tình khúc đậm chất điện ảnh với cách xây dựng nội dung độc đáo. Lana có một khuôn mặt đậm chất Mỹ. Đó là nét phảng phất sang trọng của người đàn bà đã trải qua nhiều sóng gió, đôi môi căng mọng và cặp mắt lơ đãng. Chính vì thế, nữ nghệ sĩ chọn đi theo chủ nghĩa lãng mạn bi thảm, bằng cách tái dựng lại toàn bộ thế giới văn hóa thập niên 60 của thế kỷ trước bằng nhạc dream pop, indie pop alternative rock.
Ngôn ngữ điện ảnh trong phong cách âm nhạc của Lana Del Rey rõ ràng trong nhiều MV, điển hình là “Born To Die”. Địa điểm quay hình là một nhà thờ mang phong cách Phục Hưng. Cách chuyển cảnh của MV đưa khán giả vào trạng thái ma mị không thể thoát ra, và gương mặt điện ảnh của Lana với dáng vẻ uể oải của một người con gái mới bước ra từ cuộc sống hỗn độn về đêm được khắc họa rõ nét và đẹp đẽ. MV sử dụng sự thay đổi ánh sáng làm một điểm nhấn hoàn hảo cho ca khúc, đồng thời thêm phần nổi bật thông điệp của ca khúc. “Born To Die” nếu theo nghĩa đen thường hiểu lầm theo ý nghĩa tiêu cực, tuy nhiên thông điệp ca khúc nhằm tôn vinh giá trị đích thực trong cuộc sống là tình yêu. Câu chuyện xoay quanh người con gái đã ra đi trong vụ tai nạn xe hơi, đã lên đến thánh đường của tình yêu bất diệt và được bảo vệ bởi mãnh hổ. Cô nhớ lại thời khắc ân ái mặn nồng với người bạn trai, cả cách họ đắm chìm trong tình yêu bất diệt trước khi vụ tai nạn xảy ra. Mỗi hình ảnh xuất hiện đều mang dụng ý, và nó làm tăng vẻ đẹp điện ảnh và thông điệp cho ca khúc.
Nhưng rồi, trong một cuộc phỏng vấn, cô chia sẻ:
“Tôi nghĩ hạnh phúc là mục đích cuối cùng của đời người. Tôi nghĩ rằng nó là điều duy nhất trở nên quan trọng. Không có cơ chế nào cho việc lây truyền cảm xúc hạnh phúc, đó là toàn bộ vấn đề”.
Những ca khúc về sau của Lana Del Rey mang màu sắc bớt u buồn hơn. Một trong những ca khúc điển hình cho sự thay đổi theo hướng tích cực ấy, là “Love”.
“Love” được xem là MV đậm chất điện ảnh nhất của Lana Del Rey với dáng vẻ của người thiếu nữ đang yêu. “Love” là một bài hát thấm đẫm các hình ảnh mơ màng như kẻ đang lạc trong tình yêu với những thước quay ẩn dụ đầy mông lung nhưng truyền tải rõ nét thông điệp của Lana Del Rey. Bắt đầu từ tông màu đen trắng, Lana Del Rey đang hát ở sân khấu. Sau đó, hình ảnh một cặp đôi đang đắm chìm trong tình yêu màu sắc được quay trong chiếc xe hơi. Họ đi thẳng trên cung đường, rồi lạc vào không trung, bay lên mặt trăng. Và Lana cùng ban nhạc của mình đang đứng trên cung trăng, hát vang lời ca “Chỉ cần đắm say trong tình yêu là đủ”. Bằng không khí hoài cổ, nét mặt đầy mơ màng của kẻ đang đắm say trong tình yêu đã khiến MV mang nét lãng đãng đầy mê say.
Lana Del Rey có thể không xuất hiện dày đặc trên các phương tiện thông tin đại chúng như những ngôi sao hạng A như Beyonce, Taylor Swift, Adele, Lady Gaga, Rihanna...nhưng bù lại, cô lại có những MV u uất, đậm chất nghệ thuật, in sâu vào tiềm thức của khán giả.
2/ SẮC THÁI NHỤC CẢM.
"Nhục cảm" là từ chỉ nét đẹp khêu gợi từ cơ thể người tình. Khái quát nhục cảm trong âm nhạc không dễ, nhất là khi ranh giới nghệ thuật và khiêu dâm rất mong manh.
Nhưng may mắn là, Lana có đủ các yếu tố để khơi gợi phong cách nhục cảm trong âm nhạc của mình. Trong các cuộc phỏng vấn, Lana Del Rey từng thừa nhận rằng, cô là người đam mê xác thịt. Điều này không khó hiểu khi Lana có một đời sống tình cảm khá "rắc rối". Cô đã trải qua nhiều mối tình dang dở. Thân hình chuẩn mực cùng gương mặt xinh đẹp đậm chất điện ảnh khiến cô hưởng thụ trọn vẹn những xúc cảm tình dục từ người khác giới và đưa nó vào trong âm nhạc.
Lana dễ khiến người ta lầm tưởng rằng cô là gái ngoan. Thật ra không phải, bởi lẽ với chất nhạc mà cô theo đuổi là chủ nghĩa bi thảm lãng mạn, gái ngoan chẳng thể thể hiện được trọn vẹn (gái ngoan thì làm gì có thể tưởng tượng được rằng "my pussy taste like pepsi cola"?). Nó phải được cất lên từ những cuộc chơi chóng vánh vòng vèo, cuộc giường chiếu ngầy ngật đầy lơ đãng và chậm rãi. Và đặc biệt, nó phải diễn ra giữa những tâm hồn nghệ sĩ.
Lana trước đó từng đính hôn cùng Barrie-James O"Neill, thành viên ban nhạc folk rock, Kassidy. Rồi cô phiêu du cùng vô vàn gã trai khác trong ngành giải trí đến mức công chúng nghĩ rằng Lana đã trao đổi thể xác để tiến thân. Tuy thế, Lana không trao đổi, bởi kẻ như Lana chỉ leo lên giường như thú hoang với kẻ cô thích thú. Vì thế, cô từng chia sẻ trên tạp chí Complex:
"Bạn biết không, tôi từng lên giường với không ít gã trong ngành công nghiệp giải trí, nhưng chẳng ai trong số họ giúp tôi có được hợp đồng ghi âm. Thật đáng buồn!".
Sắc thái nhục cảm trong phong cách âm nhạc của Lana Del Rey khác nhau. Đầu tiên là nhục cảm từ cái chết. Chính nhờ tính cách phóng khoáng trong đời sống tình cảm, những ca khúc của Lana Del Rey mang đậm chất phiêu lãng, “yêu một lần cho mãi mãi”. “Born To Die” và “Summertime Sadness” chính là những ca khúc như thế.
Nhục cảm không hẳn chỉ là tình dục, đôi khi còn là sự cảm nhận cơ thể của chính mình, của bạn tình. “Born To Die” được tái dựng với những phân cảnh ẩn dụ khi tình yêu là lâu đài và người tình là hổ. Những vụ làm tình trong cần sa cũng được khai thác trọn vẹn. Một đặc điểm của cần sa là khi thưởng thức chúng bạn sẽ thấy mọi thứ rõ nét hơn và đôi khi, bạn mất tự chủ, tự đối thoại với chính mình. Đó là lý do cần sa trở thành gia vị nhục cảm thường thấy trong ái ân. Chính việc xây dựng một MV đầy ẩn dụ, chất giọng được đánh giá là “sexy và gợi cảm”, và chính chất lãng mạn chết chóc đó làm nên dục tính cho ca khúc.
"Summertime Sadness” cũng là tình khúc đầy đắm say của nhục cảm cái chết. Đó là cái chết của tình yêu, thể xác người tình trước việc anh ta bỏ đi. Đặc biệt hơn, đây là ca khúc nói về đồng tính nữ. Việc thưởng ngoạn nhục cảm đồng tính dường như có sự tương đồng nhất định với việc tạo nên khoái cảm cơ thể. Video của bài hát tập trung vào một cặp vợ chồng đồng tính nữ hồi tưởng lại những khoảnh khắc tích cực, trước khi cả hai tự sát. Trong cả hai ca khúc, nhục cảm về cơ thể trước cái chết của tình yêu, bạn tình và tự sát trở nên tinh khôi và rõ nét.
Một trong những sắc thái âm nhạc khác của Lana Del Rey là nhục cảm từ hoài niệm. Câu chuyện hoài tưởng hiện diện trong tất cả ca khúc của Lana, trở thành một phong cách đặc trưng của cô. Lana đề cập đến sự tan vỡ trong cuộc tình của người nổi tiếng qua ba ca khúc “National Anthem”,“Lust For Life”, “Groupie Love”.
“National Anthem” miêu tả sợi dây chính trị-tiền bạc- tình yêu một cách vững chắc trong xã hội. Tình yêu khi dính vào chính trị và tiền bạc nhanh chóng ám mùi dục tính và khát vọng. Bằng chất giọng của mình, Lana Del Rey khai thác nó một cách khéo léo, như cách cô bước vào một mê trận của tình dục và tiền bạc.
“Lust For Life” và “Groupie Love” là một bộ đôi ca khúc tuyệt diệu cho nhục cảm hồi tưởng. “Lust For Life” nhắc đi nhắc lại việc cởi bỏ. Người ta có thể mường tượng khung cảnh người ca sĩ phòng trà trút bỏ y phục trước chàng diễn viên nổi tiếng, ân ái, gào thét giữa đại lộ danh vọng Hollywood. Để khi đến với “Groupie Love”, mọi thứ tan tành, rằng họ chỉ đang làm tình với những bóng hình tưởng tượng mà họ áp đặt lên đôi phương. “Groupie Love” trở về cái chết bi thảm của mối tình, kéo theo những dục vọng trong giới nghệ sĩ và bi kịch của họ: Đa phần nghệ sĩ yêu không thật. Họ tưởng tượng một kẻ nào đó trong đầu óc, sau đó đi tìm kẻ đó giữa đời thật. Để khi trút bỏ xiêm y của cô gái/chàng trai kia, mọi thứ trần trụi đều được phơi bày, rằng người ta yêu chỉ là vật tầm thường.
Dù là nhục cảm hồi tưởng hay về cái chết, mọi sắc thái của Lana Del Rey đều đậm chất điện ảnh. Người ta mường tượng ta đang xem bộ phim thuộc dòng phim Noir (dòng phim nói về thế giới ngầm về thế giới hào quang, nơi nhập nhằng giữa tình dục và tham vọng cùng các chuẩn mực đạo đức) dài tập đầy hấp lực. Chính điều đó, làm nên một nét độc đáo trong âm nhạc của cô.
Cuối cùng, chúc mừng sinh nhật thần tượng của tôi.
(ps: bài này mình viết trên fb cá nhân cách đây 4 năm, nên các phân tích trên bài hát là chỉ từ album Lust for Life trở về trước, có thể sẽ không còn hoàn toàn đúng với bộ 3 album sau này gồm "Norman Fucking Rockwell!(2019)", "Chemtrails Over the Country Club(2021)" và "Blue Banisters (2021)".)