Unity và Variety trong Graphic Design

Unity (Sự thống nhất) và Variety (Sự đa dạng), hay Consistency và Flexibility, là tố chất căn bản của một tác phẩm nghệ thuật đẹp. Dù cho đó có là một bức tranh, một poster, một bộ nhận diện thương hiệu, hay thiết kế của một ngôi nhà, bộ ly tách,… thì Unity và Variety luôn ẩn mình đằng sau. Chúng không hiện rõ như màu sắc, điểm nhấn, tương phản,… nên việc xác định và điều khiển chúng có phần khó hơn. Tuy nhiên, khi nhìn vào một tác phẩm nghệ thuật, designer luôn phải nhìn được các tầng lớp ẩn dấu bên dưới để có thể học hỏi.

Unity và Variety, theo đúng tên gọi của nó, là Sự thống nhất và Sự đa dạng. Một tác phẩm nghệ thuật luôn phải có cả Unity và Variety để hợp mắt người xem. Nhìn 2 ví dụ dưới đây:

Không cần phải học nghệ thuật, ta nhìn thấy ngay bức 1 tạo cảm giác chán nản khi nhìn vào. Trái lại, bức 2 lại thay đổi quá nhiều, làm ta bị mệt mỏi khi xem. Thay vào đó, hãy nhìn bức tranh dưới đây:

Chỉ cần thay đổi thế này, bức tranh trở nên thuận mắt sống động hơn, vì có cân bằng giữa Unity và Variety. Một ví dụ điển hình là bức họa ‘Several Circles’ của Wassily Kandinsky. Ở bức này, ông đã khéo léo giữ hình tròn làm Unity, đổi màu và size và màu làm Variety.

Edward de Bono là một nhà nghiên cứu tâm lý học nổi tiếng, ông nói rằng “The brain was designed for survival” (De Bono, n.d.). Tạm dịch: “Não bộ được thiết kế để sinh tồn”. Do kết quả của việc chọn lọc tự nhiên, não ta thèm khát những thứ quan trọng cho việc sống còn. Ví dụ, ta thích ăn ngọt vì đường cho ta nhiều năng lượng, thích sex vì nó bảo tồn giống nòi, thích một cô gái trẻ đẹp vì cô ta đẻ con khỏe mạnh hơn, etc…  Unity và Variety cũng rơi vào trường hợp này.

Một trong những bản năng của con người là bản năng “gộp và tách nhóm”. Bản năng này cho phép ta gộp sự vật hiện tượng lại, và cũng cho phép ta phân biệt sự vật hiện tượng. Ví dụ, khi mọi người dùng máy ghi âm để ghi lại âm thanh xung quanh mình, khi mở lên thì phát hiện có rất nhiều tạp âm mà bình thường không để ý đến. Đó là do trong môi trường bình thường, não ta gộp các tạp âm lại để bỏ qua, phân biệt với các âm quan trọng hơn. Ở thời tối cổ, bản năng này cho phép ta tập trung vào âm thanh của động vật để săn bắn, bỏ qua các âm môi trường. Hay để cho ta thấy được quả dâu mọng nước trong khu rừng xum xuê. Bản năng này giúp ta nhận thức thế giới xung quanh một cách hiệu quả, và vì nó là trọng yếu cho sự sống còn, não ta thấy thỏa mãn khi làm điều đó. Ta sẽ gộp những thứ có vẻ thuộc cùng một nhóm lại (Unity), và chọn lọc ra những thứ có vẻ khác lạ (Variety). Tuy nhiên, nếu ta không tìm được Unity giữa đống Variety này, não ta sẽ nhìn nhận sự vật hiện tượng như một bãi rác không có giá trị, phân tách và rời rạc.

Unity và Variety kết hợp với nhau kích thích não con người khám phá, tìm hiểu thông tin. Sự cân bằng giữa chúng giữ cho con người tồn tại đến ngày nay, và vì thế nên các sự vật hiện tượng tuân theo quy luật này được ta nhìn nhận là mãn nhãn.

Telc quy định các nhà phải cùng độ cao và độ rộng (Unity), nhưng các nhà được tự do chọn màu và phần top (Variety). So sánh với làng Huaxi ở Trung Quốc, chỉ có Unity. Hay Guatemala, chỉ có Variety.

Rõ ràng Telc mãn nhãn hơn Huaxi và Guatemala rất nhiều. Một ví dụ nữa là về design ban nhạc. HKT - các thành viên đều có Unity và Variety.

Tiếp đến là về fashion design. Nếu ai đã xem bộ ảnh về các bộ lạc trên thế giới của Adam Koziol, sẽ nhìn thấy ngay trang phục của họ rất chất. Đó là vì họ có Unity và Variety.

Bộ nhận diện thương hiệu, website, phone app cũng vậy. Câu hỏi về Unity và Variety luôn được đặt ra. Các nghiên cứu khoa học về quy luật này cũng đã được thực hiện. Nhận thức được về sự hiện diện của chúng chỉ là bước đầu. Designer nên xem nhiều và phân tích, ứng dụng, dành sự quan tâm đặc biệt để áp dụng cho nhuần nhuyễn.