Tương lai của internet là phi tập trung hóa

Công nghệ chuỗi khối đang nhanh chóng phát triển vượt ngoài khuôn khổ của đồng bitcoin. Trong khi rất nhiều người chỉ coi công nghệ này như một phương thức thanh toán hay đầu tư thay cho vàng, thì tôi tin rằng công nghệ chuỗi khối sẽ mở ra một thế giới mới mà chúng ta chưa từng nhìn thấy trước đây.

Trong thế giới của công nghệ chuỗi khối, hàng ngàn vạn thứ có thể mua bán được đã xây dựng dựa trên đó, toàn bộ ngành công nghiệp được tự động hóa bằng phần mềm, các quỹ đầu tư và thị trường chứng khoán đảo lộn, tinh thần khởi nghiệp dâng cao và các mạng lưới hay các công ty mới ra đời có thể tự chủ dựa trên những đồng tiền ảo của mình. Đây là giai đoạn phát triển tiếp theo của mạng kết nối toàn cầu internet.

Tính đến nay, các công ty sử dụng bitcoin đã nhận được hàng tỉ đô-la tiền tài trợ — toàn bộ ngành công nghiệp này đang đứng trên vai các nhà đầu tư mạo hiểm. Tuy nhiên, Ethereum — một giao thức chuỗi khối cho phép thực hiện các giao dịch tài chính phức tạp, có thể được mã hóa bởi bất kì ai và triển khai một cách chính xác trong mạng lưới phân tán — lại được đầu tư khá ít. Đúng hơn, việc trao đổi Ethereum trong cộng đồng thông qua các hợp đồng tài chính mới chỉ nằm trong khoảng 250 triệu đô-la trên toàn thế giới.

Vậy tại sao chỉ có rất ít quỹ đầu tư đổ tiền vào Ethereum? Có lẽ do nó cũng rủi ro hơn, và có lẽ các kèo đầu tư vào những công ty bitcoin thất bại đã làm giảm lãi suất của họ. Có lẽ vậy. Nhưng quan trọng hơn, các nhà khởi sự doanh nghiệp hiện đã có thêm một con đường khác để gọi vốn cho các dự án của họ. Chúng ta đang chứng kiến các công ty khởi nghiệp tung ra các chứng chỉ quỹ điện tử dựa trên công nghệ chuỗi khối với mục đích gọi vốn, bỏ qua các dạng thức tài chính truyền thống và độc quyền. Không phải tôi quan trọng hóa vấn đề, nhưng thế giới mới của chúng ta sẽ không còn những công ty nữa, chỉ còn lại những giao thức mà thôi.

Bằng cách sử dụng mô hình mới này, các nhà khởi sự doanh nghiệp tạo ra các chứng chỉ điện tử dựa trên nền tảng công nghệ chuỗi khối, đại diện cho quyền sở hữu của họ trong mạng lưới, đồng thời cũng là nhiên liệu cho mạng lưới của họ vận hành. Còn với các nhà đầu tư, sẽ không có cổ phần nào của công ty đó cả, chỉ có những chứng chỉ điện tử mà công ty đưa ra. Và khi không gian chuỗi khối được mở rộng, thì lợi nhuận sẽ về tay của những chủ sở hữu chứng chỉ thực sự chứ không phải các nhà đầu tư mạo hiểm truyền thống đặt cược tiền vào cổ phiếu của công ty. Các chứng chỉ điện tử này có những ứng dụng rất cụ thể — chúng không phải các đơn vị có giá trị chung chung như bitcoin. Ví dụ, các chứng chỉ dựa trên Ethereum như REP và GNT là một thị trường phi tập trung và đồng thời cũng là một thị trường sử dụng các thuật toán ngang hàng.

Những chứng chỉ điện tử có ứng dụng cụ thể này được xây dựng trên các nền tảng với mục đích chung như Bitcoin hay Ethereum. Lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà sáng tạo dự án mã nguồn mở có thể kiếm tiền trực tiếp từ các dự án mã nguồn mở của họ. Trước kia, các dự án mã nguồn mở thành công như giao thức torrent hay mạng lưới Tor không thể trực tiếp kiếm tiền ở cấp độ giao thức. Hiện nay, người sáng lập một mạng chia sẻ dữ liệu phi tập trung có thể phát hành các chứng chỉ điện tử đại diện cho chủ sở hữu của mạng lưới.

Tuy nhiên, những chứng chỉ này không giống như cổ phiếu — thứ đại diện cho quyền sở hữu nhưng không có giá trị sử dụng. Các chứng chỉ ứng dụng có thể được sử dụng một cách thực sự trong mạng lưới. Ở ví dụ thị trường chia sẻ dữ liệu phía trên, chúng được sử dụng để chứng minh quyền sở hữu tệp và mua bán không gian lưu trữ. Nhà sáng lập mạng lưới giữ khoảng 10% số chứng chỉ cho họ và đội ngũ của họ, và nếu mạng lưới trở nên phổ biến, thì nhu cầu sở hữu chứng chỉ tăng lên, nhưng do nguồn cung của chứng chỉ là có hạn, nên giá của chứng chỉ cũng sẽ tăng lên. Điều này nghĩa là các nhà sáng lập có thể kiếm tiền từ mạng lưới của họ bằng cách nắm giữ chứng chỉ và làm cho mạng lưới trở nên hữu dụng. Nếu họ cần thanh khoản để tiếp tục duy trì dự án, họ đơn giản chỉ cần bán các chứng chỉ này trên thị trường mở.

Ngoài việc trở thành phần thưởng cho các nhà sáng lập, những chứng chỉ ứng dụng này cho phép người tham gia mạng lưới thực sự sở hữu một phần của mạng lưới. Việc sở hữu này là chưa từng có trong tiền lệ. Hãy xem xét có bao nhiêu mạng lưới có người dùng trong đó: Facebook, LinkedIn, Twitter, Uber, Airbnb, eBay, Etsy, Tumblr, … và danh sách này còn dài nữa. Nhìn chung, giá trị của mạng lưới sẽ được tạo ra bởi người dùng, nhưng giá trị mà người dùng tạo ra lại đổ về cho chủ sở hữu mạng lưới. Còn nếu theo mô hình chuỗi khối thì giá trị sẽ được trả lại cho người sử dụng mạng lưới đó, tỉ lệ thuận với sự đóng góp của họ.

Điều này nghĩa là thứ sẽ gây rắc rối cho các dịch vụ web lớn trong thập kỉ qua chính là giao thức ngang hàng, chứ không phải các công ty sử dụng công nghệ chuỗi khối. Cũng tương tự như việc giao thức torrent ảnh hưởng rất lớn đến các công ty truyền thông, nhưng trên quy mô lớn hơn rất nhiều. Kết quả sẽ là sự phát sinh của giao thức Twitter mà không có công ty Twitter, giao thức Facebook mà chẳng cần công ty Facebook, hay giao thức Uber mà không thấy công ty Uber.

Và với tư cách một nhà đầu tư, lần đầu tiên trong đời, chúng ta có thể mua một phần của những mạng lưới này. Điều này sẽ thúc đẩy sự phát triển của cơ sở hạ tầng internet. Đầu tư trực tiếp vào TCP/IP (các gói tin), SMTP (email), HTTPS (mã hóa) hay các giao thức internet ở tầng thấp thời kì đầu những năm 90 sẽ rất có giá trị ở thời điểm này.

Những điều này nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực sự nó là vậy. Điều chắc chắn ở đây là không gian công nghệ chuỗi khối vẫn còn đang trong giai đoạn thử nghiệm, nhưng các ứng dụng mang tính đột phá sắp ra đời sẽ đến lúc bùng nổ, vì chúng khuyến khích người dùng cùng tham gia mạng lưới. Hãy tưởng tượng rằng bạn thực sự có thể kiếm tiền bằng cách đóng góp cho các mạng xã hội.

Thị phần của Bitcoin đã giảm dần trong vài năm qua, nhưng tôi tin rằng bitcoin sẽ vẫn tiếp tục phát triển, và tăng trưởng rất nhanh trong hệ sinh thái các ứng dụng công nghệ chuỗi khối đang đến gần kề.

Giá trị vốn hóa của các tài sản dựa trên công nghệ chuỗi khối là hàng tỉ đô-la tính đến hiện tại, một con số khiêm tốn khi so sánh với những gì mà công nghệ chuỗi khối có thể làm được trong tương lai. Khi các giao thức chuỗi khối phi tập trung bắt đầu thay thế các dịch vụ web tập trung hóa đang thịnh hành ngày nay, chúng ta sẽ bắt đầu thấy được chủ quyền thực sự trên internet. Tương lai của internet chính là phi tập trung hóa.