Từ vựng tiếng Anh được hình thành như thế nào?
Thật không dễ dàng để truy tìm nguồn gốc của tiếng Anh vì đây là một ngôn ngữ kết hợp giữa tiếng Pháp, tiếng Latin, và tiếng Bắc Âu...
Thật không dễ dàng để truy tìm nguồn gốc của tiếng Anh vì đây là một ngôn ngữ kết hợp giữa tiếng Pháp, tiếng Latin, và tiếng Bắc Âu cổ. Tiếng Anh hiện đại có rất nhiều từ và gốc từ tương đồng nhiều ngôn ngữ gốc Latin như tiếng Pháp và Tây Ban Nha. Tuy nhiên hơn một nửa số đó có nguồn gốc cổ xưa hơn, đó là từ tiếng Anh cổ (Old English). Thuật ngữ Anglo-Saxon cũng được dùng để chỉ Old English.

Tiếng Anh cổ và câu chuyện của người Anglo-Saxon (450-1066)
Tiếng Anh cổ hay Old English là ngôn ngữ được sử dụng bởi ba tộc người là Angles, Saxons, và Jutes, ba dân tộc sống tại Đảo Anh từ thế kỷ thứ năm sau công nguyên và thường được biết đến với tên Anglo-Saxon. Trước khi họ bị xâm lược bởi người Norman vào năm 1066, từ thế kỷ thứ tám đến thế kỷ thứ 11 người Anglo-Saxon bị xâm chiếm bởi tộc Viking, khiến cho tiếng Anh cổ cũng bị ảnh hưởng bởi tiếng Old Norse. Những từ “drag” (kéo lê), “ransack (lục soát), “fast” (nhanh chóng), và “die” (chết) là những từ thuộc tiếng Old Norse do những chiến binh hung hãn người Viking để lại. Mặc dù người Viking có thể đã cướp, giết, và hãm hiếp những người Anglo-Saxon nhưng theo các nhà ngôn ngữ học, họ cũng mang đến cho tiếng Anh hơn 2000 từ vựng mới.
Thời kì "Bắc thuộc" (1100-1500)
Như đã đề cập, đến năm 1066, người Norman, một tộc người ở miền Bắc nước Pháp, dẫn đầu là Công tước William, đến xâm chiến Anh. Họ nhanh chóng trở thành giới thống trị xã hội Anh, kéo theo đó tiếng Pháp và tiếng Latin cũng tạo được tầm ảnh hưởng. Lúc bấy giờ tầng lớp thấp hèn thì dùng tiếng Anh, còn giới quý tộc dùng tiếng Pháp. Tiếng Anh lúc bấy giờ cũng “kết nạp” thêm những từ như “judge”(1290), “jury”(1400), “evidence”(1300) và “justice”(1154) từ bộ máy thống trị của người Norman. Song song đó, tiếng Latin được phổ biến tại nhà thờ và nó cũng là ngôn ngữ chính thức của Kinh thánh.
Cũng tại thời điểm ấy, những từ như “cow”, “sheep” và “swine” được dùng bởi tầng lớp nông dân, trong khi với cùng một nghĩa, giai cấp thống trị và tầng lớp quý tộc lại dùng “beef”, “mutton”, và “pork”.
Dưới thời đại của người Norman, tiếng Anh có thêm khoảng 10,000 từ vựng mới được thêm vào.
Tiếp đến là giai đoạn của cuộc chiến tranh Trăm Năm, cuộc chiến tranh giành giật lãnh thổ của vua Pháp và hoàng tộc Anh. Từ năm 1337 đến 1453, có thêm hàng loạt các từ vựng liên quan đến quân sự và chiến tranh được thêm vào như “armies” (quân đội), “navies” (hải quân) và “soldiers” (quân lính).
Tiếng Anh cận đại và niềm kiêu hãnh (1500-1800)
Do sự pha trộn và tính không đồng nhất trong lối viết cũng như cách phát âm, tiếng Anh cần phải được thống nhất và tinh gọn. Thế kỷ thứ 16 được cho là thời điểm quan trọng trong việc định hình tiếng Anh. Do sự phát triển nhanh chóng của ngành hàng hải và in ấn, tiếng Anh ngày một hoàn thiện hơn về cách viết và phát âm. Nhiều nhà xuất bản ra đời. Luân Đôn được cho nguồn tiếng Anh chuẩn và quyển từ điển Tiếng Anh đầu tiên đã được xuất bản vào năm 1604.
Năm 1611, Kinh thánh lần đầu tiên được dịch ra tiếng Anh, nó đóng vai trò như một quyển sách giáo khoa góp phần làm tài liệu tham khảo cho các văn bản ra đời sau này.
Cũng khoảng thời gian này, nhà văn, nhà soạn kịch vĩ đại William Shakespeare đã góp phần sáng tạo ra trên dưới 2000 từ và cụm từ mới vì ông nghĩ tiếng Anh đương thời chưa đủ để ông dùng. Có thể nói, tiếng Anh Shakespeare như là một loại gia vị vô cùng độc đáo làm cho tiếng Anh trở nên đầy màu sắc.

Sự phát triển vượt bậc của các môn khoa học tự nhiên ở Anh quốc đã góp phần tạo nên một lượng từ vựng không nhỏ về vật lý, hoá học, sinh học, địa chất và thiên văn học. Những từ mới xuất hiện ở thời điểm này điển hình là: “acid” (1626), “gravity” (1641), “electricity” (1646), và “pendulum” (1660). Chúng ta cũng không không quên nhắc tới những từ vựng liên quan đến giải phẫu học được phát minh ra ở thời điểm này như: “cardiac” (tức người bị bệnh tim, ra đời năm 1601), “tonsil” (a-mi-đan, vào năm 1601), “ovary” (buồng trứng, 1658), từ “penis” (dương vật) và “vagina” (âm đạo) cũng được ra đời không lâu sau đó.
Tiếng Anh hiện đại – khi mặt trời chưa bao giờ lặn (1800-đến nay)
Lượng từ vựng là điểm khác nhau chủ yếu giữa Tiếng Anh cận đại và hiện đại. Do sự phát triển của khoa học công nghệ cũng như sự bành trướng chủ nghĩa thuộc địa ở thế kỷ thứ 19 và 20, từ vựng tiếng Anh được gia tăng đáng kể. Thuộc địa của Đế quốc Anh từng chiếm một phần tư bề mặt trái đất. Từ “yoga” được người Anh đưa vào từ điển khi xâm chiếm Ấn Độ. Tương tự ta có “voodoo” và “zombie” du nhập vào tiếng Anh từ Châu Phi. Khi đến Úc, tiếng Anh tiếp thu từ “nugget”, “boomerang” và “walkabout” …
Thêm vào đó, sự ra đời của Hiệp chủng quốc Hoa Kì 1776 và ít lâu sau đó, thế giới có thêm tiếng Anh Mỹ (để phân biệt với tiếng Anh của người Anh). Sự khác nhau hoàn toàn về hình thức như “fall” (tiếng Anh Mỹ) và “autumn”(tiếng Anh Anh) đều để chỉ mùa thu, “trash” và “rubbish” đều có nghĩa là rác; cho đến khác nhau về cách viết như “organisation” (Anh) với “organization” (Mỹ), “learnt” (Anh) với “learned” (Mỹ)…

Theo nhìn nhận chủ quan, tiếng Anh Mỹ đang có ưu thế hơn vì Mỹ là nơi tập trung của những trường đại học hàng đầu thế giới, sự ảnh hưởng của các sản phẩm đến từ Hollywood và thành tựu của khoa học công nghệ.
Ngoài tiếng Anh Anh và tiếng Anh Mỹ, tiếng Anh ủa người Ấn, Úc, Canada, New Zealand và các nước thuộc địa Anh ở Châu Phi cũng có nhiều nét đặc trưng riêng.
Quá trình phát triển của từ vựng tiếng Anh hiện đại
Sau khi tiếng Anh được định hình. Người ta bắt đầu quan tâm đến việc viết cho nó một quyển từ điển chính thức. Bắt đầu từ 1857 và 70 năm sau đó người ta đã cho ra đời quyển từ điển mang tên Oxford. Nó được xem là một trong những quyển sách làm chuẩn mực cho tiếng Anh hiện đại.
Mỗi năm có khoảng hàng ngàn từ mới được thêm vào Từ điển tiếng Anh Oxford. Hầu hết những từ này đến từ đâu và tại sao chúng có thể thâm nhập vào cuộc sống hằng ngày?
Giao thương và học hỏi
Thương mại quốc tế chẳng những mang lại cho người Anh nhiều hàng hoá, giống cây trồng và hương liệu, mà còn làm giàu cho ngôn ngữ của họ. Điển hình là từ “Coffee” đến từ tiếng Ả-rập, “Spaghetti” của tiếng Ý, “curry” của tiếng Ấn Độ.
Tình trạng này phải diễn tả ra sao?
Trong nhiều trường hợp khác, mượn tiếng nước ngoài là một giải pháp tối ưu để diễn tả trạng thái cảm xúc hoặc ý tưởng phức tạp. Ví dụ, không ít lần ta cảm thấy hiện thực đang diễn ra trước mắt đã được diễn ra trước đó, và lúc này, người Anh nghĩ rằng không gì hoàn hảo hơn từ “Déjà vu” của tiếng Pháp để diễn tả tình trạng ấy. Từ “naiveté” (mượn từ tiếng Pháp vào cuối thế kỷ 17) nghĩa để ám chỉ những người non kinh nghiệm, thiếu khôn ngoan hoặc quá ngây thơ, chất phác; “machismo”, mượn từ cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha ở Mexico vào những năm 1940 để thể hiện sự gia trưởng; “schadenfreude” mượn từ tiếng Đức và nó có nghĩa là cười trên sự đau khổ của người khác.

Tiếng Hy Lạp cổ và Latin cổ được giới khoa học ưu ái
Các nhà khoa học thường hay sử dụng các ngôn ngữ cổ điển để đặt tên cho các khái niệm mới. Ta sẽ thường thấy các chữ cái Hy Lạp cổ như: alpha (α), beta (β), gamma (γ), và delta (δ) xuất hiện trong các công thức toán, lý, sinh và hoá học.
Từ “clone” (nghĩa khoa học là nhân bản vô tính) trong khi đó nó được mượn từ tiếng Hy Lạp cổ và có nghĩa là kỹ thuật giâm, chiết nhánh để tạo thành cây con.
Kết hợp, cắt và dán
Từ vựng của tiếng Anh cũng gia tăng đáng kể khi những từ có sẵn được kết hợp với nhau. Ví dụ “skycraper”- nhà chọc trời, “laydyfingers” – tên một loại bánh, “bookworm’ – mọt sách, hay “brainwash”- tẩy não. Một cách khác nữa để hình thành từ mới là cắt xén một từ dài đi. Từ đó, ta có “public house” thành “pub”, “laboratory” thành “lab”, “telephone” thành “phone”, “situation comdedy” thành “sitcom”; hoặc cắt xén rồi pha trộn từ ngữ với nhau để tạo thành từ mới. Ta có “advertisement” cộng với “entertainment” tạo thành “advertainment”, “breakfast” cộng với “lunch” thành “brunch”, và tương tự “Spanish” kết hợp với “English” ta có “Spanglish”. Khác với những từ mượn từ nước ngoài, nhiều người có thể hiểu những từ vựng mới này ở những lần nghe đầu tiên.
Hãy hồi sinh chúng và trao cho sứ mệnh mới
Một trường hợp thú vị hơn giúp đó chính sự “hồi sinh” những từ cũ (hoặc thay đổi nghĩa của từ cũ). Từ “villain” từng có nghĩa một người nông dân nhưng ngày nay cộng đồng nói tiếng Anh lại hiểu nó theo nghĩa là “một tên côn đồ”. “Geek” từng là một từ để chỉ những người biểu diễn tạp kỹ ở thời trung cổ, nhưng với thời hiện đại, “geek” có nghĩa là những người tham mê thứ gì một cách điên cuồng, họ có thể rất thông minh và có phần kì quặc.
Chúng tôi là người tiên phong
Từ vựng mới cũng hình thành khi một công ty hoặc tổ chức tiên phong trong lĩnh vực hay một sản phẩm nào đó. Ví dụ ở Việt Nam, “honda” còn được hiểu là xe gắn máy vì một trong những chiếc xe gắn máy du nhập vào Việt Nam với nhãn hiệu Honda Cub. Tương tự ta có “phablet” – cái tên đã tự nó miêu tả được một thiết bị di động có kích thước màn hình nhỏ hơn máy tính bảng (tablet), nhưng lại to hơn điện thoại thông thường (cellphone). Khi các công ty công nghệ lớn cho ra đời các sản phẩm công nghệ và dịch vụ tiên phong, những từ mới cũng đồng loạt ra đời như: “touchID”, “bionic chip”, “faceID”, “artifical intelligence”, hay “google” (“google” lúc này không được viết hoa vì nó được xem như một động từ), tương tự vậy ta có “fedex” (động từ chỉ một hành động chuyển phát một gói hàng hoá bằng dịch vụ của công ty FedEx).

170,000 chưa phải là con số cuối cùng
Tiếng Anh hiện đại có hơn 170,000 từ vựng và với nhiều người, đây có thể là quá nhiều. Tuy nhiên thế giới thay đổi liên tục, kéo theo đó là ý tưởng mới, phát minh mới tiếp tục ra đời. Hàng ngàn từ mới sẽ được tiếp tục thêm vào từ điển mỗi năm. Một số từ sẽ không phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu xã hội. Chúng sẽ chết đi hoặc bị ghẻ lạnh. Từ mới sẽ phải ra đời để lấp đi những khoảng trống... như người ta đã và đang làm với nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới.
__________
Anh Thợ Nail

Khoa học - Công nghệ
/khoa-hoc-cong-nghe
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất

Duc Huy Nguyen

Sự hình thành của tiếng Anh có khá nhiều điểm chung với tiếng Việt. Nhân bài này mình xin chia sẻ bài viết của chị Trần Thanh Trúc bên group Nguồn gốc từ vựng tiếng Việt:
"Xin chào các bạn, mình xin kể các bạn nghe câu chuyện về tiếng Anh.
Trước khi người Norman xâm lược nước Anh, tiếng Anh cổ đại (Old English), cùng với một số ngôn ngữ khác như Celtic và Gaelic, đã hiện diện trên đất Anh. Tiếng Anh cổ đại rất khác với tiếng Anh hiện nay, và nếu mọi người nghe nó, khó có ai nghĩ nó là tiếng Anh. Từ sau khi người Norman xâm lược nước Anh vào thế kỷ 11, giới quý tộc ở Anh bắt đầu nói tiếng Pháp.
Tiếng Anh cổ đại từ đấy không còn hiện diện trên văn tự. Văn tự cuối cùng của tiếng Anh cổ đại xuất hiện vào năm 1154 ở Peterborough. Từ đấy, người ta cho rằng tiếng Anh cổ đại đã chết.
Vô số thương buôn đổ xô vào Anh từ sau cuộc xâm lược của người Norman. Họ đều phải học tiếng Pháp. Bất cứ những ai muốn giao lưu với triều đình Anh cũng vậy. Luật pháp Anh được viết bằng tiếng Pháp. Toà án cũng phán xử bằng tiếng Pháp.
Năm 1160 ta thấy một hiệp sĩ Anh đã thuê một ông thầy Norman để dạy tiếng Pháp cho con trai. Thế nhưng đến năm 1191 ta lại thấy bốn hiệp sĩ người Anh hiện diện trước toà án nhưng lại không thể nói tiếng Pháp. Đến năm 1200, hàng nghìn quyển sách đã được in ấn ở Anh để dạy tiếng Pháp.
Nếu bạn sống ở nước Anh thủa ấy, có thể bạn biết ít nhất 2 ngôn ngữ. Giới quý tộc Anh nói tiếng Pháp, nhưng chắc chắn họ cũng phải hiểu ít nhất một chút tiếng Anh, nếu không phải là biết nói cả tiếng Anh. Lê dân ở Anh sử dụng tiếng Anh hằng ngày, nhưng hẳn cũng phải học tiếng Pháp nếu muốn thăng tiến.
Tiếng Anh trung đại được sinh ra trong một xã hội song ngữ thế này.
Thứ nhất, ngữ pháp tiếng Anh trung đại được đơn giản hoá nhiều so với tiếng Anh cổ đại. Lý do được ra là họ phải nói đơn giản hơn để những người nói tiếng Pháp có thể dễ hiểu. Song song đó, rất nhiều từ ngữ tiếng Pháp đã được vào tiếng Anh, không phải thay thế mà là bổ sung.
Con bò khi còn sống được gọi là cow/bull nhưng khi được đưa lên bàn ẩm thực thì trở thành beef. Con lợn gọi là pig nhưng thịt lợn lại gọi là pork. (Lý do: các nhà hàng ở Anh thủa ấy đều có menu bằng tiếng Pháp).
Bông hoa có thể được gọi là bloom khi còn ở trên cây nhưng khi được mang ra trưng bày thì nhất thiết phải gọi là flower.
Hương hoa hay những hương dễ chịu sẽ được gọi bằng những từ có gốc Pháp như scent, aroma, fragrance trong khi những mùi khó chịu sẽ được gọi bằng những từ có gốc Anh như stench và smell.
Thế kỷ 14 và 15, vương thất Anh mâu thuẫn với vương thất Pháp về người kế vị. Anh và Pháp trải qua một cuộc chiến dài gọi là cuộc chiến trăm năm (The Hundred Years' War).
Qua cuôc chiến này, vương thất Anh không còn nói tiếng Pháp. Tiếng Anh trung đại (Middle English) trở thành ngôn ngữ chính thức. Nhưng bản thân tiếng Anh này đã tiếp nhận rất nhiều ảnh hưởng từ tiếng Pháp, và hầu hết các từ Latin trong tiếng Anh được vay mượn qua tiếng Pháp.
Tiếng Anh ngày nay là hậu duệ của tiếng Anh trung đại và thường được xem như một ngôn ngữ "hybrid" (hỗn hợp). Mặc dù phần từ vựng cốt lỗi vẫn là gốc Đức và tiếng Anh vẫn được phân loại là tiếng "Germanic", không thể phủ nhận một phần lớn từ vựng gốc Pháp và Latin làm nên tiếng Anh. Không có ảnh hưởng từ Pháp, tiếng Anh ngày nay sẽ rất khác. Người ta xem tiếng Anh cổ đại (Old English) và không thể nhận ra đấy là tiếng Anh. Nhưng khi xem tiếng Anh trung đại (Middle English), dù rất rất rất khó hiểu, người ta vẫn có thể nhận ra đấy là tiếng Anh.
----
Mình kể câu chuyện về tiếng Anh vì quá trình hình thành của nó khá giống tiếng Việt.
Trước khi Hán Vũ Đế xâm lược Nam Việt, người dân ở lưu vực sông Hồng có thể nói một số thứ tiếng. Nhưng chế độ cai trị đã khiến tiếng Hán trở thành ngôn ngữ chủ đạo, đặc biệt trong giới quý tộc, mặc dù những ngôn ngữ bản địa vẫn hiện diện trong lê dân.
Giới lãnh đạo Giao Chỉ/An Nam lớn lên nói tiếng Hán, qua thời gian nó trở thành một ngôn ngữ địa phương, với những đặc điểm không tìm thấy ở những phương ngữ Hán khác tại Trung Hoa. Ngôn ngữ này là tiền thân của Hán Việt. Và nó lý giải vì sao Hán Việt khác với Hán Hàn và Hán Nhật, có nhiều đặc điểm cho thấy sự tiến hoá độc lập chứ không đơn thuần là một tử ngữ chỉ được học ở trường lớp bởi một số quý tộc.
Điểm khác biệt ở đây là: Quý tộc Hàn, Nhật học tiếng Hán để viết văn bản nhưng khi nói thì nói tiếng Hàn, Nhật. Quý tộc Việt hơn nghìn năm về trước nói tiếng Hán trong cuộc sống.
Nhưng song song với tiếng Hán, giới quý tộc Việt khi ấy hẳn hiểu tiếng địa phương và có thể nói tiếng địa phương. Nếu bạn sống ở An Nam vào thời gian này, có thể bạn biết nói ít nhất 2 thứ tiếng. Cũng như ở nước Anh.
Sau khi nhà Đường sụp đổ, một loạt mâu thuẫn xảy ra giữ giới quý tộc địa phương và giới quý tộc tại Trung Hoa, có thể dẫn đến ngôn ngữ địa phương (ở đây là proto-Viet-Muong) được trọng dụng hơn trong giới quý tộc. Đến một lúc nào đó, một thế hệ quý tộc Việt sẽ được sinh ra nói tiếng ngôn ngữ bản địa. Dù tiếng Hán vẫn là ngôn ngữ của văn tự, và họ vẫn được đưa đến trường học tiếng Hán, nhưng nó không còn quan trọng trong giao tiếp. Tiếng Hán địa phương khi đó trở thành một tử ngữ, chỉ còn hiện diện ở những nơi hàn lâm, như Hán Hàn và Hán Nhật.
Ngôn ngữ địa phương được nói bởi giới quý tộc Việt tại kinh thành 1000 năm về trước tách rời khỏi những ngôn ngữ địa phương khác, tạo ra tiếng Kinh. Đây là lý do vì sao tiếng Kinh và các tiếng Mường cách nhau khoảng 1000 năm tuổi.
Dần tiếng Kinh được trọng dụng và lan nhanh khắp đồng bằng. Mọi người đều bắt đầu nói theo tiếng Kinh. Chỉ để lại người dân ở một số vùng cô lập trong đồi núi còn nói thứ ngôn ngữ Vietic (Viet-Muong) không phải là tiếng Kinh. Đây không khác gì hiện tượng tiếng quan thoại hiện nay đã lan nhanh khắp Trung Hoa trong thời gian gần đây, đe doạ sự tuyệt chủng của một số phương ngữ Trung Hoa khác."
https://www.facebook.com/groups/1928719334071361/permalink/1929993583943936/
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Cám ơn Duc Huy đã chia sẻ. Tôi thực sự rất muốn hiểu thêm về quá trình hình thành tiếng Việt. Đã gửi lời mời gia nhập group.
- Báo cáo

Nga Levi

Bài viết hay quá :3 klq nhưng mình thấy british accent sexy lắm :3
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Mình là fan của The Crown, Doctor Who, Elementary, Sherlock Holmes và vô vàng phim có diễn viên nói giọng Anh. =))) Cám ơn Nga Nga nhé
- Báo cáo

Toàn
British accent chứ :))
- Báo cáo

Nga Levi

ôi lẫn lộn quá, cảm ơn bạn, đã sửa =)))
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Vinglish của mình cũng sexy lắm
- Báo cáo

Lê Vĩnh Hưng
từ mới nhất của tiếng Anh được công nhận chắc là "selfie" nhỉ?
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Cái đó tôi cũng không biết. Từ Áo dài và Phở được đưa vào từ điển cách đây vài năm thì phải.
- Báo cáo

anhthomi
ohh Anh thợ Nail, cây viết bàn về tác hại của chuyện đọc sách đây mà. Upvote mạnh
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Ối, comment đáng yêu quá. Like cho bạn
iu

- Báo cáo

Kruszeck
Hay quá anh ơi
Mà anh viết thêm 1 bài về các giọng tiếng anh đi ạ =))
- Báo cáo

Anh Trai An Giang
Các giọng nhiều người làm rồi bạn, mình cũng không biết có còn gì để khai thác không. Cám ơn nhé.
- Báo cáo