Có rất nhiều cách để đọc bộ phim “13 Reasons Why”, vì có quá nhiều theme nhảy tung tăng khắp nơi trong mỗi tập phim từ nạn bắt nạt học đường, hiếp dâm, đồng tính, tự tử ở vị thành niên, căn bệnh trầm cảm, đạo đức giả…. Bởi thế, rất nhiều người làm trong mảng phòng chống tự tử ở học sinh lên án bộ phim này kịch liệt, vì nó đang lãng mạn hoá tự sát và đưa ra những cái nhìn sai lệch về vấn đề này. Đó là lý do mà họ khuyên bạn không nên xem. Nhưng đây là cách đọc khác có thể sẽ bạn nên (cần) xem phim này. Nó bàn về nhân vật Clay, một người yêu thầm Hannah, cô bé tự sát trong phim. 
Khi Hannah chết, cô có để lại 13 cuộn băng về 13 người bạn học mà cô cho là gây nên cái chết mình. Clay xuất hiện trong cuộn 11, đau đớn khi nhận ra rằng, giá như, mình dũng cảm nói yêu cô ấy sớm hơn, thì cậu có thể cứu được mạng sống của cô. Hannah đã chết, nhưng cô mở ra cho những người sống một toà án tâm lý để họ tự quyết định xem trách nhiệm của mình đến đâu với cái chết của cô. Và đây là lý do khiến bộ phim này chẳng khác những bộ phim anh hùng mà bạn thường xem. 
Hero không phải lúc nào đi chém rồng hay chiến đấu với Voldermort, mà họ phải chiến đấu với tên quái vật đang muốn ăn thịt lương tri của mình. Và bạn sẽ chứng kiến gần như 13 nhân vật trong phim đều đang ở trong trận chiến đó. Tất nhiên nhiều người sẽ thất bại, và có 1 số người chiến thắng, trong đó có Clay, một trường hợp điển hình của “Monomyth”. Nếu đọc theo cách này, bộ phim có thể đem lại nhiều bài học hơn bạn tưởng, vì mỗi chúng ta cũng đều đang có những trận chiến hệt như vậy trong cuộc đời.
P.S: Nếu bạn chưa đọc Tội ác và trừng phạt, nhưng vẫn luôn ngưỡng mộ đó, thì đây là bộ phim đủ để bạn co thắt lương tâm.
Tự tử và hành trình của người anh hùng trong chính chúng ta

* Cảnh báo (Trigger warning): Bộ phim có thể khơi gợi những cảm xúc tiêu cực. Bài viết có tiết lộ nhiều chi tiết về bộ phim và tập trung vào phân tích nhân vật Clay, không phải Hannah. Cân nhắc trước khi đọc truyện hoặc xem phim.
13 Reasons Why là bộ phim mới nhất được Netflix chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết best-seller cùng tên đang gây ra rất nhiều tranh cãi, cả từ giới phê bình phim, công chúng và cả các nhà giáo dục và hoạt động xã hội. Hannah Baker là một nữ sinh trung học đã tự tử vì 13 người mà cô cho rằng đã gây nên cái chết của mình. Trước khi rạch tay bằng dao lam trong bồn tắm, cô đã thu lại 13 cuốn băng, cũng là 13 tập phim, dành cho 13 người bạn cùng trường của cô. Mỗi người được yêu cầu nghe hết bộ băng cát-xét sau đó chuyền lại cho người tiếp theo đến hết. Bộ phim bắt đầu khi bộ băng đến tay Clay Jensen, một người yêu thầm Hannah, cũng là nhân vật chính của cuộn băng số 11. Sau đó, Clay, như một thám tử Sherlock Holmes nhí, vừa lắng nghe từng cuộn băng, vừa đi tìm ra thủ phạm “sát hại” tâm hồn cô.

Đó có thể là đứa bạn chỉ hôn cô một lần, và gọi cô là con điếm sau khi tung ảnh nóng của cô cho bạn bè toàn trường. Đó có thể là đứa bạn giản lược hoá cô thành “đứa có cặp mông ngon nhất trường”. Đó có thể là đứa bạn đăng tải bài thơ thầm kín nhất của cô lên một tờ báo cho mọi học sinh giễu cợt. Đó có thể là đứa bạn hãm hiếp cô nhưng vẫn gọi đó là quan hệ tình dục tự nguyện. Đó có thể chính là bố mẹ cô không biết lắng nghe cô những lúc cô cần nhất. Đó cũng có thể chính là Clay, người không dám bộc lộ tình yêu của mình vì quá nhát. Đó cũng có thể là bất cứ ai trong ngôi trường, những người có lẽ chỉ cần quan tâm đến cô một chút, thì họ có thể cứu vớt một sinh linh.
Có vô vàn cách để “đọc” bộ phim này vì vô số chủ đề hiện lên trong từng tập phim: từ nạn bắt nạt học đường, hiếp dâm, đồng tính, tự tử ở vị thành niên, sự vô dụng của những người làm công tác tham vấn tâm lý, căn bệnh trầm cảm, vai trò của phụ huynh, sự sợ hãi trước trách nhiệm của mỗi cá nhân….Đây là một cách đọc khác về bộ phim, dựa trên “Monomyth” hay cuộc hành trình của vị anh hùng mà nhà thần thoại học nổi tiếng của thế kỉ 20, Joseph Campbell, đã vạch ra sau khi nghiên cứu vô số các thần thoại anh hùng ở khắp các nền văn hoá trên thế giới.
Chắc hẳn bạn đã gặp rất nhiều anh hùng trong các bộ phim Hollywood nổi tiếng như Harry Potter, Siêu nhân, Người dơi, Người sắt, Vệ binh giải ngân hà, Quá nhanh quá nguy hiểm, …Nhưng liệu một bộ phim thuộc thể loại “Teen drama” như 13 Reasons Why, chẳng có cảnh chém rồng hay tung chưởng giết quái vật, lại có thể diễn ra cuộc hành trình của vị anh hùng nào ư? Theo Joseph Campbell, “anh hùng là ai đó sẵn sàng từ bỏ cuộc sống của mình vì một thứ lớn lao hơn.” Quá trình trưởng thành của bạn, theo nghĩa này, cũng là cuộc hành trình tâm linh của một vị anh hùng. Đến cấp 3 (hoặc đại học), con người phụ thuộc của bạn phải chết đi, để một cái tôi mới có thể tái sinh, ngưng phụ thuộc và chịu trách nhiệm về cuộc đời mình.

Hành trình anh hùng
Và bạn có thể “đọc” Clay cũng như 12 người bạn khác của cậu đang trong quá trình chiến đấu với những con quái vật bên trong mình để trên hành trình trở thành một vị anh hùng. Và đây là cuộc hành trình của cậu.
1: Hiện trạng: Bắt đầu từ thế giới hiện tại Clay đang sống.
2: Tiếng gọi đến cuộc phiêu lưu (Phép màu không bao giờ xảy ra ở thế giới bình thường): Những cuộn băng được chuyển đến nhà Clay trong tập 1.
3: Từ chối tiếng gọi: Không ít lần Clay đã từ bỏ lắng nghe cuộn băng, vì nó hành hạ cậu, nó làm cậu bối rối, nó làm cậu nghi ngời, nó phá nát thế giới yên ổn của cậu.
4: Gặp người chỉ dẫn: Chính là người bạn gay gốc Mexico của cậu, Tony. Chú ý là Tony nhất quyết không nói cho Clay biết sự thật, cậu phải tự mình trải quá nó, giống như cụ Dumbledore với Harry Potter hay ông già Gandalf với cậu Frodo.
5: Vượt qua ngưỡng cửa: Phải đến gần giữa phim, Clay mới quyết định rời bỏ thế giới của mình, khi cậu không thể chấp nhận sống trong thế giới của sự vô trách nhiệm, lừa dối, của những người bạn.
6: Thử thách, Đồng Minh và Kẻ Thù: Vô số lần Clay bị đám bạn cảnh báo, đừng dại dột mà tiết lộ sự thật. Thậm chí có lần cậu có bị bỏ cỏ vào trong cặp để hiệu trưởng kiểm tra. Cậu bị cho nghỉ học 3 ngày. Cậu có 2 người có thể gọi là đồng minh, gồm cô bạn Sheri và Skye
7: Tiếp cận: Cậu và người bạn Tony chuẩn bị cho cả trường biết sự thật
8: Thử thách định mệnh: Đây là lúc cậu vào hang cọp để mồi cho kẻ cưỡng hiếp Hannah nói ra sự thật
9: Phần thưởng: Chính là cuộn băng số 14 mà cậu đã thành công thu được từ kẻ cưỡng hiếp Hannah.
11: Sự tái sinh: Clay đã sống lại. Con người cũ của cậu đã chết đi. Con người mới dám chịu trách nhiệm trước những sự lựa chọn của mình, dám hi sinh cả bản thân để bảo vệ những gì mình cho là đúng đã được sinh ra qua 13 tập lột xác.
12: Quay trở lại thế giới bình thường: Clay quay trở lại thế giới bình thường của mình, với kho báu chính có thể thay đổi thế giới bằng sự quan tâm của mình. Một chi tiết nhỏ cuối phim, là cậu bắt đầu nói chuyện lại với người đồng minh của mình, cô bạn Skye lập dị, cũng đã từng tự rạch tay rất nhiều lần. Cậu đã không cứu được Hannah vì không có cơ hội, nhưng cậu có thể cứu được Skype.
Rất nhiều người đã lên Facebook cảnh báo các bạn bè đừng xem 13 Reasons Why. Nếu có vấn đề về tinh thần, tốt nhất bạn cũng nên tham khảo ý kiến của bác sỹ tâm lý trước. Nhưng nếu không, thì đây là bộ phim hoàn toàn đáng xem với nhiều lớp nghĩa ẩn sau mỗi thước phim. Mỗi nhân vật trong phim đều là những con người đang vùng vẫy chiến đấu với con quái vật của lừa dối, của thoái thác trách nhiệm, của sự hèn nhát khi đối mặt với sự thật. Không phải ai cũng vượt qua được...và tất nhiên không phải ai cũng trở thành anh hùng. 
Phân tích phim