Trước những tranh cãi về quốc tịch, nguồn cội của những con người thành danh ở đâu đó, tôi nhớ rằng ông Arthur Schopenhauer, một triết gia nổi tiếng của nước Đức đã từng nói như thế này: “Loại tự hào rẻ mạt nhất là niềm tự hào dân tộc; bởi lẽ nếu một người chỉ biết tự hào về quốc gia của mình, điều đó cho thấy rằng anh ta không có phẩm chất nào của riêng mình để có thể tự hào; nếu không thì anh ta đã không phải cậy nhờ tới những thứ mà anh ta chia sẻ với hàng triệu đồng bào của mình. Trái lại, một kẻ được phú cho những phẩm chất cá nhân quan trọng sẽ luôn quá sẵn sàng để nhìn rõ những thiếu sót của quốc gia, vì những sai lầm của nó sẽ liên tục hiện ra trước mắt anh ta. Nhưng những thằng ngu khốn khổ khác không có gì để mà tự hào thì sẽ đều chấp nhận nó, niềm tự hào về quốc gia mà họ thuộc về; chúng sẵn sàng và vui vẻ bảo vệ mọi lỗi lầm và sự điên rồ của nó đến tận chân răng; không phải bởi tình yêu đích thực, mà để đền bù cho sự kém cỏi của chính mình“.
Nghe có vẻ rất tiêu cực, đúng với Arthur Schopenhauer, một nhà triết học theo thuyết bi quan. Tuy nhiên nếu đặt trong bối cảnh mà ông ấy nói ra câu ấy, nước Đức trong TK19 cùng sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, thì nó rất có lý. 50 năm sau khi Schopenhauer chết, Chủ nghĩa Phát xít đã được xây dựng nên bởi những kẻ mà ông nhắc tới trong trích đoạn trên.
Trước đó nữa, ông Samuel Johnson, một nhà triết học nổi tiếng người Anh quốc, trong TK18 cũng đã từng tuyên bố rằng :“Lòng yêu nước là nơi ẩn náu cuối cùng của bọn vô lại”.Có nghĩa là bất kỳ tội ác và bất kỳ hành vi sai trái, đều được dung thứ miễn là nó được thực hiện bởi một người luôn mồm hét lên rằng anh ta yêu đất nước của mình. Tất cả những tuyên bố này, thoạt đầu nghe có vẻ rất vô lý, nhưng nếu đặt trong bối cảnh xã hội lúc ấy, chúng trở nên đúng đắn và không có gì để nghi ngờ về lòng yêu nước chân chính của những triết gia ấy khi đối diện với những sai lầm và thói “yêu nước” của xã hội mà họ thuộc về; và những điều đó xảy ra ở đất nước họ, 100-200 năm trước rồi.