Trong những phát biểu gần đây, một số thành viên của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã đưa ra những cảnh báo đáng về nguy cơ khủng hoảng tài chính không chỉ đến từ lạm phát hay lãi suất, mà còn từ những khu vực ít nhận được sự chú ý như tín dụng tư nhân (private credit) và trí tuệ nhân tạo (AI). Những tiếng nói này cho thấy một sự thay đổi chiến lược trong cách Fed nhìn nhận rủi ro và đặt ra câu hỏi lớn: liệu Fed đang chuẩn bị cho một khủng hoảng tiềm ẩn, hay chỉ đang thận trọng quá mức?

1. Lisa D. Cook: Cảnh báo “bóng tối” tài chính từ Private Credit và AI

Trong bài phát biểu ngày 20/11/2025, Thống đốc Fed Lisa Cook chỉ rõ ba khu vực tiềm ẩn rủi ro hệ thống: định giá tài sản cao, sự bùng nổ của private credit, và vai trò ngày càng lớn của các hedge fund trong hệ thống tài chính.
Về private credit, Cook cảnh báo rằng thị trường cho vay phi ngân hàng (thông qua các quỹ tín dụng tư nhân, Business Development Companies - BDC) đã tăng rất nhanh; mặc dù mô hình này có lợi giúp cung ứng vốn dài hạn nhưng mối liên kết với ngân hàng, bảo hiểm và các thể chế có đòn bẩy cao có thể dẫn tới sụp đổ domino nếu có vỡ nợ xảy ra.
Về AI, bà cảnh báo khả năng công nghệ này tạo ra “cú sốc mới”: AI có thể khuếch đại biến động thị trường (thông qua giao dịch thuật toán), đồng thời tạo ra các điểm nghẽn không lường trước. Tuy nhiên, bà Cook đánh giá hệ thống hiện về cơ bản vẫn đang đứng vững.
Quan điểm của tác giả: Quan điểm của Cook rất đáng chú ý vì bà không chỉ nói về các rủi ro truyền thống (như lãi suất, lạm phát) mà hướng ánh sáng tới các lĩnh vực mà thị trường thường ít nhận được sự chú ý của thị trường. Trong bối cảnh hiện nay, khi các quỹ private credit đang bành trướng mạnh và AI ngày càng được ứng dụng nhiều trong tài chính, cảnh báo của Cook là cực kỳ cần thiết. Nếu những rủi ro này bị bỏ qua, Fed có thể phải đối mặt với khủng hoảng lan truyền rất phức tạp, không giống các cuộc khủng hoảng cũ.

2. Beth M. Hammack: Giảm lãi có thể châm ngòi bong bóng tín dụng

Chủ tịch Fed Cleveland, Beth Hammack, cảnh báo rằng việc tiếp tục giảm lãi suất lúc này có thể rất nguy hiểm.
Bà nhấn mạnh: Điều kiện tài chính hiện đang rất dễ dãi, cổ phiếu đang được định giá cao, tín dụng rẻ, vì vậy việc hạ chi phí đi vay có thể khuyến khích các khoản cho vay rủi ro hơn.
Hammack nói với Reuters vào ngày 20/11/2025 rằng bà lo việc giảm lãi suất giống như việc “mua bảo hiểm” (bà dùng cụm từ: “taking out insurance”) cho thị trường lao động có thể kéo dài hơn thời kỳ lạm phát cao nếu người dân vay quá nhiều, tài sản được định giá quá xa giá trị thực, và khi khủng hoảng tới sẽ tàn phá mạnh hơn.
Bà cũng cảnh báo về các khu vực rủi ro ngoài hệ thống ngân hàng truyền thống: private credit, hedge funds, thậm chí stablecoins – những nơi ẩn chứa đòn bẩy cao.
Quan điểm của tác giả: Hammack thể hiện rõ giọng thận trọng, bà lo ngại suất thấp tiếp tục kích thích rủi ro hệ thống. Điều này rất phù hợp với bối cảnh hiện tại nếu ta xem xét việc nhiều công ty và quỹ đầu tư sử dụng đòn bẩy cao, và việc định giá tài sản có thể dễ bị thổi phồng. Từ góc độ đầu tư, Tân cho rằng đây là tín hiệu mạnh mẽ về việc Fed có thể hạn chế các đợt cắt giảm lãi suất tiếp theo hoặc ít nhất cân nhắc rất kỹ trước khi hành động, điều này ảnh hưởng tới kỳ vọng lãi suất, chi phí vốn, và định hướng các kịch bản thị trường trong thời gian tới.

3. Stephen I. Miran: Quy định ngân hàng – “công tắc” điều chỉnh bảng cân đối Fed

Trong bài phát biểu ngày 19/11/2025, Thống đốc Fed Stephen Miran trong nhấn mạnh: không chỉ tiền tệ, quy định ngân hàng đang là tác nhân chi phối bảng cân đối (balance sheet) của Fed.
Ông đưa ra 5 nguyên tắc để định hướng điều chỉnh quy định, bao gồm: cân bằng chi phí-lợi ích, minh bạch, tránh quy định chồng chéo, và cho phép các ngân hàng cộng đồng (Community Bank) linh hoạt hơn.
Ngân hàng cộng đồng là một định chế tài chính nhỏ hơn, thường tập trung vào dịch vụ ngân hàng truyền thống như nhận gửi tiền và cho vay cá nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ tại địa phương. Khác với các ngân hàng lớn, ngân hàng cộng đồng có lợi thế nhờ mối quan hệ địa phương sâu sắc hơn, họ hiểu rất rõ khách hàng (cá nhân, doanh nghiệp nhỏ) vì họ là một phần của cộng đồng. Miran ủng hộ việc cấp thêm ưu đãi (relief) cho ngân hàng cộng đồng để giảm thiểu bớt các quy định. Cụ thể, ông nói “cho phép các ngân hàng cộng đồng vẫn là động lực cho nền kinh tế địa phương” trong khuôn khổ khung quy định mới. Lý do Miran đưa ra là nếu quy định quá chặt chẽ, nó có thể làm giảm khả năng cho vay của các ngân hàng này và làm ảnh hưởng đến kênh tín dụng địa phương (Main Street), vốn là nơi mà việc am hiểu tình hình địa phương rất quan trọng trong quyết định cho vay.
Theo Miran, nếu nới lỏng quy định một cách hợp lý, ngân hàng có thể hoạt động hiệu quả hơn với dự trữ thấp hơn, từ đó Fed có thể tiếp tục thu hẹp bảng cân đối mà không làm xáo trộn hệ thống quá mức.
Ông cũng chỉ ra rằng chi phí để giữ một lượng tiền dự trữ với IOR (Interest on Reserves) lớn (hay việc giữ bảng cân đối lớn) sẽ khiến Fed phải trả nhiều tiền lãi hơn cho các ngân hàng, và điều này đôi khi bị hiểu sai là các khoản tài trợ (subsidy).
Quan điểm của tác giả: Miran đưa ra góc nhìn mang tính dài hạn hơn: Thay vì xem bảng cân đối của Fed chỉ là công cụ ngắn hạn, ông coi nó như một phần quan trọng trong kế hoạch và quy định ngân hàng phải là nền tảng trước khi xem xét thu hẹp. Trong bối cảnh lãi suất cao, căng thẳng thanh khoản và biến động thị trường có thể quay lại, việc điều chỉnh quy định để cho phép bảng cân đối “nhỏ gọn” hơn là một con đường bền vững. Từ góc đầu tư, nếu kịch bản của Miran được thực hiện, Fed có thể thu hẹp bảng cân đối một cách có trật tự, đó có thể là cú hích thanh khoản lớn hoặc tạo áp lực lên các thị trường nợ hoặc tín dụng.

4. Mối Liên Kết Giữa AI – Private Credit – Đòn Bẩy Tài Chính

Khi xem xét lại các cảnh báo từ Cook, Hammack và Miran, một mô hình đáng lo ngại hiện lên:
Private Credit: Nguồn vốn phi ngân hàng đang bùng nổ, có liên kết chặt chẽ với hệ thống ngân hàng, các quỹ đòn bẩy – nghĩa là rủi ro vỡ nợ có thể lan tỏa nếu thị trường suy thoái (cú sụp đổ domino).
AI trong tài chính: Công nghệ có thể gia tăng tốc độ giao dịch, tối ưu hóa mô hình định giá, nhưng đồng thời cũng có thể làm biến động thị trường mạnh hơn hoặc tạo ra những “cú tăng/giảm chớp nhoáng” khó kiểm soát.
Quy định ngân hàng yếu kém: Nếu quy định không được điều chỉnh hợp lý, các ngân hàng có thể hoạt động trong môi trường dự trữ thấp hơn, nhưng đồng thời nếu khủng hoảng xảy ra, không có “bộ đệm” đủ lớn để bảo vệ hệ thống.
Khi những mảnh ghép này kết hợp: AI + private credit + đòn bẩy ngân hàng thì rủi ro hệ thống có thể đang bị che giấu trong thời gian dài, để rồi bùng nổ rất mạnh một khi xảy ra cú sốc.

5. Quan Điểm Của Tác Giả

Với các quan điểm như Cook, Hammack và Miran, rất có thể Fed sẽ thận trọng hơn trong việc cắt lãi suất trong kỳ T12/25, hoặc ít nhất tạm dừng cắt nếu rủi ro gia tăng. Ngoài ra, Fed có thể đẩy mạnh điều chỉnh quy định ngân hàng (giảm “gánh nặng”, nhưng theo cách có kiểm soát) để có thể thu hẹp bảng cân đối một cách bền vững.
Phát biểu của các thành viên Fed như Cook, Hammack và Miran không chỉ là các cảnh báo đơn thuần, chúng là lời nhắc mạnh mẽ rằng rủi ro tài chính trong hệ thống hiện nay không nằm trong các quan điểm truyền thống. Fed đang nhìn thấy những “quầng mây đen” bên dưới bề mặt: tín dụng tư nhân, AI, đòn bẩy tài chính… Nếu những rủi ro này bị bỏ qua hoặc đánh giá sai, rất có thể một sự điều chỉnh sâu hoặc một khủng hoảng lan tỏa sẽ xảy ra và nó có thể khác rất nhiều so với các cuộc khủng hoảng trước đây.