Tranh luận là để thắng?

Hãy nghĩ về 1 lần bạn tranh luận với một người trên mạng xã hội mà bạn chưa từng gặp anh ta. Đằng sau cái avatar đó hắn buôn những lời lẽ mạnh bạo vô lí, vô căn cứ thậm chí là xúc phạm để hạ bệ bạn người đang có quan điểm trái với hắn. Bạn thì sao bị chửi thì mình phải đáp trả chứ, không lại nhận mình sai à

Kết quả là 2 người cứ cãi đi cãi lại, cuối cùng kết thúc bằng sự bực tức, cũng có thể bạn thắng cái gã kia và bạn hả thê vì điều đó hoặc bạn thua và cay tức cái gã đã chửi mình, bất lực vì chẳng nói được gì nữa. Dù là trường hợp nào mình nghĩ quan điểm của bạn sẽ vẫn chả thay đổi và bạn cứ giữ hư hư mãi cái niềm tin ấy, bởi nếu thật sự có ý muốn tìm hiểu sự thật bạn đã đâu đi chửi nhau với cái gã kia phải không?(cũng do bạn bị xúc phạm mà nhỉ)

Một điều chắc chắn là câu chuyện vừa rồi là điển hình của những cuộc tranh luận trên mạng xã hội. Khi mọi người đều có sẵn một quan điểm cá nhân chắc chắn nó là đúng và tranh luận để "dạy" cho những kẻ đối lập thế nào là đúng. Dù bị phản bác một cách hợp lí họ vẫn mặc kệ và cố gắng để tìm một điều gì đó để nói lại, cuộc chiến sẽ kết thúc khi một bên dù cố hết sức mà vẫn không nói được gì có lợi cho mình và phần thắng về phe kẻ có "quan điểm đúng hơn" đôi khi còn là "kẻ công kích tốt hơn" ,...

Những cuộc tranh luận như thế giúp ta có được điều gì?. Khi thắng đó là cảm giác hả hê khi đánh bại "kẻ trái ý mình", khẳng định được là mình đúng và khiến cho ta càng tin vào quan điểm đó. Thua thì khỏi nói nó cay nó tức, nhục và chả muốn nhớ tới nữa. Trong đa phần trường hợp thì 2 bên sẽ chả có thay đổi gì họ vẫn giữ hư hư quan điểm cũ, bên thua dù bị phản bác nhưng cảm xúc không chấp nhận là họ đã sai, bên thắng thì mình tự hỏi sao họ có thể chắc chắn là quan điểm của mình là chắc chắn đúng, là thứ duy nhất nên được tuân theo, nhỡ may họ lại gặp người "có quan điểm tốt hơn" và thất bại thì sao (và thường là vậy lắm). Nói thế để khẳng định rằng bất cứ quan điểm nào cũng có thể sai và lần này ta thắng chỉ bởi ta gặp kẻ có "quan điểm sai hơn" thôi. Cơ mà "thắng" như thế thì có tốt không chiến thắng gì mà chỉ mang cho ta thêm niềm tin vào một thứ sai lầm(kể cả nó đúng thật thì làm sao ta chắc được ở những vấn đề tiếp theo ta lại có quan điểm đúng?) khiến ta càng hung hăn hơn. Và rằng mục đích thật sự của tranh luận có phải để "thắng", mình cho là không, mục đích của nó là để tìm ra điều gì là đúng, cùng nhau tìm ra quan điểm đúng đắn, việc thắng chỉ là một hệ quả của nó thôi chứ không bao giờ được là mục đích thật sự

Nếu bạn đọc các cuốn cẩm nang tư duy của Linda Elder và Richard Paul cùng các cuốn sách về tư duy phản biện bạn sẽ biết rằng con người có xu hướng lấy cái Tôi làm trung tâm, tin vào những gì khiến cho họ hài lòng thoải mái và không phải thay đổi những niềm tin và định kiến của mình. Điều này dẫn đến khi đối diện với những quan điểm trái với niềm tin và lợi ích của họ, người ta sẽ có xu hướng phản đối, phủ nhận nó, dù nó có nói gì họ cũng không quan tâm( họ không muốn quan tâm), và tư duy một cách thiên kiến để bảo vệ quan điểm của mình mặt cho sự thật như thế nào. Ngoài ra cảm xúc khiến họ không muốn chấp nhận bản thân sai, muốn thể hiện mình đúng, ra sức bảo vệ một quan điểm vì nó có lợi cho mình, do quan điểm đó trái với những gì họ luôn tin tưởng,...Nói chung là nhiều lắm nhưng có một điểm chung là chúng khiến họ không tìm kiếm sự thật mà tìm kiếm thứ vừa ý mình, khiến họ xa rời thực tế và tư duy theo một hướng không khách quan

Bonus là sau một thời gian cố để chống lại những xu hướng trên mình thấy là việc mình suy nghĩ theo một hướng cố định là rất thường xuyên trong cả các vấn đề nhỏ như uống gì :

Vd: uống coca hay nước lọc, mình thích coca nên một cách tự nhiên mình quên là từ sáng giờ mình đã uống rất nhiều coca uống nữa là không tốt, may là nhận ra kịp :)

Điều đúng đắn thường là những điều đi ngược lại với cảm xúc và những gì ta mong muốn hơn nữa rất khó để đạt được và lợi ích của nó thì không phải ai cũng cảm nhận được Ví dụ: Nếu đứng trước lựa chọn nhận hối lộ và cho qua để cho rất nhiều người phải chịu tổn hại hoặc không nhận và kiên quyết ngăn cản bạn nghĩ lựa chọn nào là đúng đắn. Tất nhiên là lựa chọn số 2 rồi : Nhưng lòng tham mà tiền thì khó cưỡng quá, mà chống đối thì có thể gặp nguy hiểm, người được mình cứu chắc gì biết tới mình đâu, thôi lén cho nó qua không ai biết đâu Nhưng nếu nhận tiền bỏ qua cho nó, rất nhiều người sẽ bị hại khi đó tiền này có đền được không, mình chịu nguy hiểm thay cho nhiều người chịu nguy hiểm, hơn nữa mình chắc chắn sẽ phải chịu trách nhiệm này

Qua ví dụ còn có thể thấy hệ quy chiếu khác nhau cũng sẽ thấy những điều đúng đắn khác nhau, đối với người này thì điều này là đúng với người khác thì không, quan trọng là phải có một cái nhìn khách quan cùng một tâm lí vững vàng rằng: dù thực hiện nó khó như thế nào chỉ cần nó đúng đắn thì phải làm, nếu không ta sẽ có thể va vào và ở trong những góc nhìn mà điều đúng đắn là những thứ lệch lạc

Đến đây mình muốn khẳng định lại một điều : Tranh luận là để tìm ra điều thật sự đúng đắn không phải để thắng, quan điểm của ai cũng có thể sai và mình không phải chuyên gia tranh luận nội dung bài viết chỉ là từ niềm tin và kinh nghiệm của mình thôi

Từ những sự thật trên có thể thấy ta nên :

Bất kì quan điểm nào cũng phải có bằng chứng và lập luận vững chắc, ta nên cẩn thận với những điều ta chắc chắn xem coi có cơ sở nào cho nó không hay chỉ là cảm xúc của ta thôi

Luôn cởi mở chấp nhận thông tin quan điểm đối lập và sẵn sàng thừa nhận bản thân sai, nếu không ta sẽ không bao giờ tìm được điều đúng đắn

Không quá tự tin vào quan điểm của mình nhưng cũng đừng đánh giá thấp nó nếu ta đã chuẩn bị kĩ cho nó, luôn nhớ rằng có thể có thông tin ta chưa xét hay xét đủ sâu do đó có thể sai

Trình bày quan điểm và tranh luận nhẹ nhàng bằng lập luận và bằng chứng chắc chắn cùng tinh thần học hỏi, sẵn sàng thay đổi nếu bị thuyết phục, nếu muốn nhấn mạnh có thể dùng từ phù hợp đôi khi là nói tục nhưng cần cẩn thận( dùng mạnh bạo quá thì lúc sai nhục lắm)

Khi bi thuyết phục phải thừa nhận bản thân sai

(Làm được mấy điều này mình thấy khá là khó)

Mà hình như mình chưa nói lập luận như thế nào nhỉ. Mình thì làm đơn giản lắm tập hợp tất cả dữ liệu và cố gắng xem xét chúng một cách công bằng, khách quan nhất. CHÚC CÁC BẠN VÀ MÌNH THÀNH CÔNG

P/s: mình xin nhận tất cả ý kiến đóng góp của các bạn