Trải nghiệm quyết toán thuế thu nhập cá nhân

Như bài viết trước, tôi đã giới thiệu ngoài việc "được nộp" cho nhà nước thuế gia trị giá tăng (VAT) thì người lao động cần nộp thêm loại thuế thu nhập cá nhân. Trong đó, gần gũi nhất là từ nguồn tiền làm công ăn lương mà hằng ngày, hằng tháng bạn vượt qua dòng xe cộ tập nập, chen chúc để đến văn phòng, cống hiến cho công ty để đổi lại. Thuế TNCN đánh vào những người "được cho là" có thu nhập cao trong xã hội theo mức do nhà nước quy định từng thời kỳ. Hiện nay với một người có thu nhập cao được xác định là từ 11 triệu đồng trở lên/tháng (chưa gồm các khoản giảm trừ đối với người phụ thuộc và các khoản không phải chịu thuế khác) cần nộp thuế TNCN theo mức % lũy tiến dưới đây. Mức này cũng đang được sử dụng để xét tiêu chí để đánh giá, lựa chọn người có thu nhập thấp để được mua nhà ở xã hội giá rẻ.

Để giúp bạn dễ hình dung, tôi minh họa về một thanh niên làm văn phòng với mức lương 20 triệu đồng, đang nuôi một mẹ già, công ty đóng BHXH (người lao động đóng 10,5 % so với mức lương với cơ cấu 8% BHXH; 1,5% BHYT; 1% BHTN) với mức lần lượt là 20 triệu đồng, 15 triệu đồng như sau:

Như vậy, bạn có thể dễ dàng thay rằng với mức lương gross 20 triệu ban đầu, sau khi tính nộp thuế TNCN, đóng BHXH với cùng mức lương đó, người lao động sẽ thực nhận về 17,7 triệu đồng (khoảng 88,5%). Còn giữ nguyên mức lương và chỉ đóng BHXH với mức 15 triệu đồng thì số tiền người lao động cầm sẽ nhỉnh hơn một chút là: 18,2 triệu đồng (khoảng 91%). Với những con số nêu trên bạn thực nhận về, mong rằng bạn người không phải là người từ nơi khác đến sinh sống, làm việc ở một thành phố lớn như: Hà Nội, Hồ Chí Minh... đã có nhà , chưa lập gia đình, nợ ngân hàng không nhiều. Vì không cần tôi nói rõ thêm, chắc bạn cũng từng ngày, từng giờ cảm nhận được sức nặng của các con số chi tiêu khi chọn gắn bó ở đây!

Trở lại chủ đề về hành trình quyết toán thuế thu nhập cá nhân, để mong nhận lại về đồng tiền ít ỏi "xét thủ tục" hoàn thuế, trong năm đã được nhà nước tạm giữ. Nếu bạn biết chắc chắn đã nộp thừa số thuế TNCN so với số cần nộp cho nhà nước, nhưng nếu bạn lười, bạn ngại các đống giấy tờ, quy trình hoàn thuế lằng nhằng thì thêm lần nữa, bạn có quyền "đóng góp" số tiền đó cho nhà nước. Khi đó, bạn không cần làm gì, nhà nước sẽ không phạt bạn nếu bạn không thực hiện thủ tục quyết toán thuế (chính sách nhà nước đang khuyến khích làm vậy) và dĩ nhiên cũng không cấp bằng khen cho bạn với tư cách là một công dân gương mẫu, tích cực đóng góp vào nguồn thu cho nước nhà đâu. Còn đã chọn con đường hoàn thuế TNCN thì sau đây, thì đây là các trường hợp, hành trình của nó:

Bước một: nhắn tin, gọi điện, "khủng bố", đứng ở chân cầu "kiên trì" cho bằng được các đồng nghiệp cũ, tùy công ty có thể là chị kế toán, anh hành chính - nhân sự, pháp chế... để năn nỉ, ỉ ôi các anh chị cung cấp các hóa đơn, chứng từ khấu trừ thuế TNCN đã thay bạn nộp vào ngân sách nhà nước năm vừa qua. Mà lẽ ra, đây là trách nhiệm mà công ty phải cung cấp cho người lao động dù đang làm việc, hay đã tạm biệt.

Bước hai: sau khi đã lấy được chứng từ khấu trừ thuế: chụp sắc nét, scan... từ cơ quan cũ, bạn có thể thực hiện thủ tục quyết toán thuế TNCN trực tuyến thông qua website đã lăn đùng ra "ốm sốt" mà tôi đã nêu ở đầu bài. Dưới đây là đường dẫn của trang web, hướng dẫn thực hiện do cơ quan thuế cung cấp:

Khi viết đoạn này, đã là 23h30 ngày 19/04/2023, tôi đã mơ về con số thuế TNCN cá nhân được hoàn. Hy vọng nó, đủ sức hấp dẫn để tôi hứng khởi thử lại việc nộp tờ khai thuế TNCN trực tuyến vào ngày mai. Hoặc cố gắng chan hòa với đồng nghiệp, yêu sếp, gắn bó với công ty dài lâu để bớt đi việc phải làm thủ tục này cho năm sau đến, rồi nhiều năm sau đó.

Tôi nghĩ rằng, trong một tương lai không xa nữa thôi, khi cơ quan thuế đã liên thông, khai thác hoàn chỉnh dữ liệu quốc gia về dân cư, các số liệu về khai thuế từ các tổ chức, cá nhân thì lúc đó sẽ minh bạch, rõ ràng hơn khi tính toán tự động số thuế được hoàn thay vì thao tác thủ công như hiện nay. Lúc đó là tôi sẽ có hai lựa chọn nhàn tênh hơn: (1) điền số tài khoản vợ và chờ tiền về (2) chuyển thẳng cho quỹ từ thiện, hoặc tiếp tục đóng góp vào ngân sách nhà nước.