Sau khi ở trong cộng đồng comic Việt Nam một thời gian khá lâu, đọc truyện, hoạt động trong các fanpage, tiếp xúc với nhiều người, thì tôi cảm thấy như mình đã đạt một thành tựu nho nhỏ gì đó và bản thân cũng học hỏi được rất nhiều thứ từ các đàn anh, những người tiền bối đi trước cũng như những lứa trẻ tuổi hơn. Và rồi tôi lại đặt ra một câu hỏi rằng: liệu mình nằm ở đâu trong cộng đồng comic này, liệu có một thước đo nào đó cho khả năng đọc-hiểu comic không? Và thế là tôi nghĩ đến lúc mình nên lập ra thử một cái, cũng là một phép thử tốt để biết rõ hơn về anh em trong cộng đồng. Đây là ý kiến cá nhân thôi, vì tôi biết rằng mình còn gà mờ lắm, cho nên bảng phân cấp này tôi dựa trên từ một người đàn anh đã hoạt động từ rất lâu trong cộng đồng. Bắt đầu thôi nào!
Lưu ý: mặc dù chia ra từng cấp độ rõ rệt, nhưng một người vẫn có thể đạt được những cấp độ khác nhau, chẳng hạn một người ở cấp 4 vẫn có thể đạt được cấp 6.
Cấp 0: Khách vãng lai
Đây là gần như là sự bắt đầu của tất cả mọi người. Vì văn hóa của chúng ta trước đây không được tiếp cận comic từ sớm như bên phương Tây, cho nên chúng ta bắt đầu biết tới siêu anh hùng từ những bộ phim hoạt hình, điện ảnh. Chính vì vậy, những người ở cấp độ này được gọi là tân binh của tân binh, chưa có định nghĩa nhiều về các hãng phim, chủ yếu biết qua từ những bộ phim điện ảnh và các series phim truyền hình, chẳng hạn như vũ trụ điện ảnh Marvel (MCU), vũ trụ phim DC (WoDC, trước đây là DCEU), franchise X-Men của Fox và rất nhiều rất nhiều những vũ trụ điện ảnh khác.
Cấp 1: Nhập môn
Ở cấp độ này, bạn đã có những kiến thức cơ bản về siêu anh hùng, biết được sự phân biệt của hai hãng Marvel và DC chứ không còn thắc mắc "tại sao Batman không xuất hiện trong Endgame?", đây cũng là một khởi đầu tốt cho những người muốn tìm hiểu comic, từ đó bắt đầu tìm hiểu trên những show, channel, pgae giải thích về comic, chẳng hạn như Việt Nam mình có hai youtube channel lớn về comic như Phê Truyện và Ten Tickers, và một số những fanpage trên facebook khác như Hội Quán Marvel và DC, DC Vietnam,...
Nhưng cũng có thể đây là bước dừng đầu tiên ngay ở vạch xuất phát, vây lí do là gì? Thường thì sẽ có 2 vấn đề lớn nhất. Thứ nhất là vấn đề ngôn ngữ, hiện tại các hãng comic lớn ở nước ngoài vẫn chưa đầu tư và lập ra các chi nhánh ở Việt Nam nên vẫn chưa có comic được Việt hóa, và không phải ai cũng rành rọt tiếng Anh để có thể đọc cả. Thứ hai, nội dung trong comic vô cùng phức tạp, bạn khó có thể bắt đầu từ một đầu truyện nào đó mà không hiểu phần trước có nội dung gì, timeline rối rắm, cộng thêm việc nhiều lần reset, retcon, reboot khiến cho nội dung càng lúc càng phức tạp. Chính vì thế, những tân binh thường dừng lại ở mức tìm hiểu qua loa chứ không muốn đào sâu hơn nữa.
Cấp 2: Tân binh
Sau khi biết một chút từ những thông tin tìm kiếm được từ những nguồn khác, đa số sẽ đến từ những trang wiki đã được việt hóa hoặc bản gốc, những tân binh sẽ bắt đầu với công cuộc đào bới comic (chỉ khi có đủ quyết tâm :> ). Và những món khoái khẩu của những người tập làm quen comic chính là...những bộ truyện đã được chuyển thể lên phim. Lí do? Vì khi đã tiếp xúc với phim, bạn sẽ quen với nội dung tiểu tiết trong bộ phim, và khi đọc truyện sẽ đỡ bỡ ngỡ hơn vì đa số nội dung sẽ được chuyển thể và tất nhiên sẽ có những sự thay đổi phù hợp. Chẳng hạn như với bộ phim Avengers: Infinity War thì các newbie sẽ tìm tới sự kiện Infinity Gauntlet, Captain America: Civil War sẽ tìm tới sự kiện cùng tên hay Batman v Superman: Dawn of Justice sẽ tìm đến Dark Knight Returns và The Death of Superman.
Lưu ý với những đầu truyện chuyển thể là một sự kiện lớn, người ở cấp độ này thường chỉ đọc main event - đầu truyện chính của sự kiện chứ không tính tới những tie-ins - những đầu truyện đi kèm, bổ sung cho mạch truyện chính).
Cấp 2.5: Vẫn là tân binh
Lúc này, khi đã đọc sơ sơ khoảng trên dưới 10 đầu truyện và hiểu khái quát nội dung của những bộ ấy, thì có lẽ bạn đã bắt đầu làm quen với cách đọc comic rồi, hãy tiếp tục cố gắng và bước sang cấp tiếp theo!
Cấp 3: Trung cấp
Khi đã quen với cách đọc rồi, thì bạn chẳng có gì phải ngán để đọc những đầu tiếp theo trong danh sách khẩu vị của mình, trừ một số đầu truyện hack não đòi hỏi bạn phải rèn luyện khả năng đọc của mình thêm một thời gian nữa. Nhưng về cơ bản, một khi bạn đã tìm hiểu trước bộ truyện sắp tới sẽ có nội dung gì, nhân vật ra sao, thì đa số những đầu truyện không quá khó nhằn với bạn. Và điều kiện để đạt được cấp độ này là: Đọc hầu hết những đầu truyện CẦN THIẾT và CƠ BẢN của Marvel hoặc DC, hoặc cả hai.
Có thể nói lí do cũng không hẳn khó hiểu đâu, ở từng hãng sẽ có những đầu truyện nổi bật và mang trong mình vị trí quan trọng trong suốt dòng thời gian của hãng ấy, chính vì thế, việc nắm bắt những đầu truyện như thế rất cần thiết, không những rèn luyện khả năng đọc-hiểu mà còn xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc cho bản thân.
Cấp 4: Cao cấp
Điều kiện chính...ĐỌC, ĐỌC NHIỀU VÀ ĐỌC RẤT NHIỀU. Từ cấp 3 cho đến cấp 4 sẽ là một khoản thời gian rất dài, bạn sẽ mất kha khá thời gian vào việc đọc nhiều bộ truyện, đồng thời thu nạp kiến thức cũng như rèn giũa kĩ năng đọc-hiểu. Và không những việc đọc nhiều như thế này cũng có thể bồi bổ cho bạn một món quà nho nhỏ, đó chính là việc nắm bắt được tình hình nội dung hiện tại của Marvel hoặc DC, hoặc cả hai. Nếu như bạn đọc một cách tổng quát, trải qua các thời kì cho đến Modern Age - thời kì hiện đại, thì việc ấy chẳng có gì là khó cả. Và từ đây, bạn sẽ tiếp tục được hành trình hiện của các hãng truyện, đây sẽ là một bước tiến khác, khi bạn sẽ phải chờ truyện xuất bản hàng tuần để có thể đọc được, bạn sẽ có được cảm giác tò mò và nóng lòng để chờ xem tình tiết tiếp theo sẽ là như thế nào.
Cấp 4.5: Cao cấp nhưng đa dạng
Ngoài Marvel và DC, tất nhiên bạn còn có thể bổ sung trình độ lẫn phạm vi bằng cách đọc thêm comic từ những hãng truyện khác, chẳng hạn như Dark Horse Comics, BOOM! Studios, Image Comics, Valiant Comics, IDW Publishing, Dynamite Entertainment,... Như tôi đã nói ở bài viết Những hãng comic khác trước đây, mỗi hãng truyện là một phong cách riêng, không hề giống nhau một chút nào, có thể bạn không thích Marvel hay DC, nhưng bạn vẫn có thể tìm cho mình một hãng truyện phù hợp hơn với mình. Marvel và DC không độc tôn, tất cả hãng truyện đều có những bộ hay bộ dở, nhưng có thể tìm được những đóa hoa tươi nhất trong vườn hoa rộng lớn, đó còn phải phụ thuộc vào bạn.
Cấp 5: Nghiệp dư
Thường thì đây sẽ là một cấp độ đạt được hoặc không đạt được cũng không sao, vì đây là sở thích và hoàn cảnh của mỗi người. Khi đạt được cấp 4, có nghĩa là lượng kiến thức được nạp vào rất lớn, mặc dù cũng vẫn còn khá nhỏ bé trong cái chung, nhưng dù sao thì, bạn cũng đã lượng kiến thức vững. Và đây là lựa chọn của mỗi người: tự tạo một cái gì đó để phát triển cộng đồng.
Vậy cái gì đó là cái gì cơ? Tôi chịu, có thể là một fanpage, một youtube channel, một group hay tham gia bất kì một cái nào kể trên. Và mục đích của việc làm ấy? Giúp cho anh em trong cộng đồng có một nơi để chia sẻ kiến thức, viết ra những kiến thức mình đã từng đọc, fan fiction, những dự đoán về phim ảnh, truyện tranh,... Đây là một việc làm rất tốt, khi chính bản thân của mình có thể giúp một tay phát triển cho cộng đồng mà mình yêu thích. Không chỉ là về mỗi comic, mà đây cũng là thứ mà ở mỗi cộng đồng nào cũng cần có những người như vậy, để tiên phong, dẫn dắt chúng ta ngày một phát triển hơn.
Cấp 6: Chuyên viên
Một cấp độ mà tôi nghĩ khá là chuyên nghiệp, kích thích được kĩ năng tìm tòi của bản thân. Tất nhiên để bồi bổ kiến thức thì không chỉ đọc comic là đủ, bên cạnh đó, thường xuyên cập nhật tin tức là một món ăn tinh thần đấy. Cập nhật tin tức từ những trang báo uy tín như Newsarama, CBR, đọc solicits,... tham gia vào những cộng đồng lớn nhỏ của quốc tế, theo đõi twitter, instagram,... của các nhà văn, họa sĩ comic.
Theo tôi thấy, đọc comic chỉ giúp mình bồi bổ kiến thức trong những trang truyện, nhưng nếu muốn nhìn rộng ra, chúng ta phải nhìn những thứ mà những trang truyện được tạo nên, cách chúng phát triển ở cộng đồng tầm cỡ quốc tế,...đấy mới thực sự là cách rèn giũa bản thân một cách chuyên nghiệp.
Cấp 7: Lão làng
Bắt đầu từ cấp độ này, có nghĩa bạn đã là một lão làng thực sự. Hiểu biết đủ về đa dạng lịch sử nhân vật, sự kiện, khái quát và tổng quan ở một vũ trụ comic. Để có thể đạt tới trình độ này, đây phải là một hành trình học hỏi rất rất dài, để có thể tiếp nhận đa số kiến thức về vũ trụ comic mà mình đang đọc. Những người ở đẳng cấp thường rất khoái những bộ truyện từ những thời kì Golden Age, SIlver Age hoặc ít nhất là Bronze Age. Vì đây là những thời kì đầu tiên của comic, những tập truyện này được xuất bản từ những năm 40 đến những năm 90, chính vì xuất bản từ rất lâu, nên art của những bộ truyện này vô cùng cổ điển, không hợp gu với những đa số người đọc, nhất là đối với newbie vì nó khá khó nhìn và "xấu", bên cạnh đó, những đoạn hội thoại từ những kỉ nguyên này vừa dài vừa khó đọc, chính vì khó đọc, nên đòi hỏi những dân chuyên mới có thể nuốt nổi những bộ truyện thế này.
Cấp 7.5: Cũng là lão làng nhưng pro hơn
Cũng giống như cấp 7, nhưng khác ở chỗ không chỉ một hãng, mà còn phải tìm hiểu sâu vào nhiều hãng trở lên, thường thì sẽ cả Marvel và DC, những người như thế này chắc không phải lão làng nữa mà phải gọi là quái vật cmnr.
Cấp 8: Bậc thầy
Là một cấp độ được tiến hóa từ cấp 4. Giả sử, bạn bắt đầu từ con số 0 đi nhé, bạn lập 1 fanpage nhỏ, và chẳng mấy chốc (vài năm tu luyện comic), và giờ đây nó lớn, phổ biến hơn và chuyên nghiệp hơn trước, thì chúc mừng, đó là một dấu hiệu cho thấy bạn đã cố gắng rất nhiều và đạt được thành tựu không hề nhỏ. Hãy tiếp tục phát huy để nó càng vững mạnh!
Hoặc, bạn hoàn toàn có khả năng tự lập, mở một page, lập channel riêng về comic riêng cho mình, có lượng kiến thức khủng bố để đi “truyền giáo”, nghe khá là ngầu nhỉ, nhưng như vậy càng chứng tỏ đẳng cấp của bạn là như thế nào.
Cấp 9: Chuyên nghiệp
Khá giống cấp 6, vì bạn sẽ tham gia vào những hoạt động cùng với cộng đồng nước ngoài nhiều hơn, nhưng khác ở chỗ rằng bạn không làm vì comic là sở thích, mà comic có thể nói như một ngành học mà bạn chính là người nghiên cứu và học tập về nó. Bạn sẽ chính là người viết những trang wiki và fandom, và cũng chính bạn là người sửa chúng, chỉ có những người nghiên cứu rất nhiều, đọc thật nhiều và có kiến thức uyên thâm mới có thể viết chúng cho không chỉ một cộng đồng mà có thể là cả thế giới sẽ đọc nó, chính vì vậy, độ chính xác phải vô cùng tuyệt đối.
Không những thế, tham gia vào những trang web nổi tiếng nước ngoài cũng là một trải nghiệm vô cùng thú vị, bạn sẽ là người phân tích, review nêu cảm nhận về những bộ truyện, viết những bài viết cho những trang tin tức, cũng như đã nói, đòi hỏi kiến thức bạn có phải vô cùng khổng lồ
Cấp 10: Huyền thoại
Chỉ có thể mô tả bằng một từ: ULTIMATE. Lời khuyên chân thành đây, kiếm một bác sĩ tâm lý ngay đi, vì bạn có một bộ óc như những nhà văn, bạn như là một với họ, hiểu được các hàm ý thật sự của tác giả, bạn biết được tất cả những thứ được đưa vào trong trang truyện. Thực sự vô cùng khó để có thể nói hết về cấp độ này, nhưng lời khuyên chân thành đấy, đi chữa bệnh ngay đi! God bless you.
Và đây chính là những cấp độ mà tôi chắt lọc và soạn ra, vậy bạn hiện đang nằm ở trong cấp độ nào? Hãy cùng chia sẻ nhá!
