Tỉnh Fukushima của Nhật Bản chứng kiến ngành du lịch phục hồi sau 11 năm thảm họa kép

Vào ngày 11 tháng 3 năm 2011, thế giới kinh hoàng chứng kiến cảnh quay video cho thấy các thị trấn trên hòn đảo Honshu của Nhật Bản bị sóng thần quét sạch. Suy nghĩ của công chúng hướng thẳng đến những sinh mạng đã thiệt mạng trong thảm họa được kích hoạt bởi Trận động đất lớn ở Đông Nhật Bản 9,0 độ xảy ra cách bờ biển 130 km (80 dặm) từ thành phố Sendai.

Hơn 19.000 người đã thiệt mạng trong trận sóng thần khổng lồ, nhưng thảm họa vẫn tiếp tục gia tăng. Tại quận Fukushima của Honshu, Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi của Công ty Điện lực Tokyo Holdings (TEPCO) đã bị ngập do sóng thần cao tới 15 mét (49 feet) dâng cao qua tường biển, vô hiệu hóa hệ thống làm mát của cơ sở và gây ra sự tan chảy của ba lò phản ứng. Một khu sơ tán rộng 30 km vuông (12 dặm vuông) đã được thiết lập xung quanh nhà máy điện hạt nhân vì rò rỉ phóng xạ, và 165.000 cư dân buộc phải sơ tán, cùng với những người có nhà bị động đất và sóng thần phá hủy.

Mặc dù việc sàng lọc trong những tuần sau vụ tan chảy không tìm thấy ảnh hưởng bất lợi nào đối với sức khỏe liên quan đến việc phơi nhiễm phóng xạ ở 195.345 cư dân sống trong khu vực lân cận nhà máy điện tính đến tháng 5 năm 2011, nhưng điều đó không ngăn được suy đoán về việc vụ tai nạn hạt nhân có thể có những tác động lâu dài như thế nào – không chỉ ở Nhật Bản mà còn trên toàn thế giới.

Điều này đã gây ra sự hoảng loạn ở tận bờ biển phía tây của Hoa Kỳ và Canada, nơi mà trong nhiều tháng sau sự cố, nhiều người bắt đầu dùng kali iodua vì họ sợ có thể bị phơi nhiễm phóng xạ qua nước thải từ nhà máy điện hạt nhân ra Thái Bình Dương .

Cho đến ngày nay, những nghi ngờ vẫn tiếp tục tồn tại về việc liệu có an toàn khi đến thăm khu vực ven biển của Fukushima hay không, mặc dù nhiều khu vực của tỉnh đã được tuyên bố là đã được khử nhiễm.

“Công việc khử nhiễm ở tỉnh Fukushima đã hoàn tất, ngoại trừ một khu vực hạn chế được chỉ định là ‘khó quay trở lại như trước’. Kiyotaka Yamada thuộc Phòng Kế hoạch Toàn diện và Tái sinh của chính quyền tỉnh Fukushima cho biết, liều lượng không khí trong tỉnh đã được giảm xuống mức không khác gì so với ở các thành phố trên khắp thế giới.

“Khu vực sơ tán ở tỉnh Fukushima đã giảm từ 12% trong năm 2011 xuống còn 2,3% hiện nay.”

Hai thị trấn có Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi của TEPCO - Okuma và Futaba - lần lượt bắt đầu mở cửa trở lại vào cuối tháng 6 và tháng 8. Lệnh sơ tán đã được dỡ bỏ ở một số khu vực của cả hai thị trấn, nhưng dự kiến sẽ mất nhiều năm nữa để những khu vực bị ảnh hưởng này lấy lại được sự sống động.

Đối với những cư dân trên khắp Fukushima, những trải nghiệm của họ với thảm họa đã ở lại phía sau họ, nhưng sẽ không bao giờ bị lãng quên.

Chín năm trước, Min Phone Aung, 36 tuổi, người Myanmar chuyển đến Iwaki – một trong những thành phố lớn nhất ở Fukushima, với dân số khoảng 325.000 người tính đến tháng 11 năm 2022 – để theo học Đại học Quốc tế Higashi Nippon. Ở đó, anh gặp những lời nhắc nhở hàng ngày về những gì đã xảy ra vào năm 2011.

“Có một công cụ ở trường để nhân viên và học sinh đo bức xạ,” anh nhớ lại. “Tôi đã nghe nói về rất nhiều trải nghiệm đáng buồn do trận động đất lớn ở phía đông Nhật Bản, nhưng khi tôi đến đất nước này, mọi người dường như có tinh thần rất tốt.

“Tôi đã làm việc bán thời gian tại một nhà hàng ramen khi còn là sinh viên. Tôi rất tôn trọng bác chủ của nhà hàng, vì vậy tôi vẫn đang sống ở Iwaki và làm việc ở đó với tư cách là nhân viên chính thức.”

Trái ngược với dân số bản địa đang già đi và thu hẹp nhanh chóng của Nhật Bản, số lượng cư dân nước ngoài đang tăng lên. Dữ liệu do Bộ Nội vụ và Truyền thông của nước này công bố vào tháng 1 năm 2020 cho thấy số lượng công dân nước ngoài sống ở Nhật Bản đã tăng 199.516 so với năm trước lên 2.866.715, chiếm 2,25% tổng dân số.

Theo Min Phone Aung, Fukushima tự hào có một lượng lớn người nước ngoài sinh sống. “Khi bạn đến thăm Fukushima, bạn sẽ thấy những người nước ngoài đi dạo quanh các nhà ga và làm việc trong thị trấn.”

Một phần khác trong nỗ lực phục hồi của tỉnh là phục hồi ngành du lịch. Không có gì ngạc nhiên khi ngành này đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi bộ ba thảm họa năm 2011 nhưng đã phục hồi ổn định trong những năm trước đại dịch Covid-19.

“Tổng số du khách nước ngoài đến Nhật Bản lưu trú tại Fukushima trong năm 2010 là khoảng 87.000 người,” Takeshi Naganuma thuộc Phòng Xúc tiến Du lịch Tỉnh Fukushima cho biết. “Vào năm 2017, số lượng du khách đã vượt quá mức trước trận động đất và đạt 96.000, và đến năm 2019, con số này đã tăng lên mức cao kỷ lục khoảng 178.000.”

Giờ đây, Nhật Bản đã dỡ bỏ các hạn chế đi lại do đại dịch và mở cửa trở lại cho tất cả du khách nước ngoài – tuân theo các yêu cầu về vắc xin và xét nghiệm – Naganuma hy vọng ngành du lịch trong tỉnh sẽ phục hồi trở lại.

Ông nói: “Chúng tôi đang làm việc để truyền đạt sức hấp dẫn của Fukushima với thế giới như một điểm đến du lịch an toàn bằng cách mời những người có ảnh hưởng trải nghiệm thế mạnh của tỉnh trong các môn thể thao mùa đông như trượt tuyết và cả Ebisu Circuit, một đường đua ô tô ở Thành phố Nihonmatsu”.

“Chúng tôi từng thấy nhiều du khách đến từ Đài Loan và Hồng Kông nhất vào tháng 10 và tháng 11, mùa lá thu.”

Các chủ doanh nghiệp khách sạn cũng đã có nhiều rào cản phải vượt qua kể từ năm 2011.

Keiko Ouchi, quản lý của Kounkaku ở Nakadori, khu vực trải dài 1/3 trung tâm của tỉnh Fukushima cho biết: “Chúng tôi đã mất ba tháng để đón khách trở lại do một phần tòa nhà bị hư hại, rò rỉ nước và bãi đậu xe bị hư hỏng.

Bất chấp sự không chắc chắn về việc vụ tai nạn hạt nhân sẽ ngăn cản khách du lịch trong bao lâu, Kounkaku – một ryokan onsen, hay nhà trọ truyền thống của Nhật Bản có bồn tắm nước suối nóng – đã tận dụng sự hỗ trợ của chính phủ để duy trì hoạt động trong khi nâng cấp cơ sở kinh doanh.

Ouchi cho biết: “Chúng tôi đã tạo ra một cơ sở mới, nơi khách hàng có thể tận hưởng ashiyu (ngâm chân) trên đài quan sát với tầm nhìn tuyệt vời ra dãy núi Abukuma.”

Cô tin rằng với tư cách là một điểm đến, Nakadori hoàn toàn tự hào với lịch sử và thiên nhiên phong phú. Nguồn nước onsen của ryokan là Suối nước nóng Dake ở chân núi Adatara, với mạch nước ban đầu nằm ở độ cao 1.500 mét trên núi. Dòng nước di chuyển 8km (5 dặm) từ ngọn núi trong một yudoi, hoặc hào gỗ, để đến Kounkaku.

Ouchi giải thích: “Nhiệt độ của nước tự nhiên giảm xuống trong 40 phút để đến khu nghỉ dưỡng suối nước nóng. “Mặc dù đây là một con suối có tính axit, nhưng nước rất dịu nhẹ cho da.”

Nông nghiệp và ngư nghiệp của Fukushima cũng bị ảnh hưởng sau trận động đất, sóng thần và tai nạn hạt nhân, nhưng những người làm việc trong các ngành này quyết tâm đưa mọi thứ trở lại quỹ đạo. Kentaro Matsuzaki, chủ tịch của Công ty Okuya Peanut Japan, là một ví dụ về những nỗ lực không ngừng nghỉ.

“Tôi có hợp đồng với 80 nông dân, và ngay sau trận động đất, tôi đã cố gắng động viên họ,” anh nói. “Nhưng sau khi chủ động kiểm tra tất cả các loại cây trồng, nông dân đã yên tâm với kết quả và họ đã tiếp tục canh tác.”

Công ty của Matsuzaki có trụ sở tại Aizu, cực tây trong ba khu vực bao gồm Fukushima. Nằm cách biển 100 km (62 dặm), Aizi không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi sóng thần nên được chỉ định là khu vực sơ tán cho cư dân ven biển phải di tản. Tuy nhiên, nơi đây không tránh khỏi những hậu quả kinh tế của thảm họa kép.

“Aizu là một lưu vực, và ban đầu nổi tiếng về du lịch. Nhưng khách du lịch đã ngừng đến và việc bán các món quà lưu niệm dành cho khách du lịch như bánh kẹo làm từ đậu phộng đã hoàn toàn biến mất,” Matsuzaki nói. “Vì vậy, tôi đã thành lập 'Gambarube [Hãy làm điều này]! Chiến dịch của Câu lạc bộ Aizu-Kitakata với những người trẻ tuổi, và trong khoảng hai năm sau trận động đất, chúng tôi chất hàng hóa lên xe tải và đến các khu mua sắm của Tokyo để bán chúng, và trở về nhà với những đồ cứu trợ cần thiết cho những người sơ tán.”

Ba năm sau trận động đất, với việc các nạn nhân thảm họa bắt đầu trở về nhà và khách du lịch dần quay trở lại Aizu, Matsuzaki chuyển sự chú ý của mình sang việc vận động ở nước ngoài. Anh đã tới Thái Lan, Úc và Hồng Kông, nơi anh đàm phán với các nhà bán lẻ để đưa sản phẩm của Fukushima trở lại kệ hàng của họ.

Những nỗ lực như của Matsuzaki đã bổ sung cho những nỗ lực của chính phủ nhằm xua tan quan niệm sai lầm rằng thực phẩm từ Fukushima không an toàn để tiêu thụ do sự cố hạt nhân.

Kazuyuki Toshiro, trợ lý tổng giám đốc Ban Kế hoạch Nông Lâm nghiệp của Fukushima, cho biết: “Theo một cuộc khảo sát về nhận thức của người tiêu dùng về thiệt hại danh tiếng do Cơ quan các vấn đề người tiêu dùng của Nhật Bản thực hiện với kết quả được công bố vào tháng 3 năm 2022, 6,5% những người được hỏi cho biết họ do dự khi mua sản phẩm từ tỉnh vì hình ảnh tiêu cực của Fukushima và 59,4% cho biết họ không biết rằng các sản phẩm thực phẩm được kiểm tra chất phóng xạ.

Nhưng đã có một số chiến thắng trên mặt trận này. Vào tháng 2, Đài Loan đã nới lỏng các hạn chế nhập khẩu đối với các sản phẩm thực phẩm của Nhật Bản từ 5 tỉnh, bao gồm cả Fukushima và Vương quốc Anh cũng đã dỡ bỏ các hạn chế nhập khẩu đối với các sản phẩm của Fukushima vào tháng 6. Vào tháng 7, Indonesia đã bỏ yêu cầu kiểm tra nhập khẩu đối với tất cả các sản phẩm thực phẩm của Nhật Bản. Những bước phát triển này thể hiện niềm tin toàn cầu đối với hệ thống kiểm tra của tỉnh đối với các sản phẩm nông, lâm, thủy sản.

“Số quốc gia và khu vực áp đặt các hạn chế nhập khẩu đối với các sản phẩm thực phẩm từ tỉnh Fukushima đã giảm từ 55 ngay sau sự cố hạt nhân xuống còn 12 vào ngày 1 tháng 8 năm nay. Vì vậy, 43 quốc gia và khu vực đã loại bỏ các hạn chế,” Toshiro nói.

“Khái niệm về an toàn và an ninh đang dần lan rộng và chúng tôi tin rằng tỉnh phải tiếp tục thúc đẩy xu hướng này.”

Đối với Matsuzaki, những gì mà Fukushima đã trải qua trong thập kỷ qua là một điểm sáng. Kể từ sau vụ tai nạn hạt nhân, một chương trình chứng nhận liên quan đến chính quyền thành phố và tỉnh, nhà sản xuất, nhà phân phối và nhà bán lẻ đã được đưa ra để đảm bảo an toàn thực phẩm.

“Fukushima có một tổ chức kiểm tra tốt hơn bất kỳ khu vực nào khác của Nhật Bản vì trận động đất. Điều này giúp giải quyết vấn đề đất canh tác bỏ trống, bởi vì mọi người có thể bắt đầu canh tác một cách an tâm,” ông nói. “Mọi người được kết nối nồng nhiệt và có thể làm việc cùng nhau – đó là điều không thể tưởng tượng được trước đây.”