Tìm hiểu về chứng nghiện thông qua cuốn Giải mã hooc - môn dopamine

Bác sĩ Anna Lembke là tác giả của cuốn sách Giải mã hoóc - môn dopamine, hiện đang là Giáo sư và Giám đốc Y khoa của Phòng khám Y học Nghiện tại Đại học Stanford (Stanford University School of Medicine). Bà là một chuyên gia hàng đầu thế giới về chẩn đoán và điều trị chứng nghiện, cả về chất gây nghiện lẫn các hành vi gây nghiện.

Anna Lembke tiếp xúc rất nhiều với các bệnh nhân bị nghiện, không phải đến từ các chất kích thích mà còn đến từ việc nghiện điện thoại hay mạng xã hội. Vì vậy tác giả có cái nhìn rất thực tế và sâu sắc về tình trạng này, những hậu quả khôn lường mà nó mang lại khiến cho cuộc đời của người đó rơi vào bế tắc.

Ngoài làm việc lâm sàng, bà còn là một nhà nghiên cứu tích cực và là giảng viên được kính trọng, đóng góp nhiều công trình khoa học về lĩnh vực nghiện ngập và tâm thần học. Bác sĩ Lembke nổi tiếng với phương pháp tiếp cận không phán xét, dựa trên khoa học để giúp bệnh nhân hiểu được cơ chế não bộ của mình và tìm lại sự cân bằng.

"Dopamine Nation" (Giải Mã Hoóc - môn Dopamine) trở thành cuốn sách best - seller toàn cầu, lọt vào danh sách bán chạy nhất của nhiều tạp chí và tổ chức uy tín như The New York Times, Amazon, v.v. Được giới chuyên gia đánh giá là đã khiến cho giới trẻ toàn thế giới có một cái nhìn rộng hơn về sự nghiện ngập, những bi kịch của người mắc chứng nghiện, hệ quả của nó, đồng thời đưa ra lời khuyên về việc biến sự nghiện ngập độc hại thành một sự nghiện ngập lành mạnh.

Dopamine – chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến khoái cảm, động lực và sự tưởng thưởng trong não bộ. Bác sĩ Lembke giải thích rằng não bộ của chúng ta có một cơ chế cân bằng tinh vi giữa khoái cảm (pleasure) và nỗi đau (pain). Khi con người tìm thấy được sự khoái cảm của bản thân từ những việc đơn giản như nghiện đi shopping, nghiện chơi game, mạng xã hội… hay nguy hiểm hơn là sử dụng chất kích thích, cờ bạc hoặc nghiện thủ dâm…. Bộ não sẽ duy trì sự cân bằng, tăng ngưỡng chịu được khoái cảm đồng thời tăng khả năng cảm nhận nỗi đau. 

Thông qua từng trang sách, mỗi bệnh nhân mà Anna Lembke tiếp xúc đều có một vấn đề riêng, nhưng chung quy thì họ đến tìm bà chắc chắn là vì họ nhận ra được sự thay đổi trong con người mình khi bị sự nghiện ngập nhấn chìm. Tác phẩm này dành cho những ai đang tò mò về chủ đề gây nghiện hoặc là bản thân đang trong tình huống không có lối thoát đó, muốn tìm kiếm một sự giúp đỡ gián tiếp. 

Trong sách Anna Lembke nói: “ Mục đích của cuốn sách này là giải mã khoa học thần kinh của cơ chế khen thưởng, từ đó cho phép chúng ta đạt đến trạng thái cân bằng tốt hơn, lành mạnh hơn giữa lạc thú và nỗi đau. Nhưng khoa học thần kinh là chưa đủ. Chúng ta còn cần đến kinh nghiệm sống của con người. Còn ai có thể chỉ cho chúng ta vượt qua thói quen nghiện ngập đó giỏi hơn những đối tượng dễ tổn thương nhất: Người nghiện.”

Những người đang trong tình trạng tồi tệ đó là lời dẫn chứng hoàn hảo nhất giúp chúng ta có cái nhìn sâu hơn về chứng nghiện. Vì từng trải qua nên họ sẽ mô tả lại được toàn bộ quá trình, dấu hiệu và hậu quả một cách chi tiết nhất. Những câu chuyện trong sách có thể khiến bạn bị sốc, nhưng đó cũng không phải vấn đề lớn, chỉ cần hiểu và tưởng tượng về nó, như vậy mới giúp bạn có một cái nhìn thực tế nhất.

Giải mã hoóc - môn Dopamine là cuốn sách nói lên tác hại của nỗi đau đến từ những khoái lạc, việc mất cân bằng giữa 2 cảm giác khiến cho con người nghiêng về nỗi đau nhiều hơn. Chìm đắm trong sự thỏa mãn tức thời làm não bộ của con người bị suy giảm khả năng tập trung, mất kết nối với thực tại và các mối quan hệ. Điều này cho ta nhìn thấy được tính nghiêm trọng của vấn đề, không những với bản thân mình mà còn với những người xung quanh. 

Đây không chỉ là một cuốn sách khoa học - tâm lý thông thường. Giải mã Hoóc - môn Dopamine giúp bạn trải nghiệm về nỗi đau trong trí tưởng tượng, là một lời cảnh báo chân thành, từng lời kể của bệnh nhân đều là một vấn đề nan giải. Không phải chỉ cần khuyên nhủ là mọi thứ chấm dứt, và thuốc thang trong trường hợp này cũng vô nghĩa. 

Khi cơn nghiện đi quá sâu vào lối sống khiến tâm trí chậm lại, công việc bị đình trệ, giao tiếp sụt giảm. Dù họ thật sự muốn thoát ra nhưng lại bị những khoái cảm này kìm giữ. Bạn có thể cảm nhận được nỗi đau tột cùng mà họ đang chịu đựng, giống như việc giảm cân, bạn cần một tinh thần vững mạnh để chống lại cơn đói. Bản thân người nghiện cũng cần lý trí và niềm tin để thoát khỏi cảm giác khoái lạc đó.

Giải mã hoóc - môn Dopamine xoáy vào sự kiện có thật để cho ta biết điều tồi tệ nhất sẽ xảy ra với bạn nếu không may dính vào. Trong sách cũng có đề cập về việc chất gây nghiện trong thời đại này có mặt khắp mọi nơi, vì thế nên ta dễ dây vào nó mà không lường trước được. Bạn phải học được cách cảnh báo bản thân, bằng khả năng quan sát và tìm hiểu, đừng cố biến mình thành vật dẫn chứng tiếp theo. 

Nếu bạn quan tâm đến những vấn đề về thần kinh, tâm lý và khoa học, đặc biệt là với những chủ đề nhạy cảm như chứng nghiện thì Giải mã hoóc - môn Dopamine của Anna Lembke chính là cuốn sách bạn nhất định phải đọc. Thông qua lời kể sâu sắc của tác giả, bạn sẽ có được một cái nhìn trực quan về những đau khổ và bất lực của người nghiện, vùng vẫy muốn thoát ra nhưng lại không khống chế được sự thèm khát của niềm vui sướng độc hại.

Đây cũng là cuốn sách khoa học hành vi khiến Bill Gates tâm đắc nhất. Cho thấy được những giá trị mà nó mang lại vô cùng lớn, khiến cho người đọc khó rời mắt.