Có bao giờ ta tự hỏi, tiếng mẹ đẻ trong lòng ta là gì? Là giọng nói của mẹ những ngày ta còn ngây thơ tập nói, là câu ca dao bà ru mỗi trưa hè oi ả, hay là những lời dặn dò giản dị của cha trước lúc ta bước ra thế giới rộng lớn? Tiếng mẹ đẻ không chỉ là ngôn ngữ, mà còn là linh hồn, là ký ức, là sợi dây gắn kết ta với cội nguồn.
Ảnh bởi
Ben White
trên
Unsplash
Mỗi năm, ngày 21 tháng 2 – Ngày Quốc tế Tiếng Mẹ Đẻ, lại nhắc nhở ta về giá trị thiêng liêng của thứ ngôn ngữ mà ta đã học từ thuở lọt lòng. Tiếng mẹ đẻ không chỉ là phương tiện giao tiếp, mà còn là dấu ấn văn hóa, là bệ đỡ nâng hồn dân tộc qua bao biến thiên lịch sử. Nhờ có tiếng mẹ đẻ, ta có thể hiểu được Truyện Kiều sâu sắc thế nào, cảm nhận được Tiếng Thạch Sùng của Cẩm Ly xót xa ra sao, hay lắng lòng trước những câu hò điệu lý từ khắp ba miền đất nước.
"Tiếng nước tôi tiếng trăng rằm,Lời yêu gửi giữa muôn ngàn sắc hoa.Dẫu đi khắp chốn gần xa,Lòng còn giữ mãi quê nhà… tiếng tôi!"
Thế giới ngày nay đang chuyển động không ngừng, và có những ngôn ngữ nhỏ dần biến mất giữa dòng chảy hiện đại hóa. Khi một ngôn ngữ mất đi, không chỉ là mất một hệ thống chữ viết hay âm thanh, mà còn mất đi cả một phần văn hóa, lịch sử của một dân tộc. "Une langue est plus qu’un simple moyen de communication, elle est l’âme d’un peuple." (Một ngôn ngữ không chỉ là phương tiện giao tiếp, mà còn là linh hồn của một dân tộc.) Bởi vậy, việc giữ gìn và trân quý tiếng mẹ đẻ không chỉ là trách nhiệm của một cá nhân, mà là của cả một thế hệ.
Người Việt ta đi đến đâu cũng mang theo tiếng nói quê nhà, từ những kiều bào xa xứ đến những đứa trẻ lớn lên nơi đất khách. Tiếng Việt vẫn còn đó, vẹn nguyên trong từng câu chuyện kể, từng trang sách, từng lời hát. "Même loin, notre langue maternelle est une douce mélodie qui résonne dans nos cœurs." (Dù xa quê, tiếng mẹ đẻ vẫn là giai điệu dịu dàng vang vọng trong tim.) Bởi chừng nào tiếng mẹ đẻ còn được cất lên, chừng đó dân tộc vẫn còn giữ được hồn cốt mình.
Hôm nay, giữa những bộn bề cuộc sống, hãy chậm lại một chút, đọc một bài thơ bằng tiếng mẹ đẻ, viết một dòng cảm xúc bằng ngôn ngữ quê hương, hay đơn giản là gọi về nhà, nghe giọng nói thân thuộc của cha mẹ. Vì tiếng mẹ đẻ không chỉ là một thứ để nói, mà còn là một điều để yêu thương và giữ gìn.
“Dù đi đâu, dù làm gì, tiếng mẹ đẻ vẫn là nơi để trở về.”
Tản văn