Tiến sĩ Phạm Văn Nhạ - Nhà Khoa Học Vị Nhân Sinh

Hành trình thành công với Đông trùng hạ thảo của Tiến sĩ Phạm Văn Nhạ mà Viện Nghiên cứu thảo dược Việt Nam kể sau đây sẽ là một câu chuyện đầy cảm hứng cho những nhà khoa học trẻ đam mê với công việc nghiên cứu.

Tiến sĩ Phạm Văn Nhạ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu thảo dược Việt Nam sinh 1974 trên vùng đất hiếu học Nam Trực (Nam Định). tốt nghiệp Đại học Nông nghiệp Hà Nội, TS Phạm Văn Nhạ về làm việc tại Trung tâm Đấu tranh sinh học (Viện Bảo vệ thực vật) vào năm 1998, chuyên ngành nấm ký sinh côn trùng. Sau đó, ông theo học thạc sĩ tại Hàn Quốc và được thầy hướng dẫn đề nghị ở lại làm việc. Trăn trở về việc sẽ làm điều gì có lợi hơn cho ngành nông nghiệp nước nhà đã thôi thúc TS Nhạ trở về Việt Nam để theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu.

Trong quá trình làm về nấm ký sinh côn trùng, ông luôn mong muốn một ngày nào đó sẽ tạo thành công nấm đông trùng hạ thảo, loại dược liệu quý chữa bệnh cho con người. Nhưng do điều kiện về kinh tế, phòng thí nghiệm chưa cho phép nên ông chưa bắt tay nghiên cứu mà chỉ tìm tòi tài liệu về loại nấm này.

Nhưng những băn khoăn, trăn trở về việc nuôi cấy nấm Đông trùng hạ thảo tại Việt Nam cứ thôi thúc mãi trong ông. Cho đến năm 2011, trong một lần đến Mỹ, thăm một trung tâm phòng chống ung thư và thấy hiệu quả trong nghiên cứu về Đông trùng hạ thảo. Thiết nghĩ Việt Nam cũng đủ điều kiện để nuôi cấy loại “vàng dẻo” quý hiếm này, nên sau chuyến công tác đó trở về nước Tiến sĩ Phạm Văn Nhạ đã bắt tay vào nghiên cứu.

Ban đầu, TS Phạm Văn Nhạ quyết tâm đầu tư khoản tiền cá nhân để nhập giống Đông trùng hạ thảo Cordyceps Militaris từ Trung tâm phòng chống ung thư của Đại học Missouri của Mỹ theo dạng đơn bào tử với chi phí hơn 1.000 USD một mẫu. Giống nấm này có nguồn gốc từ Tây Tạng (Trung Quốc) và được đại học của Mỹ phân lập. Tiếp đó, ông đã tập trung tìm hiểu công nghệ nuôi trồng, trong đó đi sâu vào thành phẩn môi trường dinh dưỡng; các yếu tố tác động như sinh thái, thời tiết, nhiệt độ, ánh sáng, từ đó tạo điều kiện trong phòng thí nghiệm phù hợp cho nấm phát triển.

Để có một lứa đông trùng hạ hảo, mỗi lần thực hiện thí nghiệm phải mất hơn 3 tháng theo dõi ngày đêm. Ban đẩu là nuôi cấy giống nấm vào ký chủ khoảng 35 - 40 ngày; tiếp đó là giai đoạn nấm phát triển ra quả thể thêm 60 - 75 ngày nữa. Suốt ba năm, hết thí nghiệm này đến thí nghiệm khác thất bại liên tiếp, nấm chỉ phát sinh hệ sợi chứ không ra được quả thể.

Mãi đến năm 2014, tin vui đã đến khi những sản phẩm đông trùng Hạ thảo đầu tiên được nuôi cấy thành công. Năm ấy, TS Phạm Văn Nhạ đã trở thành người đầu tiên tại Việt Nam nuôi cấy thành công Đông trùng Hạ thảo trên môi trường nhân tạo.

Thật không quá lời khi gọi TS Nhạ là "nhà khoa học vị nhân sinh", những nghiên cứu cùa anh luôn trăn trở thế nào để giá thành rẻ nhất, và đại đa số người dân đều được sử dụng. Với nấm đông trùng hạ thảo cùa anh, Do điéu kiện kinh phí nên Trung tâm Đấu tranh sinh học tập trung vào hai hợp chất dinh dưỡng chính là Cordycepin có chức năng phòng chống u xơ, tiền ung thư và Adenosin là thuốc điều trị trong tim mạch. Trong đó, Cordycepin đạt 3,5 mg/gram sinh khối và Adenosine là 3,2 mg/gram sinh khối. Kết quả này cao hơn nhiều lần so với sản phẩm cùng loại được nhập khầu từ Trung Quốc.

Đến nay sản phẩm đã được bán ra ngoài thị trường và nhận được phản ánh tích cực, đông trùng hạ thảo trên con ký chủ có giá 25 triệu đồng một lạng khô; còn trên môi trường sinh khối khoảng 6 - 8 triệu đồng một lạng khô. Dù số tiền so với giá ngoài thị trường và từ Trung Quốc đã giảm đi rất nhiều, nhưng ông và các đồng nghiệp vẫn còn trăn trở làm thế nào để giá thành được giảm tiếp, để người nghèo có thể tiếp cận được. Và để đông trùng hạ thảo trở thành một sản phẩm đại chúng.

Trong thời gian tới, TS Nhạ sẽ tập trung nghiên cứu về nấm đông trùng hạ thảo dược liệu giá thành thấp, đặc biệt những loại nấm có thể trồng được từ chế phầm nông nghiệp.

Nghiên cứu này theo ông mang ý nghĩa rất lớn. Nó vừa giải quyết được vấn đề về môi trường ở nông thôn, vừa giải quyết được nhu cầu về việc làm, an sinh xã hội, người quê không phải bỏ quê đi mưu sinh xa và ông sẵn sàng chuyển giao công nghệ cho bà con.

Nhìn lại những thành quả trong nghiên cứu khoa học của Tiến sĩ Phạm Văn Nhạ, không chi thấy rằng những cố gắng, nỗ lực của ông đều xuất phát từ niềm đam mê, từ tinh thần nhiệt huyết mà mọi thành công đều trả giá bằng gian nan, thử thách, và cả sự liều lĩnh trong đầu tư kinh tế. Dẫu biết rằng, con đường nghiên cứu khoa học còn là cả một chặng đường gian nan, đòi hỏi những người theo đuổi nó phải có đam mê và nghị lực theo đuổi đến cùng.