Thời gian chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng con người.
Trước mình có đăng bài này nhưng không hiểu sao lại mất tiêu trên đây, nên giờ mình đăng lại. ________________________________ ...
Trước mình có đăng bài này nhưng không hiểu sao lại mất tiêu trên đây, nên giờ mình đăng lại.
________________________________
Hãy thử định nghĩa một ngày, khái niệm “ngày” dựa theo sự tự xoay quanh trục của Trái Đất, nghĩa là khoảng thời gian Trái Đất tự xoay một vòng quanh trục được gọi là “một ngày”. Nhưng theo ước tính thì tốc độ xoay quanh trục của Trái Đất đang chậm dần, với gia tốc là -2.3 milli giây (-0,0023 giây)/thế kỉ. Vậy có nghĩa là “thời gian” ngày càng chậm lại, khoảng tỉ tỉ năm nữa thì 1 ngày sẽ kéo dài khoảng 48 tiếng, mà khoa học chứng minh rằng con người, ở thời điểm hiện tại, cần khoảng 6-8 tiếng cho giấc ngủ, vậy suy ra con người ngủ nhiều hơn hoặc thức nhiều hơn trong tương lai xa ư??!!! Chắc….. là không phải vậy. Nếu lấy trục Trái Đất để làm mốc cho “một ngày”, cho thời gian, thì chắc chắn ta sẽ có sai số, vậy thì hãy thử lấy Mặt Trời. Khoảng thời gian để Trái Đất quay quanh Mặt Trời được gọi là một năm….. hơn. Nghĩa là hơn “một năm” một tí xíu, chính xác là 365 ngày 6 tiếng, đó là lí do ta có năm nhuần mỗi 4 năm (6 x 4 = 24). Vậy thì lấy Mặt trời để làm mốc thì còn sai số dữ dội hơn nữa, đó là chưa kể định nghĩa cho “năm” rất đa dạng nữa, khái niệm năm ta thường biết là Năm Thiên Văn (Sidereal year), là khoảng thời gian Trái Đất trở về đúng vị trí ban đầu, ngoài ra ta còn có Năm Điểm Cận Nhật (Anomalistic year) khoảng thời gian giữa 2 lần Trái Đất gần mặt trời nhất - 365.25964 ngày, Năm theo mùa (Tropical year), dựa trên chu kì 4 mùa trên trái đất.
Theo những nhận định trên, ta có thể thấy rất khó để thống nhất được định nghĩa cho thời gian, bởi định nghĩa cho một năm, một ngày vẫn chưa thật sự là hoàn hảo. Cũng như trục Trái Đất hay mặt trời, các thiết bị đo thời gian (cách gọi hoa mỹ của “đồng hồ” :D) đều có sai số, có thể dễ dàng nhận biết qua quảng cáo đồng hồ X chỉ sai số duy nhất Y giây sau Z năm. Có thể đọc tới đây nhiều bạn sẽ bắt bẻ mình là con người đã tìm được định nghĩa chính xác nhất, hoản hảo nhất cho một giây, đó là 9,192,631,770 vòng phát xạ để đồng vị 133 của Caesium di chuyển giữa hai mức năng lượng blah blah blah, nói tóm lại đó là nguyên tắc hoạt động của đồng hồ nguyên tử, loại đồng hồ chính xác nhất ở hiện nay. Nhưng cũng như đồng hồ X, đồng hồ nguyên tử cũng sai số Y giây sau Z năm, có thể số Y cực nhỏ và số Z cực lớn nhưng VẪN có sai số. Vậy rốt cuộc ta không thể định nghĩa được chính xác thời gian là gì à?
Theo triết học thì thời gian là thuộc tính vận động GIỮA các vật thể. Có nghĩa là khái niệm thời gian được xây dựng nên từ sự vận động GIỮA các vật thể (Trái Đất quanh trục của chính mình, Trái Đất xoay quanh Mặt Trời, Đồng vị 133 Caesium di chuyển giữa hai mức năng lượng), nếu mọi vật trong vũ trụ bỗng dưng dừng lại, thì khái niệm thời gian trở nên vô nghĩa. Nhưng theo thuyết tương đối hẹp (Special Relativity) của Einstein thì tất cả chuyển động đều mang tính tương đối, vậy thì sự vận động GIỮA các vật thể cũng không là ngoại lệ, cũng là tương đối. Có thể kết luận là ta không tìm được định nghĩa hoàn hảo cho thời gian, bởi vì chẳng có định nghĩa nào như vậy, thời gian chỉ là sự tiện lợi do con người tạo ra. Mình nói đó là sự tiện lợi là do thay vì nói “World Cup tổ chức mỗi 4 vòng quay của Trái Đất quanh Mặt Trời” thì “World cup tổ chức 4 năm một lần” sẽ tiện hơn. Ta có thể bỏ qua khái niệm thời gian, đó là năm, ở trong trường hợp này và vẫn giữ được độ chính xác của các sự kiện, nhưng như vậy sẽ rất bất tiện, mà con người là loài động vật dị ứng với sự bất tiện nhất trong thế giới động vật. Cho nên thời gian chính là khái niệm do con người đặt ra nhằm làm mọi thứ tiện hơn và theo khuôn khổ GIỜ GIẤC, đó chỉ là một phương tiện trung gian để ta đo đạc chuyển động giữa các vật thể. Thời gian chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng con người.
Page của mình: https://www.facebook.com/connaumap
Bài này mình viết dựa theo các nguồn sau, các bạn có thể tham khảo thêm:
Sách:
A Brief History of Time - Stephen Hawking.
Relativity Simply Explaned - Martin Gardner.
Reality is not what it seems: The Journey to Quantum Gravity - Carlo Rovelli.
Links:
Định nghĩa 1 giây.
Định nghĩa thời gian.
Trái Đất quay chậm lại.
https://maas.museum/observations/2010/09/15/how-long-does-the-earth-take-to-go-around-the-sun-and-what-causes-the-seasons/
Trung Nguyen
@TrungNguyen111222
Science2vn
/science2vn
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất
Quân Nguyễn Lê
Theo mình nghĩ thì thời gian tồn tại còn "năm" mới là sản phẩm của trí tưởng tượng của con người hay nói cách khác "năm" được sáng tạo ra để giúp cho 2 người nói chuyện với nhau có thể hiểu về cùng 1 đại lượng thời gian.
Giống như số đếm cũng là thứ con người sáng tạo ra để có thể cùng hiểu 1 đại lượng vậy. Ví dụ là trong tự nhiên không có khái niệm "2 quả táo" vì quả táo thứ nhất và thứ 2 là không giống nhau, khái niệm "2 quả táo" chỉ là để 2 người nói chuyện với nhau có thể cùng hiểu về số lượng các quả táo thôi.
- Báo cáo
Trung Nguyen
Khi bạn nói "năm" là một đại lượng thời gian được thống nhất để giúp ta giao tiếp dễ dàng, bạn đã vô tình thừa nhận là có một "cái" gọi là thời gian (để mà từ đó ta có thể chia nó thành nhiều phần như năm, tháng, ngày, giờ, phút giây). Nếu bạn cho "cái" thời gian đó là một dòng tuần hoàn vô tận, thì mình xin phản đối là không có một "cái" gì như vậy. Còn nếu bạn cho là thời gian là sự vận động giữa vạn vật thì.... đó là ý mình đang nói mà.
Quay lại vụ đặt khái niệm có ảnh hưởng đến sự tồn tại của một vật hay không, ở đây ta sẽ có 2 trường hợp, trường hợp thứ nhất - Sự tồn tại độc lập với khái niệm do con người đặt ra. Lấy Trái Đất làm ví dụ đi nhen, nếu không có loài người, khái niệm Trái Đất sẽ mất đi, bởi cho cùng đó là cái tên mà ta gắn cho cục đất có nước và khí hậu mà ta may mắn được sống trên nó. Nhưng bản chất cái cục đất đó sẽ không mất đi cùng với cái khái niệm "Trái Đất" mà con người gán cho nó, cái cục đất này vẫn tồn tại mặc kệ cho chúng ta có gọi nó là "Trái Đất" hay "Trái gì đó", tương tự với các hạt cơ bản như proton, electron, với các sinh vật khác luôn. Trường hợp thứ hai - Sự tồn tại phụ thuộc vào khái niệm do con người đặt ra. Lấy các đường lối của đảng và nhà nước ra làm ví dụ đỡ vậy, nếu con người không tồn tại nữa, dĩ nhiên các khái niệm đường lối đó cũng suy tàn, dẫn đến chính sự tồn tại của các đường lối đó suy tàn. Ở trên bài của mình, mình xem khái niệm thời gian từ trước tới giờ rơi vào trường hợp thứ 2.
Fun fact: chúng ta vẫn chưa biết được toán học rơi vào trường hợp thứ 1 hay thứ 2, có một câu hỏi mang tính chất nền tảng của toán học đó là "Is Mathematics Invented or Discovered?" - Toán học được phát minh ra (trường hợp 2 - nghĩa là khái niệm toán học được con người phát minh ra chứ không có sẵn trong tự nhiên) hay được khám phá (trường hợp 1 - nghĩa là khái niệm toán học đã có sẵn trong tự nhiên, con người chỉ là loài khám phá ra nó).
- Báo cáo
Quân Nguyễn Lê
Đúng, mình thừa nhận tồn tại 1 "cái gì đó" được con người gọi là thời gian. Giống như "Trái đất" mà bạn nói, nó tồn tại bất chấp người ta gọi nó là gì đi chăng nữa. Sau này, nếu con người biến mất thì khái niệm thời gian sẽ biến mất, còn "cái gì đó" vẫn tồn tại.
Và theo mình thì "thời gian" là một cái gì đó vượt ra ngoài cả định nghĩa của triết học lẫn các thuyết của vật lý hiện đại ( nên nó vẫn chỉ là thuyết 
). Có lẽ là cả các bậc hiền triết hay các nhà vật lý lỗi lạc nhất cũng chưa thể hiểu "thời gian" là gì hoặc họ hiểu nhưng không thể giải thích cho người khác được do ngôn ngữ khi được nói ra đã là không đúng với bản chất.
P/S: Tự nhiên lại nghĩ ra một cách trả lời cho câu hỏi "Is Mathematics invented or discovered. Liệu có thể là, con người khám phá ra toán học (discovered) và từ đó phát minh ra những thứ khác (invented) dựa trên nền táng của khám phá đó không? VD là các công thức được khám phá qua thực nghiệm và thể hiện qua các kí tự, các chữ số (là phát minh của con người).
). Có lẽ là cả các bậc hiền triết hay các nhà vật lý lỗi lạc nhất cũng chưa thể hiểu "thời gian" là gì hoặc họ hiểu nhưng không thể giải thích cho người khác được do ngôn ngữ khi được nói ra đã là không đúng với bản chất.
P/S: Tự nhiên lại nghĩ ra một cách trả lời cho câu hỏi "Is Mathematics invented or discovered. Liệu có thể là, con người khám phá ra toán học (discovered) và từ đó phát minh ra những thứ khác (invented) dựa trên nền táng của khám phá đó không? VD là các công thức được khám phá qua thực nghiệm và thể hiện qua các kí tự, các chữ số (là phát minh của con người).- Báo cáo
Hoàng Nguyên
Hãy xắp xếp 3 từ Hiện tại-Quá khứ-Tương lai thành 1 dãy hợp lý và có thể lặp vô tận 
- Báo cáo
Trung Nguyen
Và ý của bạn là gì? Mình vẫn chưa rõ .
. - Báo cáo
Anthony
'Năm thiên văn' là 'sidereal year' bạn ơi, 'Anomalistic year' là 'năm điểm cận nhật'.
- Báo cáo
Trung Nguyen
- Báo cáo
Loser#2
Trời ạ, nếu thời gian chỉ tồn tại trong suy nghĩ con người, nghĩa là không có con ngươi thì không có thời gian ?
Mình không nghĩ thế, những gì bài viết đề cập chỉ chứng minh không thể đo đạc chính xác và không định nghĩa được thời gian, ngoài ra không có khái niệm thời gian tuyệt đối mà chỉ có thời gian gắn với từng vật
- Báo cáo
Trung Nguyen
Không hề có khái niệm nào gọi là thời gian tuyệt đối cả, đây không phải là một cách nói hoa mỹ hay ẩn dụ dưới bất kì hình thức nào, điều này đã được thuyết tương đối chứng minh, thời gian và không gian là một, không hề có một cái gì gọi là "dòng thời gian" song song với không gian và vạn vật. Thời gian chỉ là cái tên, một khái niệm mà con người gán cho sự vận động giữa vạn vật.
- Báo cáo
Loser#2
Không có thời gian tuyệt đối chứ không phải không có thời gian, cũng giống như không có vật mốc tuyệt đối chứ không phải không gian không tồn tại.
Bạn đừng nhầm thời gian và không gian là một, 2 đại lượng đơn vị hoàn toàn khác nhau hoàn toàn, 1 cái là s, 1 cái là m, chiều tăng thời gian là chiều tăng entropy, thời gian chỉ có 1 chiều, sự kiện xảy ra trước ở hệ quy chiếu A thì xảy ra trước ở mọi hệ quy chiếu khác. Không-thời gian chỉ tương đương khi mô hình hóa nó bằng 1 không gian vec tơ 4 chiều, 1 sự kiện có 4 tọa độ.
- Báo cáo
Trung Nguyen
Để mình tóm tắt lại những gì bạn nói để xem mình hiểu đúng ý bạn không nhé. Câu trả lời đầu tiên của bạn cho rằng bài viết của mình không đề cập đến khái niệm "thời gian tuyệt đối" điều mà mình đã khẳng định rằng không có cái gì gọi là thời gian tuyệt đối cả, đó là hệ quả của thuyết tương đối (https://imgur.com/a/PTEJHoX).
Câu trả lời thứ hai của bạn: trong câu đầu tiên, bạn có vẻ như đã thừa nhận là không có thời gian tuyệt đối. Nguyên văn "Không có thời gian tuyệt đối chứ không phải không có thời gian". cho mình hỏi bạn định nghĩa thời gian như thế nào, mình cần một cái common ground để tranh luận. Hint: không phải là một dòng tuần hoàn vô tận nhé. Sau đó bạn cho rằng, nguyên văn "Bạn đừng nhầm thời gian và không gian là một, 2 đại lượng đơn vị hoàn toàn khác nhau hoàn toàn, 1 cái là s, 1 cái là m", nó là 2 mặt của một cá thể đó bạn, cá thể đó gọi là spacetime (vd: https://imgur.com/a/9zNQXaZ), như là năng lượng và khối lượng vậy (e=mc^2), nó rất là vô nghĩa nếu bạn lôi 2 cái đơn vị khác nhau ra so rồi kết luận rằng "ah, nó có đơn vị khác nhau, suy ra nó khác nhau và không liên quan tới nhau". E (năng lượng) và m (khối lượng) có đơn vị khác nhau, vậy cho mình hỏi bạn dám khẳng định nó là 2 thứ hoàn toàn khác nhau không? Ở đây mình không đồng ý với chữ "khác nhau hoàn toàn".
Tiếp cái nữa, "sự kiện xảy ra trước ở hệ quy chiếu A thì xảy ra trước ở mọi hệ quy chiếu khác", ở đây mình hiểu ý bạn muốn nói là nếu xét hệ quy chiếu A, sự kiện xảy ra ở A sẽ xảy ra trước so với các nơi khác, lưu ý ở đây mình không nói hệ quy chiếu như bạn nữa, bởi vì không ai xét hai hệ quy chiếu một lúc cả, chọn một thôi. Điều này hoàn toàn hợp lý NẾU ta chỉ xét trong hệ quy chiếu A, lại một lần nữa, thuyết tương đối rất quan trọng việc ta chọn hệ quy chiếu nào. VD photon và một người ở trên Trái Đất, xét hệ quy chiếu là trái đất (gọi là T là người vậy). T muốn quan sát photon đó đi hết đường kính vũ trụ khả kiến, tức là sẽ mất khoảng 93 tỉ năm để thấy photon đi được hết đường kính một lần (cho rằng người T trường thọ và cực kì kiên nhẫn nữa vậy). Nhưng nếu ta xét hệ quy chiếu là photon, thì thời gian để photon đó đi hết đường kính vũ trụ khả kiến là 0, KHÔNG, K H Ô N G. Ngay lập tức, bởi photon di chuyển với tốc độ ánh sáng, do đó nó sẽ không chịu ảnh hưởng của thời gian. Đại ý ở đây mình so sánh 2 hệ quy chiếu để chỉ ra rằng cái chữ TRƯỚC và SAU nó cũng là tương đối, như vạn vật khác.
Tiếp, "Không-thời gian chỉ tương đương khi mô hình hóa nó bằng 1 không gian vec tơ 4 chiều, 1 sự kiện có 4 tọa độ.", xin bạn định nghĩa chữ tương đương ạ, nếu nó có nghĩa là tương đối, không chắc chắn thì... sai rồi. Spacetime sẽ là điểm absolute mới trong thuyết tương đối rộng. (https://imgur.com/a/lQTAYdj) (https://imgur.com/a/uQhEsQE)
Ý tưởng thời gian không tồn tại xuất phát từ Carlo Rovelli, nhà vật lý người Ý, tác giả của cuốn "Reality is not what it seems", đương nhiên khi ông đề suất một ý tưởng "điên rồ" như vậy, rất nhiều người đã phản bác ông và một trong những phản biện rất hay được dùng là entropy (cái mà bạn đang cố dùng), thật ra đây là một phản biện rất thiếu tính mạch lạc và thậm chí được coi là gậy ông đập lưng ông. Entropy là hiểu nôm na là mức đo của sự xáo trộn, có nghĩa là vạn vật đều có xu hướng trở nên xáo trộn, hoà lẫn vào nhau theo dòng thời gian, nhưng hãy hỏi tại sao vạn vật lại có xu hướng như vậy? Tại sao nó không ở yên mà lại thích xáo trộn vào nhau. Đó là vì sự chuyển động giữa các nguyên tử. Oh chẳng phải lại quay về mệnh đề của mình sao? Tiếp nữa, tại sao các nguyên tử lại thích chuyển động, nó đứng yên không được à. Đó là do một hệ quả của Heisenberg Uncertainty, nếu các nguyên tử đứng yên, nó sẽ vi phạm quy tắc Heisenberg Uncertainty (bởi vì nó đứng yên là nó có vị trí xác định, mà theo những gì ta biết thì chữ "xác định" và "lượng tử" không bao giờ ở trong cùng một câu.
- Báo cáo
Loser#2
1. Bạn đọc kỹ 2 bình luận của mình, mình đã nói là "không có thời gian tuyệt đối, không đo đạc chính xác được thời gian", đấy là tất cả những gì bài viết chứng minh được.
Con người không định nghĩa được không có nghĩa là không tồn tại, ví dụ khái niệm "tập hợp", mình chắc chắn bạn không tìm được sách nào dám định nghĩa khái niệm nguyên thủy này, không có nghĩa là nó không tồn tại.
2. Những ví dụ sau đó mình nêu ra để cho bạn thấy thời gian và không gian khác nhau như nào, cái này quá hiển nhiên, nhưng nhiều bạn tìm hiểu về thuyết tương đối vẫn bị lẫn lộn.
- Thuyết tương đối không làm ảnh hưởng đến nhân quả, sự kiện 1 xảy ra trước sự kiện 2 ở hệ quy chiếu A, khi xét mọi hệ quy chiếu khác thì 1 vẫn xảy ra trước 2, nghĩa là thời gian có một chiều, không gian không như thế. Bạn có thể hỏi ai học ngành vật lý để xác nhận.
- Ý tưởng thời gian không tồn tại là "ý tưởng", bạn không tìm được một bài báo khoa học nào nói về điều này, hơn nữa nó có vẻ mang tính triết học hơn là vật lý.
- Sách phổ biến khoa học không phải là nguồn tin cậy, mặc dù được viết bởi nhà khoa học chuẩn, nhưng có 2 vấn đề : (a) Viết theo cách dễ hiểu và giải thích nôm na hướng tới quần chúng chứ không viết bằng ngôn ngữ toán, do thế nhiều khái niệm bắt buộc phải bóp méo đi (b) Đưa vào nhiều giả thuyết chưa được kiểm nghiệm, ví dụ : mô hình chuẩn, nhiều sách viết về mô hình chuẩn và các hạt dự đoán trong mô hình này, tuy nhiên trên thực tế vẫn thiếu rất nhiều hạt. Rất nhiều lý thuyết khác như lý thuyết dây, đa vũ trụ,... đều đang là giả thuyết.
p/s: bạn đọc kỹ comment của mình, trong 2 comment trước bạn hiểu sai ý mình rất nhiều :
- "bạn cho rằng bài viết của mình không đề cập đến khái niệm thời gian tuyệt đối" => mình không nói thế.
- " xin bạn định nghĩa tương đương, nếu là tương đối" : mình không hiểu, tưởng đương nghĩa qua rõ rồi, khái niệm cơ bản trong toán, chả liên quan gì đến tương đối, mình không hề nhắc đến.
- Báo cáo
Trung Nguyen
"Thuyết tương đối không làm ảnh hưởng đến nhân quả, sự kiện 1 xảy ra trước sự kiện 2 ở hệ quy chiếu A, khi xét mọi hệ quy chiếu khác thì 1 vẫn xảy ra trước 2" mình không nghĩ bạn hiểu bạn đang nói gì, và dùng từ nhân quả ở đây không hợp lý nhé, mình nghĩ bạn nên xem lại cách dùng từ để tránh bamboozle người đọc. Khái niệm trước hay sau hoàn toàn phụ thuộc vào hệ quy chiếu, như ví dụ photon và người ở Trái Đất mình đưa ra.
" Ý tưởng thời gian không tồn tại là "ý tưởng""- mời bạn đọc bài: https://www.nature.com/articles/d41586-018-04558-7, nếu có hứng thú thì tìm đọc sách của Carlo Rovelli, ông đã nêu ra các "khuyết điểm" của định nghĩa thời gian do con người đặt ra.
Mong bạn nói vô chủ đề ạ, cách mà bạn tách thời gian và không gian ra làm 2 chỉ vì nó có đơn vị khác nhau chứng tỏ ít nhiều bạn còn chưa nắm vững các khái niệm này ạ.
Và cho mình cái common ground đi ạ, bạn định nghĩa thời gian là gì? Chúng ta cần một cái common ground để tranh luận. Nói vào chủ đề đi ạ.
- Báo cáo
Loser#2
Không đi lan man nữa, mình nói nốt về vấn đề khái niệm trước sau tùy thuộc vào hệ quy chiếu và câu hỏi tiêu đề thôi.
1. Thuyết tương đối không làm ảnh hưởng đến nhân - quả, nghĩa là:
Ở hệ quy chiếu A, trình tự các sự kiện là 1 - 2 - 3, thì ở hệ quy chiếu B và mọi hệ quy chiếu các, trình tự các sự kiện vẫn là 1 - 2 - 3.
Lấy luôn ví dụ về photon như bạn nói, nếu trên đường đi photon gặp lần lượt 3 điểm a,b,c thì người quan sát T cũng thấy photon gặp 3 điểm a,b,c theo trình tự đó, chứ không phải khái niệm trước sau phụ thuộc vào hệ quy chiếu. Chẳng có hệ quy chiếu nào mà hạt photon đến a rồi c rồi b.
2. Thời gian chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng ?
Câu hỏi mang tính triết học nhiều hơn, khi bao gồm tâm trí con người.
Không thể định nghĩa rõ ràng, nhưng mọi người đều có một cảm giác chung, về cái gọi là quá khứ hiện tại, tương lai. Thời gian tồn tại trong cảm giác con người, còn ngoài cảm giác con người thì sao, rõ ràng là một câu hỏi siêu hình tranh cãi bất tận, chỉ có thể lựa chọn tin theo điều nào. Vì ngoài cảm giác con người thì làm sao kiểm nghiệm được, nó quy về vấn đề của triết học không phải khoa học nữa.
Thời gian và không gian cũng không phải là 1, nó chỉ thống nhất nhưng không phải là 1. Vì nó là 2 đại lượng, không dùng thể dùng thời gian để đo thể tích của kim loại phục vụ cho sản xuất, đơn giản là thế.
- Báo cáo