1. Bảo vệ môi trường
Nguồn ảnh: freepik.com
Hà Nội và TP. Hồ Chính Minh (Sài Gòn) trở thành hai thành phố có mức độ ô nhiễm không khí hàng đầu thế giới. Và cũng lâu rồi, hầu hết là chúng ta bất an khi mua thực phẩm ngoài thị trường. Formosa không chỉ phá hủy biển và sinh kế của nhiều triệu đồng bào miền Trung, họ còn khiến một trong những nguồn thực phẩm sạch là hải sản từ biển trở thành “liều thuốc độc”. Ô nhiễm môi trường tưởng như chưa chạm trực tiếp ngay vào cuộc sống so với việc giá xăng tăng hay chuyện phụ nữ không còn được nghỉ ngơi 30 phút những ngày hành kinh khó chịu. Nhưng nó đang hàng ngày giết mòn chúng ta và thế hệ tương lai bằng ung thư và nhiều loại bệnh tật.
Nếu chúng ta không chung tay hành động ngay, ung thư sẽ không chỉ còn là “tên” của một làng nữa mà rất có thể là “tên” của một huyện hay một tỉnh hay thậm chí kinh khủng hơn là quốc gia. Vì vậy, đừng chờ đợi, hãy bắt đầu bằng những việc nhỏ nhất trở đi, từ việc thay đổi hành vi cá nhân đến giải quyết vấn đề trong làng xã, từ việc lên tiếng phản đối những công ty “sát hại môi trường” cho đến việc yêu cầu để chính quyền thực hiện đúng vai trò của mình thay vì không những bất lực mà còn tiếp tay cho sai phạm như hiện nay,… Tẩy chay thực phẩm bẩn, tẩy chay sản phẩm của các công ty gây ô nhiễm, ký đơn kiến nghị, đòi hỏi trách nhiệm giải trình của các bên liên quan,… là những việc bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay.
2. Lên tiếng đòi hỏi sự minh bạch của chính quyền 

Nguồn ảnh: Báo Tuổi trẻ cười
Nếu bạn từng phải khúm núm và dùng tiền đút lót để mua một dịch vụ công tốt hơn, thì hãy nhớ rằng bạn đã là nạn nhân của tham nhũng và những quyền cơ bản của bạn đang bị chà đạp. Chúng ta sinh ra bình đẳng, không một cán bộ công quyền nào có quyền hành xử trên luật pháp đối với chúng ta. Thậm chí họ nhận lương từ thuế để làm việc và phục vụ người dân.
Năm nay, hãy thử những cách thức mới để đối diện với vấn nạn kể trên tại nơi công quyền. Đứng trước bất cứ sự thiếu minh bạch nào, chúng ta đừng ngại cất tiếng nói. Hãy để tiếng nói của chúng ta được chính quyền lắng nghe. Hãy để tiếng nói của ta làm những người khác bớt sợ hãi và hiểu quyền của họ. Nếu bạn không tin rằng bạn có quyền được nói và đòi hỏi một chính quyền tốt hơn, bạn đã thua ngay từ trong suy nghĩ.
3. Đấu tranh cho công lý và quyền con người
Các nhóm thiểu số trong xã hội vẫn ngày ngày đối mặt với bất công. Nhiều nhà hoạt động đã bị hành hung, bắt giữ và bỏ tù một cách tùy tiện và trái pháp luật bất chấp việc họ chỉ lên tiếng đấu tranh cho một xã hội tốt đẹp hơn.  Tử  tù Hồ Duy Hải, Nguyễn Văn Chưởng và Lê Văn Mạnh vẫn trong tình trạng ngàn cân treo sợi tóc mặc dù các luật sư đã chỉ ra rất nhiều các tình tiết vô lý trong việc buộc tội họ. Đó chỉ là một trong ba án oan chúng ta biết đến nhờ tiếng kêu xé lòng từ những ông bố bà mẹ nông dân chân chất, hết mực yêu con, đấu tranh không mệt mỏi nhiều năm qua. Cũng trong năm, trung bình cứ một tháng chúng ta lại biết đến một vụ án người dân bị chết khi đang làm việc với công an. Lý do chết là do đau ốm, tự tử, hoặc do bạn tù đánh. Với một nền tư pháp thiếu độc lập, với một lực lượng công an được trao quyền không kiểm soát thì có lẽ việc được mang án oan như Hồ Duy Hải và Nguyễn Văn Chưởng có lẽ vẫn còn là điều “may mắn”.
Năm nay hãy quyết tâm lên tiếng và đấu tranh cho những người khó lòng chạm tay vào công lý, nhưng cũng đừng quên chuẩn bị cho chính bạn và mọi người cách thức để làm việc với một hệ thống công quyền thiếu minh bạch và nhiều bất cập. Xác suất trở thành nạn nhân của bất công giữa bạn và Hồ Duy Hải là như nhau. Hãy nhớ điều đó và đừng chần chừ.
4. Tham gia vào các hoạt động thiện nguyện tại địa phương
Bạn biết đấy, nhiều người Việt Nam hiện nay còn ngại ngần, thậm chí sợ hãi việc chia sẻ quan điểm của mình trước các vấn đề xã hội. Vì vậy việc bạn like, chia sẻ thẳng thắn các quan điểm cá nhân trên Facebook là điều rất tốt. Tuy nhiên, trở thành tình nguyện viên, người hoạt động xã hội trong cộng đồng của chính bạn thậm chí còn tốt hơn!
Năm nay, hãy bắt đầu làm thay đổi chính quyền nơi bạn sinh sống, thay đổi các vấn đề bạn thấy không hợp lý, lên tiếng cho những bất công tại địa phương. Ngoài ra, có nhiều nhóm tình nguyện viên trên khắp nơi ở Việt Nam. Trẻ em nông thôn đang thiếu sách, bạn có thể tham khảo ý tưởng Sách Hóa Nông Thôn. Nếu bạn muốn lên tiếng tranh đấu để chính quyền thay đổi các chính sách đối với môi trường, bạn có thể gia nhập, hoặc tham khảo cách thức hoạt động của Nhóm Green Trees. Thu gom rác, làm sạch môi trường tại phường, xã bạn đang sống có thể là một khởi đầu tốt. Bất cứ khi nào bạn có một ý tưởng hoặc thấy người dân tại địa phương đang cần giúp đỡ, đấy chắc chắn là lúc để bắt đầu một công việc xã hội của riêng bạn.
5. Biết quyền và trách nhiệm của mình khi tham gia các hoạt động xã hội
Quyền của bạn
– Bạn có quyền giữ im lặng. Nếu bạn muốn thực hiện quyền đó, chi cần nói như vậy thôi.
– Bạn có quyền từ chối việc có người kiểm tra nhà bạn bất hợp pháp. Tìm hiểu thêm tại đây
– Bạn có quyền có luật sư nếu bạn đang bị bắt giữ. Hãy yêu cầu lập tức được liêc lạc với luật sư của mình. Tốt nhất hãy kí hợp đồng với một luật sư hoặc một công ty luật để bảo vệ cho bạn trước bất cứ vấn đề pháp lý nào.
– Bạn có quyền tự do đi lại.
– …
Và còn rất nhiều quyền khác mà có thể lâu nay bạn không biết. Hãy tìm hiểu ngay và thực hành quyền của mình lập tức. “Quyền ta, ta cứ làm”[1] bạn nhé.

Nguồn ảnh: Danluat.vn
Trách nhiệm của bạn
– Giữ bình tĩnh và lịch sự.
– Không gây cản trở cho cảnh sát.
– Đừng nói dối hoặc cung cấp tài liệu sai sự thật.
– Chuẩn bị cho mình và gia đình trong trường hợp bạn bị bắt giữ.
– Nộp đơn khiếu nại bằng văn bản cho cơ quan chức năng có thẩm quyền nếu bạn cảm  thấy quyền lợi của mình bị xâm phạm.
-…
Tương tự như quyền, bạn cũng có rất nhiều trách nhiệm cần thực thi. Hãy tìm kiếm thêm thông tin và học hỏi để biết rõ hơn về trách nhiệm của mình nhé – công dân có trách nhiệm.
6. Thuyết phục mọi người xung quanh tham gia các hoạt động xã hội
Lan tỏa và mang nhiều người đến với các hoạt động xã hội là việc nên được ưu tiên trong kế hoạch năm mới. Huy động mọi người xung quanh bạn, đặc biệt là bạn bè và gia đình để họ cùng lên tiếng về vấn đề mà bạn quan tâm, hoặc bất cứ vấn đề xã hội nhức nhối nào. Bởi vì, càng nhiều người tham gia, càng ít rủi ro. Bởi vì, những thay đổi lớn bắt đầu từ những hành động nhỏ.
Bạn cũng đừng quên tìm hiểu xem làm thế nào để bắt đầu chiến dịch của riêng bạn và huy động những người xung quanh bạn. Hãy khám phá cách mà các nhà hoạt động và mọi người trên thế giới đang thay đổi xã hội tại Hate Change.
[1] Thông điệp tranh cử đại biểu quốc hội khóa 14 của Ts. Nguyễn Quang A