Thiền Nidra - Thiền ngủ là gì? Và những điều mà bạn cần biết

Theo trang Cleveland Clinic thì thiền là một phương pháp thực hành bao gồm việc tập trung để giải tỏa tâm trí của bạn bằng cách sử dụng kết hợp các kỹ thuật liên quan đến tinh thần và thể chất.

Bên cạnh đó, nhiều người cũng cho rằng thiền là một loại trạng thái của sự tập trung cao độ, tập trung giữ cho tâm trí được xuôi theo dòng chảy, không bị cản trở bởi những luồng suy nghĩ hay năng lượng tiêu cực khác. 

Dù định nghĩa việc thiền theo khía cạnh khoa học hay theo khía cạnh tâm thức hay theo một tôn giáo nào đó thì mục đích cuối cùng là việc đưa tâm trí của chúng ta về trạng thái bình an và tinh khiết. Nghĩa là sau khi trải qua thiền định thì tâm trí của chúng ta sẽ chỉ như một mặt hồ, không một gợn sóng, và bạn sẽ cảm thấy sự thả lỏng, sự nhẹ nhàng từ tâm cho đến từng bộ phận trên cơ thể. 

Theo trang kimtuthap.ord, việc thực hành thiền định thì đã có mặt được hàng nghìn năm tuổi, được bắt nguồn từ thời ngài Thích Ca Mâu Ni trước khi thành Phật đã ngồi dưới gốc cây Bồ Đề và thực hành thiền 49 ngày liên tục, ngài đã đạt được giác ngộ và đắc đạo thành Phật. Và từ đó thì việc thiền định được xuất phát tại đây. Mình muốn bật mí cho bạn một điều rất là hay ho mà mình đã biết được từ văn hoá Ấn Độ. Đó là ngài Thích Ca Mâu Ni hay còn được gọi là ngài Buddha là một Yogi vô cùng nổi tiếng của Ấn Độ. Và ngài chính là hình mẫu của nhiều Yogi hiện nay khi tham gia vào việc thực hành thiền định.

Một trong những mục đích quan trọng nhất khi luyện tập Yoga là để phục vụ cho việc thiền định. Có một điều bất di bất dịch mà mình nhận ra đó là bạn phải có một cơ thể khỏe mạnh thì mới có thể ngồi thiền định trong một khoảng thời gian dài. Dài ở đây mình tính theo ngày chứ không phải là tính theo giờ như 1 canh giờ, 2 canh giờ,... Khi thực hành thiền, chúng ta hãy setup cho chúng ta một cái đích đến như là chúng ta sẽ thiền trong mấy tiếng và từng bước từng bước một kéo dài thời gian đó ra. Và đó là lý do tại sao ngài Thích Ca Mâu Ni Phật lại được coi là một tấm gương để chúng ta noi theo.

Có đa dạng rất nhiều phương thức thiền định nhưng trong Yoga thì thiền Nidra hay còn được gọi là thiền ngủ là phương pháp nổi bật nhất và gần gũi với chúng ta. Và mình xin phép trích một đoạn từ trang Balance Yoga Villa giới thiệu về Thiền Nidra và một số kiến thức liên quan. 

Yoga Nidra là một phương pháp luyện tập cổ xưa và mang ý nghĩa thực hành giấc ngủ tâm linh.

Về mặt kỹ thuật, đây không phải là một asana, không phải một chuyển động, mà là một trạng thái có ý thức lướt qua ranh giới của giấc ngủ. Trong Yoga Nidra bạn không ngủ, cũng không thức, thay vào đó, bạn đang ở trạng thái trung dung, nơi tâm trí tĩnh lặng và cơ thể thư giãn hoàn toàn. Giống như một giấc ngủ không mộng mị, bạn sử dụng nhận thức của mình để hướng dẫn cơ thể vượt qua năm Koshas hay còn được gọi là 5 lớp vỏ bọc của cơ thể. Theo thứ tự, Annamaya Kosha (lớp vỏ vật lý hay cơ thể vật chất), Pranamaya Kosha (lớp vỏ năng lượng), Manomaya Kosha (lớp vỏ tinh thần), Vijnanamaya Kosha (lớp vỏ trí tuệ) và Anandamaya Kosha (lớp vỏ hạnh phúc) hướng tới một định ý.

Ở đây, các khái niệm về thời gian, không gian và lý trí dần biến mất. Điều này tạo ra môi trường lý tưởng để những tổn thương bên trong được chữa lành và chuyển sang dạng tự nhiên nhất của nó. Khả năng phục hồi và thư giãn sâu đáng kinh ngạc của thiền Nidra đã được đặc biệt chú ý trong những năm gần đây.

Vừa xong là một vài ý chính về thiền Nidra, và mình nghĩ là nếu các bạn tập luyện Yoga tại các trung tâm fitness thì các bạn có thể gặp thiền Nidra vào lúc cuối mỗi buổi tập. Nhưng thường ở các trung tâm fitness thì việc thực hành thiền Nidra hay thiền ngủ là khá ngắn, thường diễn ra trong vài phút nên không khiến các bạn có thể trải nghiệm hoàn toàn một buổi thiền nidra đúng nghĩa. Nó “đã” hơn các bạn tưởng tượng nhiều, bởi thực hành thiền ngủ trong thời gian dài và vừa đủ đem lại sự thư giãn sâu cho não bộ hơn so với việc thực hành chúng chỉ trong vài phút. Vậy nên thời gian thực hành thiền Nindra cũng rất là quan trọng.

Và tất nhiên việc thiền định dù bất kể một phương thức nào thì càng kéo dài thời gian thì sẽ đem lại nhiều lợi ích hơn cho cơ thể. Nó không chỉ đúng trong việc thiền định mà còn đúng trong việc thực hiện Asana. Nếu thực hiện Asana đủ lâu trung bình 1 Asana là 45s, bạn có thể nhận được tối đa lợi ích từ tư thế đó. Và khi bạn thiền định trong thời gian đủ lâu thì dần dần tâm trí và cảm xúc của chúng ta sẽ được chuyển hoá thành những nguồn năng lượng tích cực. Nếu có thể bạn hãy thực hành thiền Nidra hay bất cứ kỹ thuật thiền định nào hàng ngày thì mình tin rằng bạn sẽ nhận được những lợi ích tích cực từ đó. 

Nếu một vài bạn có tìm hiểu về thiền định hay thiền Nidra thì sẽ có rất nhiều nguồn tin cho rằng nên tập thiền Nidra trước khi đi ngủ vào mỗi buổi tối thì nó sẽ giúp chúng ta dễ dàng đi vào giấc ngủ. Điều đó là rất đúng đặc biệt với những người đang có triệu chứng thiếu ngủ và mất ngủ liên tục. Để nói về lý do tại sao lại mất ngủ thì có vô vàn như cơm áo gạo tiền, gia đình, con cái, công việc sự nghiệp, tiền tài, tài chính, học tập và còn có một số lý do về bệnh lý nhưng mình sẽ không đề cập đến trong bài viết này.

Và với những người bị mất ngủ khi thực hành kỹ thuật này, thì đầu tiên thiền Nidra sẽ giúp chúng ta điều hoà lại cảm xúc trước tiên. Tại thời điểm lúc đó, cảm xúc của chúng ta đang dâng trào hoặc chúng ta đang quá stress chẳng hạn thì thiền Nidra sẽ làm bình ổn cho cảm xúc bằng cách chúng ta sẽ follow theo những lời dẫn thiền, lắng nghe tiếng nhạc thiền và cảm nhận nguồn năng lượng từ bài dẫn thiền. Sau khi bình ổn được cảm xúc thì đây sẽ là môi trường để những cái suy nghĩ của chúng ta được lắng đọng, được sắp xếp lại để không bị rối tung hay chồng chéo lên nhau. Rồi từ từ chúng ta sẽ đi vào trạng thái vô thức, nơi không có sự góp mặt của cảm xúc và suy nghĩ hay một giấc ngủ tâm linh.

Ngoài việc giúp bạn ngủ dễ dàng hơn thì thiền Nidra cũng giúp cho chúng ta nạp lại năng lượng. Nếu một giáo viên Yoga có nhiều ca dạy liên tục thì sẽ khiến cho giáo viên trở nên mệt mỏi và thiếu đi nguồn năng lượng. Lúc này giữa những ca dậy thì chúng ta sẽ dành khoảng 10 đến 15 phút để thiền Nidra, tiếp nhận nguồn năng lượng mới để hồi lại cơ thể đang mệt mỏi. Không chỉ dành cho những giáo viên Yoga mà dành cho tất cả mọi người, những ai đang làm việc tại văn phòng hoặc những công việc ngoài trời, hoặc những công việc nặng nhọc tay chân hay đầu óc thì đều có thể thực hành nó để cấp tốc tiếp thêm năng lượng vào một ngày làm việc mệt mỏi. 

Và có một điều mình nghiệm lý từ bản thân ra là việc lựa chọn bài dẫn thiền và người dẫn thiền rất quan trọng. Bởi vì mỗi người sẽ ưa thích cách dẫn hay lời dẫn thiền khác nhau. Nếu bạn vô tình nghe lời dẫn thiền mà bạn cảm thấy càng follow theo thì càng thấy khó chịu, vậy lúc này các bạn nên dừng lại và tìm kiếm cho mình bài dẫn và lời dẫn khác. Vậy nên, dù thực hành thiền Nidra trong một khoảng thời gian ngắn hay dài thì hãy lựa chọn người dẫn thiền phù hợp với bản thân mình nhất, thì lúc này chúng ta sẽ cảm nhận được nguồn năng lượng mà chúng ta cần. Và sắp tới, mình sẽ ra mắt chuỗi những bài thiền Nidra theo nhiều chủ đề khác nhau trên kênh podcast riêng của mình các bạn hãy đón nhận nó nha.

Thiền Nidra hay thiền ngủ thì cũng có những lợi ích chung với thiền định thông thường như giảm căng thẳng cũng như điều hoà cảm xúc. Nhưng có phần khác biệt so với thiền định thì thiền ngủ khiến cho những lợi ích có sẵn trở nên sâu hơn bởi lúc này nhận thức của chúng ta sẽ vượt qua 5 lớp vỏ bọc của cơ thể. Chính vì đi sâu qua nhiều lớp vỏ bọc của cơ thể nên có thể phát huy được khả năng phục hồi, khả năng chữa lành từ sâu bên trong.

Sự khác biệt thứ 2 và quan trọng hơn là về tư thế thực hành. Bình thường, khi chúng ta thiền định thông thường thì chúng ta sẽ thực hành trên tư thế ngồi thiền thoải mái nhất, như là ngồi hoa sen, ngồi bán hoa sen, hay ngồi khoanh chân. Còn thiền Nidra thì được thực hành trên tư thế Savasana hay còn được gọi là tư thế xác chết. 

Dùng nhiều từ ngữ để miêu tả là vậy, các bạn có thể hiểu đơn giản là tư thế nằm thư giãn hàng ngày của chúng ta. Các bạn nằm buông thư cơ thể trên giường, hoặc trên thảm tập của các bạn. Duỗi thẳng chân và cánh tay rồi thả lỏng, ngửa lòng bàn tay để đón nhận những nguồn năng lượng tự nhiên khác. 

Nếu nói về thiền định với tư thế ngồi thì mình sẽ phải giữ cho phần cột sống của mình thẳng, vuông góc với mặt sàn. Và giữ cho chúng không bị sự ảnh hưởng của lực hút Trái Đất mà nghiêng bên này, vẹo bên kia. Mình rất ưa thích việc thiền Nidra vì lúc này cơ thể mình được thả lỏng hoàn toàn, thả lỏng phần cột sống và thắt lưng của mình được trải dài trên mặt đất. Chỉ nói về phần tư thế thực hành thiền Nidra thôi cũng đủ để mình ưa thích nó hơn những phương pháp khác rồi ấy

Không gian trải nghiệm thiền Nidra rất là đơn giản, bạn chỉ cần ở trong một môi trường, không gian tĩnh lặng khiến bạn cảm thấy thoải mái ví dụ như ở nhà của bạn, trên giường của bạn. Nếu mà bạn đang ở công ty hay chỗ làm việc thì hãy lựa chọn cho mình chỗ nghỉ, đeo tai nghe cách âm, nằm hay ngồi như thế nào bạn cảm thấy thoải mái là được. Bạn thư giãn ở tư thế xác chết và bật một bài dẫn thiền Nidra lên. Bạn có thể tìm kiếm các bài dẫn này trên Youtube hoặc là trên kênh của mình. Và bắt đầu thời gian trải nghiệm phương pháp này.

Tất nhiên với người tập luyện Yoga nhiều và hàng ngày như mình thì việc trải nghiệm thiền Nidra thường xuyên là hoàn toàn bình thường. Và mình cũng như bao người khi mình vô tình có những trải nghiệm khá là thú vị trong quá trình thực hành thiền Nidra vào thời gian đầu. Về bản chất, thiền Nidra là việc tập trung tâm trí, đưa tâm trí vượt qua nhiều vỏ bọc cơ thể, dẫn nhận thức đi vào trạng thái chuyển tiếp giữa sự tỉnh táo và ngủ. Có thể hiểu trạng thái mà khiến cho con người chúng ta ở giữa ranh giới của tỉnh và ngủ là trạng thái thôi miên. Và khi thực hành thiền Nidra là khi chúng ta đang tự thôi miên chính mình.

Với lần đầu tiên thực hiện thiền Nidra, cảm giác lúc đó của mình rất khó tả. Nó là sự pha trộn giữa nhiều tầng lớp cảm xúc và sự giao thoa giữa những ranh giới của các tầng tâm lý. Lúc ấy thì mình cảm thấy cơ thể nhẹ bẫng đi, mình vẫn còn ý thức nhưng không thể cảm nhận được cơ thể của mình. Các bạn có thể tưởng tượng là bạn đang bay lơ lửng trong vô thức của mình. Lúc đó cơ thể mình tê từ đỉnh đầu cho đến ngón chân, tê dại luôn. Và khi cố gắng quay trở về trạng thái tỉnh táo bình thường, cố gắng cảm nhận từng bộ phận của cơ thể thì mình thấy chóng mặt vô cùng. 

Và xin chia sẻ thật với các bạn là mình không thích cảm giác đó, nhưng đến khi thực hành nhiều thì mình nghiệm ra lý do tại sao mình lại cảm thấy như thế. Vì vào thời điểm đó, sâu bên trong con người mình là một sự thiếu an toàn và lo âu với mọi thứ. Đối với mình cơ thể và tâm trí luôn đi đôi với nhau, nếu tỉnh thì cùng tỉnh, nếu ngủ thì cùng ngủ. Nên khi rơi vào trạng thái như vậy, thì phần ý thức của mình sẽ bắt đầu cảm thấy sợ hãi, muốn tìm kiếm phần cơ thể và muốn quay về trạng thái bình thường để cảm nhận thấy phần cơ thể của mình. Mình không đi theo được flow của bài dẫn thiền nên khi tỉnh dậy thì mình chóng mặt vô cùng, tay chân thì tê lại. Nhưng trạng thái đó chỉ diễn ra một vài phút không gây nguy hiểm gì cho bản thân mình cả, nên mình chỉ nằm nghỉ để ổn định lại trong vài phút.

Nếu bạn đang dự kiến sẽ thực hành thiền Nidra trước khi ngủ thì bạn có thể làm thoải mái bản thân bằng các cách đơn giản như đi dạo, đi tắm, nghe một bản nhạc mà bạn thích, vận động cơ thể một chút hoặc thực hành vài asana đơn giản để trải nghiệm trọn vẹn buổi thiền hơn. Những điều mình vừa nói trên là những nghiệm lý từ bản thân mình ra, mỗi người sẽ có một trải nghiệm khác nhau nên bạn hãy ghi nhớ trải nghiệm đầu tiên và tạo ra lộ trình cho riêng mình nha. Lộ trình mà mình nói đến có thể là lộ trình phục hồi những tổn thương bên trong, lộ trình cải thiện giấc ngủ, lộ trình giải tỏa căng thẳng và vân vân.

Facebook: https://www.facebook.com/cotien.yogi/⁠