The imitation game - Bản thân việc biết và hiểu là hai việc khác nhau

The imitation game là phim dựa trên cuộc đời và thành tựu của nhà toán học Alan Turing trong việc tạo ra cả một ngành khoa học mới mà ngày nay ta gọi là computer science. Ông là người thiết kế ra chiếc máy tính đầu tiên với tên gọi là bombe để giải mã những đoạn thư tín được mã hóa bởi chiếc máy enigma (có nghĩa là bí ẩn) của Đức quốc xã.

Vào năm 1939, nước Anh đang chịu hàng loạt các đợt tấn công dội bom từ phe Phatxit vì vậy để duy trì những nguồn sống cơ bản nhất như thức ăn hay nước uống đều cần đến những tàu viện trợ thực phẩm từ Mỹ. Để chỉ huy các cuộc tấn công cắt nguồn viện trợ của Mỹ, nước Đức phải mã hóa các bức điện tín qua máy enigma và gửi đi bằng mã moose.

Về cơ bản, máy enigma giống như máy đánh chữ thời xưa, khi nhập chữ vào thì đèn sẽ sáng lên chữ khác.

Ví dụ:

khi ta nhập chữ A thì sẽ hiện chữ P nhưng khi ta ấn chữ A tiếp sẽ có thể là chữ T và khi ấn tiếp nữa thì có thể là chữ F.

Máy enigma có thể làm vậy là nhờ cơ chế 3 rô tơ điện có 26 tiếp nối tượng trưng cho 26 chữ cái gắn vào nhau, và sự hóa đổi giữa hai ký tự, khi ta ấn A thì đường chuyển sẽ theo dây qua D vào đi qua rô tơ I II III rồi đập quay ngược lại III II I và sẽ quay trở lại bàn phím với ký tự Q và lại truyền qua dây và hiện lên đèn sáng với ký tự P. và mỗi khi ấn thì rô tơ I sẽ dịch chuyển kéo theo sự thay đổi của các tiếp nối làm đảo lộn trật tự khiến A có thể là chữ khác ngoài T.

Để hai máy enigma có thể giao tiếp được với nhau thì người ta phải sắp xếp các rô tơ và dây nối các cặp chữ giống hệt nhau.

Để phe Đồng minh có thể giải mã được điện tín của Phát xít thì phe Đồng minh phải tìm được sự sắp xếp đó với việc mò mẫm với hơn 100 triệu triệu triệu tổ hợp hoán vị các rô tơ và dây nối. còn khó hơn là trúng vé số Vietlott với tỉ lệ trúng là 1/ 8 triệu.

Như vậy thậm chí cả 10,000 người liên lục giải thì trong tình huống cực kỳ may mắn mới tìm được đúng tổ hợp và giải được mật mã. Vì mỗi ngày cứ đến 24h là quân Đức sẽ lại reset sắp xếp mới và những nỗ lực giải mã trước đấy trở thành công cốc.

Khi ấy Alan turing đã nghĩ ra thay vì sử dụng con người làm công cụ giải mã thì ông sẽ sử dụng máy để tính toán các sắp xếp sai và loại trừ, ghi lại sắp xếp có thể giải mã bức thư tín, và kiểm tra các sắp xếp đó bằng tay. Nhờ vậy, ông có thể giải mã máy enigma chỉ trong vỏn vẹn có 20 phút.

Chiếc máy của ông thực tế có tên là Bombe đặt theo chiếc máy Bombe trước cũng để giải mã máy Enigma của Ba Lan. Trong phim, để có một mạch tình cảm rõ ràng liền mạch, đạo diễn đã đổi tên chiếc máy là Chistopher, là người mà Alan Turing có tình cảm thủa còn đi học ở trường công dành cho nam sinh.

Chistopher là người duy nhất mà Turing chơi cùng không phải chỉ vì Chistopher là người giúp Turing khi bị bắt nạt mà Chistopher còn là người hiểu và chia sẻ những gì mà Turing quan tâm.

Tuy nhiên, Chistopher không may lại mắc bệnh lao bò vào qua đời vào kỳ nghỉ của gia đình.

Từ khi còn niên thiếu Turing có triệu chứng tự kỷ khi khó có thể đoán được hoặc không quan tâm trạng thái cảm xúc của những người xung quanh mà chỉ quan tâm đến toán và khoa học. Có thể nói toán và khoa học là cách mà Turing kết nối với thể giới. Suốt quá trình học và nghiên cứu tại King’s college của Đại học Cambridge và nghiên cứu tại Princeton, các nghiên cứu của ông đều tập trung vào việc chứng minh các vấn đề toán học đều có khả năng tính toán bằng máy nếu vấn đề đó có thể diễn giải dưới dạng thuật toán.

Với background như vậy, ông đến làm việc tại Bletchley Park, một nhà máy radio và trở thành thành viên của nhóm Hut 8, một nhóm gồm các nhà toán học, kỳ thủ cở vua, kỳ thủ giải ô chữ làm việc với một mục đích chung là giải mã máy enigma. Ông gặp Joan Clarke và đính hôn vào mùa xuân năm 1941, tuy nhiên không như trên phim, ông thừa nhận ông là người đồng tính trước khi đính hôn và ngay mùa hè năm đó, cả hai quyết định ly hôn.

Năm 1952, khi mà thời điểm đồng tính luyến ái bị coi là phạm pháp, ông bị kết tội “Lăng nhục thuần phong mũ tục” vì bị điều tra khi người tình của ông Arnold Murray đã đột nhập vào nhà Turing để trộm đồ. Để tránh bị giam, ông chấp nhận tiêm hóc môn estrogen tức thiến hóa học trong 1 năm nhằm tránh ham muốn tình dục và bị tước giấy phép làm việc cho chính phủ. Đến năm 1954, 2 năm sau khi bị kết tội, ông được kết luận là tự sát tại nhà riêng bởi nhiễm độc , là thứ đã xuất hiện ở đầu phim khi cảnh sát đến khảo sát hiện trường ở đầu phim.

Qua việc giải mã các bức thư tín của Đức, quân Đồng minh có thể biết được Đức sẽ tấn công vào thời gian, địa điểm nào, từ đó mở ra cơ hội phản công và cứu sống hàng triệu người. Là người đã đưa ra sáng kiến cứu sống hàng triệu người, giúp kết thúc chiến tranh sớm hai năm nhưng công lao của ông lại phải được bảo mật nên không ai biết đến mãi cho đến 30 năm sau khi kết thúc chiến tranh thế giới lần thứ II.

Thông tin luôn là từ xưa đến nay luôn có vai trò quan trọng như chú bé Lượm vì thông tin mà hy sinh, hay hiện nay có Snowden, Cicada 3301. Cuộc chiến thông tin vẫn luôn luôn khốc liệt và là chìa khóa cho hàng loạt các khía cạnh mà nó đang ẩn giấu.