Tom Cruise là một trong những nam diễn viên có thể coi là đa tài nhất Hollyword. Anh nổi tiếng từ Top Gun cho đến serie phim Mission Impossible về sau này. Nhưng riêng với tôi, bộ phim hay nhất của Tom Cruise là The Last Samurai. Không nhiều cảnh hành động cá nhân, chỉ vài pha phô diễn sự nhanh nhẹn và linh hoạt của 1 anh cao bồi dùng kiếm, nhưng cái tài của Tom và của cả đoàn làm phim, đó là vẽ nên 1 thiên anh hùng ca về những người Nhật với những quan niệm truyền thống cùng chiến đấu bên một người Mỹ  – tưởng như lạc điệu mà hoà hợp đến không ngờ.
Nhân vật của anh, đại tá Nathan, một con người đã trải qua nhiều cuộc chiến, vật lộn bên bờ sinh tử cả trăm lần. Anh là hình ảnh rõ nét về những con người chính trực, quả cảm, mang một trái tim sắt son để phục vụ đất nước, cuối cùng đau đớn nhận ra đất nước đã lừa anh đi giết những con người vô tội như thế nào. Tội ác chiến tranh là một điều khó có thể đánh giá, có những người giết cả ngàn người nhưng ngực lại đeo đầy huy chương và được truyền thông cả một quốc gia ca tụng, trên chiến trường không có đúng sai, chỉ có bên thắng cuộc và bên thua cuộc. Một con người có lương tri nào mà chẳng thù ghét chiến tranh, Nathan ghét bản thân mình còn hơn thế, anh luôn tự trách mình đã đứng bên hàng ngũ của những kẻ xâm lược, tay nhuốm máu những người vô tội. Khi anh phải ra tay với những người đó, anh cũng đã bóp chết linh hồn mình rồi.
Một con người nửa sống nửa chết, thân xác còn thở, linh hồn đã chết, nuôi dưỡng phần còn lại bằng rượu và đôi khi cả đàn bà, trốn chạy khỏi cái xứ sở đã lừa dối anh, và đến với Châu Á, cụ thể ở đây là Nhật Bản. Nathan vật vờ nơi xứ lạ và bất đắc dĩ lại tiếp tục làm công việc duy nhất anh biết trên đời: phục vụ cho chiến tranh.
Anh đụng độ Katsumoto trong một cuộc hành quân và bị bắt. Anh lao vào cuộc vây hãm với sự hăm hở thấy rõ, với anh chết là giải thoát và anh chiến đấu như 1 con hổ, hạ sát cả em rể của Katsumoto trước khi bị chế ngự. Ánh mắt anh mong chờ được chết và điều đó đã thu hút thủ lĩnh quân nổi dậy, đây không phải một chiến binh, đây là một kẻ chán sống. Ông tò mò về Nathan và quyết định chưa cho anh cái anh muốn, mang anh về làng của ông để nghiên cứu đã.
Ở ngôi làng này, anh được giao cho Taka chăm sóc, cô ấy là em gái của Katsumoto và cũng là vợ của người đã chết dưới tay Nathan. Đoạn này cho ta thấy rõ thêm về những người phụ nữ Nhật cổ truyền, trọng danh dự, kính kẻ sĩ, ân oán phân minh và đặc biệt là tuyệt đối tuân phục ý chí của chồng của anh. Với Taka, cả Nathan và chồng cô đã làm nghĩa vụ của 1 người đàn ông trên chiến trường, kẻ này sống thì kẻ kia phải chết, một cuộc đấu công bằng phải nhận được sự tôn trọng xứng đáng.
Nathan ở bên những người Nhật hiền hoà mà cứng cỏi, có lập trường nhưng cũng rất trung thành. Anh nhìn thấy họ sống, làm việc, tập luyện, vui chơi như những người bình thường, khác hẳn những chiến binh đã đánh bại anh. Tâm hồn tan vỡ của anh như được thổi một luồng sinh khí mới, anh hiểu được rằng chiến tranh thì tàn khốc nhưng kẻ thắng người thua không ai đáng trách, ai cũng xứng đáng có một cơ hội thứ 2, kể cả anh. Nathan hoà mình vào với văn hoá của Nhật, hoá thân thành người Nhật, anh chọn cuộc sống thứ 2 của mình ở nơi đây và chính vì vậy, anh đã đứng bên Katsumoto cho trận chiến cuối cùng, trận chiến của những giá trị cũ và mới, trận chiến để anh được quyết định thật sự – không còn bị giật dây nữa.
Trận chiến cuối cùng thật bi tráng, thật hào hùng, một cánh quân vài nghìn người với toàn kiếm, cung, giáo mác đấu lại cả vạn người cầm súng tự động. Chẳng kẻ nào có trí thông minh lại cho rằng Katsumoto không điên, và những người đi cùng ông chắc chắn còn điên hơn. Nhưng họ chẳng hiểu được người Nhật như Nathan đã hiểu. Đàn ông sống vì những lý tưởng của mình và không giống loài nào có lòng tin sâu sắc về lý tưởng như người Nhật, tinh thần Kamikaze đã ăn vào máu của họ mất rồi. Katsumoto biết ông sẽ chết trước cả khi xuất quân, nhưng ông sẽ chết như một samurai và cái chết của ông sẽ phục vụ cho đất nước, cho Thiên Hoàng, nó đáng lắm.
Nathan cũng mang tâm lý “Thác là về” nhưng anh lại là người sống sót duy nhất của cánh quân Katsumoto, thần chết lại từ chối anh lần nữa, trách nhiệm của anh đã hết đâu, anh phải mang những lời cuối của Katsumoto đến tai Thiên Hoàng. Cuối phim, anh trở về bên Taka, về với ngôi làng đã sinh anh ra lần nữa, chẳng ai ở ngôi làng này sẽ cho là anh hèn nhát, vì anh đã sống, đã chiến đấu bên cạnh những người dũng cảm nhất của làng, và anh đã thắng cả cái chết. Anh đã hoàn toàn trở thành một Samurai rồi đấy.
Hiếu Minh.
19/02/2019.