Trong lễ trao giải Quả Cầu Vàng vào ngày 11/1 vừa qua, The Fabelmans (2022) của đạo diễn Steven Spielberg đã xuất sắc vượt qua những “đối thủ” sừng sỏ như Avatar: The Way of Water (2022, của đạo diễn James Cameron) và giành hai giải thưởng cho “Tác phẩm điện ảnh chính kịch xuất sắc nhất”“Đạo diễn xuất sắc nhất”. Tác phẩm cũng nhận được tới bảy đề cử Oscar năm 2023 và lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày 13/3 theo giờ Việt Nam.
Bối cảnh bộ phim bắt đầu vào năm 1952, khi cặp vợ chồng gốc Do Thái là Burt và Mitzi Fabelmans dẫn cậu con trai Sammy lần đầu tiên đi xem một bộ phim điện ảnh ngoài rạp chiếu bóng. Sự sợ hãi ban đầu của cậu bé dần được thay thế bởi sự thích thú và tò mò. Dưới sự hướng dẫn và động viên của mẹ, Sammy đã sử dụng máy quay 8mm của bố quay lại cảnh đoàn tàu đồ chơi của mình va chạm với chiếc ô tô như trong bộ phim cậu được xem. Khoảnh khắc khi Mitzi cùng Sammy ngồi trong tủ quần áo và xem những cảnh phim đã được cậu quay dựng, cũng là lúc cô nhận ra tình yêu của Sammy đối với điện ảnh. Đó không chỉ đơn thuần là một thú vui hay một sở thích, mà đó là một niềm yêu thích mãnh liệt, một tình yêu vô bờ của cậu bé với bộ môn nghệ thuật thứ bảy.
Vốn là một kỹ sư trong ngành khoa học điện tử, Burt Fabelmans – cha của Sammy – đã hướng dẫn cậu những kỹ thuật và quy trình làm phim sao cho hoàn chỉnh. Còn với tình yêu nghệ thuật của Mitzi, đó là những lời ủng hộ và động viên tinh thần. Dưới sự ủng hộ và hướng dẫn của bố mẹ, của một nhà khoa học và một nghệ sỹ, Sammy đã say mê tìm tòi và làm những bộ phim đầu tiên của mình. Để rồi một ngày cậu nhận ra rằng gia đình cậu vốn dĩ đã rạn nứt từ lâu và ai cũng có những nổi khổ tâm riêng trong lòng mình.
Điện ảnh vốn là sự kết hợp hài hòa giữa khoa học và nghệ thuật. Kể từ khi xuất hiện cho đến nay, mặc dù đã trải qua hơn một trăm năm hình thành và phát triển, song vẫn có những nhà nghiên cứu – phê bình nghệ thuật tranh cãi liệu điện ảnh có phải một bộ môn nghệ thuật hay không. Bởi với họ, nghệ thuật và khoa học là thứ không thể dung hòa được, và cũng bởi nếu thiếu vắng đi khoa học thì điện ảnh sẽ chẳng thể tồn tại. Trong dòng chảy chủ lưu chính thống của nghệ thuật, với sáu bộ môn được công nhận bao gồm: Kiến trúc, Điêu khắc, Hội họa, Thi ca, Âm nhạc và Múa. Sáu bộ môn đó đã tạo nên một vòng tròn khép kín của nghệ thuật kể từ khi con người được sinh ra. Và khoa học, giống như một đường cắt ngang với vòng tròn ấy, tạo ra một mặt phẳng mang tên “Điện ảnh”. Đạo diễn Steven Spielberg đã xây dựng nhân vật Sammy trong tác phẩm The Fabelmans (2022) như một ẩn dụ của nghệ thuật Điện ảnh, một bộ môn nghệ thuật đã lấy khoa học làm gốc và phát triển nên bởi nghệ thuật. Cậu chính là cầu nối về mặt tinh thần của bố Burt – một nhà khoa học, và mẹ Mitzi – một nghệ sỹ; hay nói rộng hơn là cầu nối của khoa học và nghệ thuật.
The Fabelmans (2022) là bộ phim được Steven Spielberg lấy cảm hứng từ chính cuộc đời và tuổi thơ của mình. Trong suốt những tháng ngày khi còn là một cậu bé hay đến khi đi học, đạo diễn Steven Spielberg luôn tự ti khi mình là một người Do Thái. Đó chính là lý do khiến ông tìm đến điện ảnh, nơi ông có thể thoát ly khỏi cuộc sống thực tế và có những trải nghiệm với những cuộc đời khác nhau. Chính vì vậy, khi làm tác phẩm này, ông đã khóc rất nhiều trên phim trường, khi một lần nữa thấy chính mình trong nhân vật cậu bé Sammy phải đối mặt với việc bị bạn bè bắt nạt tại trường học hay sự đổ vỡ của gia đình. Và chỉ duy nhất tình yêu điện ảnh đã cứu vớt những tháng ngày tồi tệ ấy của Sammy và cũng chính là cuộc đời của đạo diễn Steven Spielberg.
Ý tưởng của bộ phim đã được vị đạo diễn bắt đầu từ năm 1999, song bị hoãn lại do nhiều yếu tố khác nhau. Chỉ khi biên kịch Tony Kushner nghe được câu chuyện từ Steven Spielberg, anh đã cùng ông viết nên một bộ phim tuyệt đẹp. Và trái ngược với việc lạnh nhạt với cha suốt 15 năm sau khi cha mẹ ông ly hôn, Sammy đã dũng cảm khi thấu hiểu và thông cảm cho cha mẹ mình. Tác phẩm như một lời tri ân quá cố tưởng nhớ tới cha và mẹ của ông. Đồng thời đó cũng là một lời xin lỗi và sự tha thứ cho những gì mà cha mẹ ông đã làm.
Diễn viên sinh năm 2002 Gabriel LaBelle đã có một màn diễn xuất tuyệt vời khi hóa thân thành một phần tuổi thơ của đạo diễn Steven Spielberg. Còn Michelle Williams trở thành linh hồn của bộ phim khi thể hiện nội tâm đầy phức tạp của người mẹ Mitzi. Sự xuất sắc của Michelle Williams đã giúp cô nhận được đề cử Oscar lần thứ năm trong sự nghiệp của mình khi mang tới cho khán giả thấy một góc nhìn khác về hình ảnh người mẹ. Rằng họ luôn yêu thương con cái và gia đình vô điều kiện, nhưng đồng thời cũng bị những ích kỷ của bản thân giằng xé trong tâm hồn.
Tuy thất bại tại phòng vé khi chỉ thu được về được hơn 28 triệu dollar – thấp hơn rất nhiều so với kinh phí 40 triệu dollar – song tác phẩm đã nhận được những lời khen từ phía khán giả và những nhà phê bình nổi tiếng. The Fabelmans (2022) được đánh giá là sự đan xen giữa thực tế và tưởng tượng, của tình yêu và sự tha thứ. Và ở tuổi 76, Điện ảnh vẫn là tình yêu được đạo diễn Steven Spielberg nâng niu trong đôi bàn tay của mình.