Tại sao quyết định Gap year lại khó khăn đến vậy?

Vậy là một năm gap year của mình đã kết thúc. Đầu năm 2020, mình đã quyết định nghỉ việc sau 4 năm đi làm ở một công ty lớn hàng đầu Việt Nam. Đó là khoảng thời gian dịch bệnh bắt đầu bùng phát mạnh mẽ ở Trung Quốc.

Mình còn nhớ buổi nói chuyện với thằng bạn thân về quyết định của mình khi đó. Cả mình và nó đều không biết quyết định này có đúng đắn hay không trong khi cả thế giới bắt đầu rơi vào khủng hoảng kinh tế.

Đây không phải là hành động nhất thời, mình đã suy nghĩ về việc này trong vòng 2 năm và 2 năm sau mình mới có đủ dũng cảm để nộp đơn nghỉ việc. Trong một năm qua, nhiều lúc mình suy nghĩ tại sao mình không đưa ra quyết định này sớm hơn và phải cần đến 2 năm để làm điều đó. Nhưng mình biết rằng, nếu không có những khó khăn trước đó, mình sẽ nghĩ ra thêm nhiều lý do để ở lại.

4 năm trước, sau khi tốt nghiệp ra trường, mình từng muốn có một năm gap year trước khi bước chân vào thế giới công sở. Nhưng vì áp lực ổn định công việc gia đình, đặc biệt là tài chính rất eo hẹp khiến mình không đủ dũng cảm để làm việc đó. Tốt nghiệp ra trường, giống như bao người bạn đồng trang lứa, soạn một CV thật đẹp để xin việc. Vòng xoáy công việc cuốn mình đi và không thể nào dứt ra được.

4 năm sau, nghỉ việc và thực hiện “giấc mơ” gap year của năm nào. Một năm cho mình đầy đủ cảm xúc, hỉ, nộ, ái ố. Một năm nếu bảo vui thì rất vui, nhưng nếu kể chi tiết tất cả chuyện mình phải trải qua mọi người sẽ cảm thấy tội nghiệp cho cô gái Mỹ Hường này. Một năm cho mình được yêu và yêu hết mình. Một năm dạy cho mình thế nào là sự trưởng thành.

Trong khoảng thời gian nghỉ ngơi đó, mình đã viết bài “Tôi đã nghỉ việc sau 4 năm đi làm như thế nào?”. Đó như là lời tâm sự của một cô gái đang cảm thấy hạnh phúc về khoảng thời gian gap year và muốn lan tỏa niềm hạnh phúc đó đến với mọi người. Bài viết nhận được lượng tương tác rất lớn. Khi đó mình rất ngạc nhiên, chỉ là nghỉ việc thôi mà, tại sao mọi người ngưỡng mộ mình như vậy. Nhưng bây giờ mình mới hiểu, không phải ai cũng có thể làm được như thế.

Câu trả lời là tùy bạn. Mình chẳng thể khuyên bạn đừng kiếm việc liền sau khi nghỉ việc hay hãy kiếm việc ngay lập tức được cả. Đơn giản vì mỗi người đều có lý do cho hành động của họ. Mình không sống trong hoàn cảnh của bạn nên không thể nào hiểu hết được những gì bạn đang trải qua nên không thể đưa ra lời khuyên hợp lý. Bạn chỉ nên làm những việc khiến cho bản thân không bao giờ cảm thấy hối tiếc.

Từ bỏ thứ cho bạn cảm giác an toàn không hề dễ dàng. Chính sự an toàn đó mang lại cho bạn cảm giác yên tâm, yên ổn và giúp bạn tạm thời quên đi về những áp lực trước mắt. Nhưng vùng an toàn có thực sự an toàn?

Mỗi một công ty là một thế giới thu nhỏ, ở đó sẽ mô phỏng đủ những hoàn cảnh của cuộc sống. Rồi có một ngày, bạn sẽ chứng kiến cảnh cấp trên ép cấp dưới nghỉ việc hoặc đồng nghiệp cùng nhau tẩy chay khiến họ buộc phải nghỉ việc… Không có gì là mãi mãi, sự ổn định trong công việc cũng vậy, đến một lúc nào đó, nếu bạn không tự thoát ra thì sẽ có những yếu tố khác ép buộc bạn phải bước ra. Nếu không có sự chuẩn bị trước, bạn phải bước ra trong tình trạng đầy thương tích. Bạn muốn thoát ra trong tình trạng nào?

Ở công ty cũ, tôi đã bắt gặp rất nhiều tình trạng phải bước ra vùng an toàn khi mang trên mình đầy thương tích. Họ nghĩ rằng, đây sẽ là nơi họ gắn bó cho đến ngày nghỉ hưu, nhưng thực tế không phải vậy. Nếu không phải vì đồng nghiệp thì cũng là vì cấp trên.

Khi mình quyết định nghỉ việc, ở Việt Nam dịch covid chưa bùng phát, nhưng ở Trung Quốc, tình hình dịch báo động đỏ. Mình đã tự hỏi bản thân: Liệu có liều lĩnh quá không nhỉ?

Dịch covid 19 đã dạy cho mình một bài học rằng, bất kể điều gì đều có thể xảy ra, không bằng cách này cũng cách khác và kết quả thậm chí còn đau thương hơn. Những công việc tưởng chừng như là “hot” tại thời điểm đó lại trở thành gánh nặng kinh tế cho nhiều gia đình. Không còn khái niệm sự ổn định, không còn vùng an toàn. 

Covid 19 như một cái tát vào mặt cho những ai nghĩ rằng, công việc này sẽ mang lại cho mình sự ổn định về tài chính và sự nghiệp. Dịch bệnh xảy ra vô hình chung tạo nên sự cạnh tranh gay gắt của thị trường việc làm và định luật chọn lọc tự nhiên của Darwin được áp dụng. Những người có thực lực trung bình kém sẽ bị xã hội đào thải thay thế bằng những người thực sự giỏi. Thực tế hiện nay đã chứng minh điều đó đúng thông qua thành quả mà họ gặt hái được trong mùa Covid.

Cuối cùng mình nhận ra, nhờ có covid mà mình có một cái nhìn toàn cảnh, rõ ràng hơn về thực tại. Rằng, nếu mình không tiếp tục cố gắng thay đổi và phấn đấu thì cho dù mình nghỉ việc hay không nghỉ việc thì xã hội vẫn sẽ đào thải mình. Do đó, gap year thời covid mang đến cho mình nhiều cơ hội hơn.

Không phải ai mới ra trường đều có thể kiếm một công việc tốt, lương cao, ổn định. Có nhiều bạn phải trải qua khoảng thời gian thất nghiệp lên đến một năm. Có nhiều bạn để có tiền sống qua ngày mà chấp nhận làm công việc trái ngành, lương thấp. Có nhiều bạn vì không thể kiếm được việc mà phải từ bỏ thành phố xa hoa về với nông thôn mang theo nỗi thất vọng cho cha mẹ. Vì vậy, khi đã kiếm được công việc tốt, họ sẽ cố gắng bám trụ cho dù có chán đến cỡ nào. Ngoài ra, thời gian làm việc càng lâu, bạn sẽ mang tâm lý không tự tin khi xin việc ở công ty mới. Vì hiện tại bạn đang sử dụng kinh nghiệm làm việc 1 năm để tồn tại 10 tại công ty.

Thêm vào đó, định nghĩa thành công hiện nay là có công việc tốt, ổn định, lương cao. Nếu bạn thất nghiệp, họ hàng, gia đình sẽ coi như bạn thất bại và chê bai bạn. Bạn sẽ phải đối mặt với sự đàm tiếu của các bà cô hàng xóm. Thậm chí, bạn phải đối mặt với chính bản thân bạn và bạn bè cùng trang lứa, khi ở cùng độ tuổi và cùng bắt đầu từ vạch xuất phát, hiện nay họ đã vượt xa bạn.

Liệu gap year có khiến bạn mất đi sự tự tin? Gap year có khiến bạn khó xin việc? Mình xin dẫn chứng hai ví dụ người thật việc thật từ những người bạn của mình sau khi kết thúc 1 năm gap year. Một bạn sau khi dành 1 năm ở nhà và đầu tư kiến thức về lĩnh vực phân tích dữ liệu thì đã kiếm được một công việc lương cao gấp đôi so với công ty cũ. Bạn thứ hai – đã có gia đình và hơn 30 tuổi, thay vì dành thời gian học một chuyên ngành mới, bạn ấy chú tâm vào học tiếng anh, thời gian rảnh đọc sách. Hiện tại, bạn kiếm được một công việc ở vị trí cao hơn và lương gấp 3 lần khi làm việc ở công ty cũ. Vì sao họ đạt được điều đó? Vì gap year mang đến cho họ sự tự tin, sự trưởng thành và sự “bất cần”.

Có nhiều bạn tâm sự với mình mặc dù rất gap year nhưng vì áp lực tài chính không cho phép bạn ấy làm điều đó. Đúng vậy, nghỉ việc đồng nghĩa với việc bạn sẽ không còn một khoảng lương sinh hoạt hàng tháng. Thậm chí, bạn không thể hỗ trợ kinh tế gia đình trong thời gian gap year. Bạn mất đi một khoảng thu nhập ổn định hàng tháng. Bạn lại sợ mất đi sự an toàn đó.

Nếu tình trạng tài chính không cho phép bạn nghỉ ngơi một năm, mình khuyên bạn không nên gap year. Vì nếu không có tài chính dự phòng, khoảng thời gian gap year đó không còn xảy ra đúng với ý nghĩa của nó. Vì vậy, trước khi đưa ra quyết định, hãy chắc chắn bản thân sẽ không bị áp lực về vấn đề tiền nong.

Trước khi nghỉ việc, mình có một khoản tiết kiệm đủ cho mình tiêu xài thoải mái trong một năm gap year. Nhưng sau năm năm nhìn lại, mình không hề đụng đến số tiền đó. Thứ nhất, gap year không phải là khoảng thời gian ăn chơi sa đọa và cần tiêu tốn nhiều tiền. Thứ hai, có một số loại tiền bạn sẽ nhận được khi bạn thất nghiệp như tiền bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm xã hội. Nếu lương cao đồng nghĩa với hai loại tiền đó cao, đủ để bạn tiêu xài trong năm gap year.

Thực chất, gap year không tốn nhiều tiền như bạn nghĩ. Mình sẽ không bàn đến những bạn nghỉ việc để đi du lịch nước ngoài, đến những nơi phồn vinh xa hoa. Gap year là khoảng thời gian bạn tiêu xài ít nhất. Bạn sẽ tự mình loại bỏ những cuộc vui chơi không có ích cho bản thân. Nếu trước đây bạn rất khó nói lời từ chối thì gap year cho bạn khả năng nói ra những lời đó. Bạn không còn chi tiền vào những khoản tiêu không cần thiết. Bạn biết bạn cần và không cần những gì. Mình gọi đây là khả năng tồn tại của con người khi gặp khó khăn.

Chung quy lại, để có một năm gap year thành công, bạn nên có một khoản tiết kiệm đủ nhiều để bạn không cần phải lo lắng về vấn đề đó. Vì trong khoảng thời gian gap year không ai biết được bạn sẽ cần tiền để làm gì đâu.

Đây là lời bình luận của nhiều người khi đọc bài viết nghỉ việc của mình. Không hiểu sao lúc đó mình không thoải mái khi đọc những lời bình luận như vậy. Nhưng bây giờ nghĩ lại, suy nghĩ của mình hoàn toàn khác. Đúng là bạn sẽ phải quay lại vòng xoáy công việc, nhưng quan trọng là thái độ của bạn lúc đó. Ai cũng phải có công việc, có tiền thì mới có thể tồn tại được ở thế giới hiện tại. Gap year không có nghĩa bạn kết thúc chặng đường đi làm kiếm tiền. Gap year chỉ mang ý nghĩa tạm dừng làm việc, dành thời gian cho bản thân, làm những việc mình thích, khám phá, trải nghiệm. Kết quả đạt được sau một năm là, bạn sẽ trở thành một con người khác, một phiên bản hoàn hảo hơn, sẵn sàng đối mặt với thử thách phía trước. Đặc biệt, thái độ đối với công việc đã thay đổi.

Như mình đã viết ở trên, gap year cho bạn sự “bất cần”, bạn biết cách loại bỏ những loại công việc không phù hợp. Một số người sau khi gap year, họ quyết định tự xây dựng sự nghiệp vì cảm thấy rằng mình không thể quay lại môi trường công sở. Cứ đi rồi sẽ thành đường, khó khăn nào cũng sẽ vượt qua, chỉ cần bạn đủ dũng cảm đặt chân xuống và bước đi. Đừng quay lại với vòng xoáy công việc khi bạn chưa thực sự sẵn sàng. Hãy chỉ quay lại khi bạn cảm thấy bạn đã được chữa lành.

Một năm gap year không phải lúc nào cũng màu hồng như bạn nghĩ. Đây là khoảng thời gian rèn luyện về mặt cảm xúc. Có những ngày bạn không hiểu sao tâm trạng đang vui bỗng dưng bị tụt dốc không phanh. Có những lúc bạn cảm thấy bức bối và muốn ra ngoài. Có những hôm bạn cảm thấy yêu đời đến lạ. Nhưng bạn hãy nghĩ rằng những chuyện đó chỉ giúp bạn trưởng thành hơn mỗi ngày. Chương tiếp theo, mình sẽ viết về việc chữa lành trong khoảng thời gian gap year như thế nào. Hãy chờ mình nhé.