Ta thấy được gì sau Arcane

Lời đầu tiên, với danh nghĩa một fan 10+ năm dòng game League of Legend (aka LOL) từ thuở close beta, xin cúi đầu nể phục công ty làm phim Rito đã cho ra một sản phẩm - dòng phim để đời.

Những dòng bình luận sau chỉ từ quan điểm cá nhân xem xong phim, chỉ là bình luận nhé, không có ý gì khác 

Arcane, tựa đề của loạt phim, cũng là tên của ma thuật Arcane trải dài trong suốt lịch sử hình thành và phát triển của tựa game LOL và thế giới Runeterra.

Theo wiki LOL, Trong Runeterra, Arcane là một loại ma thuật cổ xưa nguyên thủy, không phải là thứ dễ dàng để học hỏi hay kiểm soát. Nó liên quan đến những lực lượng vũ trụ và có thể có những tác động rất mạnh mẽ đối với thế giới và những người sử dụng nó. Arcane chính là yếu tố cơ bản trong công nghệ Hextech đề cập trong phim.

Tuy nhiên, câu chuyện trong phim không phải nói về câu chuyện của ma thuật Arcane, mà là câu chuyện về những con người, những xã hội và những quan điểm xã hội khác nhau, lồng ghép trong một bộ phim chuyển thể từ game.

Vậy…

Trong Arcane, bối cảnh phim xoay quanh Piltover và Zaun, đây không chỉ là hai thành phố sinh sống, cư dân mà còn là hai thế giới hoàn toàn đối nghịch nhau, khắc họa những mâu thuẫn giống thế giới con người.

Piltover và Zaun, nằm trên khu vực ranh giới nối liền 02 vùng đất quan trọng trong thế giới Runeterra: nơi Noxus và Demacia chiếm ưu thế, và lục địa cổ, nơi dấu ấn của Đế chế Shurima vẫn còn đậm nét.[1].

Đối với vị trí trọng yếu này, không thể bàn cãi rằng đây chính là trung tâm giao thương của thế giới Runeterra, nơi giao thoa của các nền văn minh, các nền tảng quyền lực, và những nguồn tài nguyên quan trọng

-------------------------------------------

Piltover, với những con đường sạch sẽ, các tòa nhà chọc trời và công nghệ tiên tiến, là biểu tượng của sự thịnh vượng, nơi mà mọi thứ đều trông như một bức tranh hoàn hảo hiện lên trên phim.

Dân cư nơi đây sống trong sự giàu có và dễ dàng tiếp cận mọi tiện nghi. Những ánh đèn lấp lánh trên phố không chỉ chiếu sáng từng góc của thành phố, biểu tượng cho những người có quyền lực, tài sản, và một tương lai không giới hạn.

Ngược lại, Zaun lại là một khu vực phía dưới lòng đất, chìm trong bóng tối của những tòa nhà thấp kém và đường phố hôi hám, nơi không khí luôn ngột ngạt bởi khói và bụi Gray mà bên trên Piltover thải xuống.

Ở đây, con người sống trong nghèo đói và tuyệt vọng, phải đối mặt với ô nhiễm từ các nhà máy và những vết thương vô hình mà cuộc sống và xã hội bên trên đã để lại.

Cả một thế hệ người Zaun không được hưởng những tiện ích công nghệ mà Piltover coi là đương nhiên.

Những đứa trẻ lớn lên ở Zaun, trong đống rác thải của sự phát triển, trong phim chính là Violet và Power, chúng không biết đến ánh sáng rực rỡ của sự văn minh, chỉ biết đến sự khắc nghiệt của một thế giới luôn đẩy chúng xuống đáy xã hội.

Và…

Trong khi Piltover tự hào với những viên đá Hextech đầy quyền lực, thì người dân Zaun lại sống nhờ vào những cỗ máy Chemtech, những phương tiện tái chế thô sơ.

Các lãnh đạo trong phim Piltover luôn thảo luận về việc cải thiện và "hiện đại hóa", trong khi người Zaun chỉ biết đến sự vật lộn để có được một bữa ăn no.

Tại bối cảnh phim, dù công nghệ Hextech có thể mang lại những cơ hội to lớn, nhưng chỉ có những kẻ giàu có, hay những người ở Piltover mới có thể tiếp cận, trong khi Zaun, nơi mà những người dân nghèo khổ sống, chỉ biết nhìn mà không thể chạm vào. Trong phim, liệu bạn có thấy bất kỳ viên đá Hextech nào được sử dụng tại Zaun hay không (trừ Jinx)?

Vì vậy, hình ảnh đối nghịch ngay từ đầu bộ phim tạo ra khung cảnh phân hóa rõ rệt giữa hai thành phố. Với sự phân hóa này, sự căm phẫn và hận thù giữa các tầng lớp là không thể tránh khỏi.

Piltover coi Zaun là một gánh nặng cần kiểm soát, trong khi Zaun lại nhìn Piltover như những kẻ tự mãn, những kẻ đã xây dựng sự giàu có trên xương máu và nước mắt của họ.

Vì hai nhân vật này phản chiếu sự đối lập không chỉ về mặt cá nhân mà còn là biểu tượng cho sự phân chia và đối nghịch sâu sắc giữa hai thế giới: Zaun và Piltover.

Vi là một nhân vật ở chính giữa hai điểm này.

Jinx, hay còn gọi là Powder, là một biểu tượng của sự tàn phá và hỗn loạn, nhưng cô lại chính là sản phẩm của một thế giới bất công.

Sinh ra tại Zaun, Power - Jinx tồn tại trong một xã hội thấp kém tăm tối phía dưới lòng đất cùng Violet, đầy nghèo đói và ô nhiễm, đã chứng kiến và trải qua những sự kiện đau thương mà không ai có thể hiểu thấu. Đối với Jinx, sự khổ đau và nỗi cô đơn chính là động lực cho những hành động cực đoan và điên cuồng của cô sau này.

Riot đã xuất sắc tạo nên một nhân vật Jinx điên loạn và đầy cảm thương, đi sâu vào tâm lý bất ổn định của nhân vật này.

Jinx không phải là một nhân vật tội phạm vô lý, mà là một kết quả của sự bỏ rơi và những vết thương tinh thần không thể lành. Khi cô bị tách ra khỏi Vi, người chị gái duy nhất và cũng là người duy nhất mà cô còn tin tưởng, đây là nguồn cơn cho sự bất ổn trong tâm lý của Jinx.

Và vì thế, Jinx đại diện cho Zaun, nơi không chỉ là nơi chốn tăm tối, nghèo khổ, mà còn là nơi của những kẻ bị quên lãng, những người không có tiếng nói trong xã hội.

Chính vì vậy, Zaun chọn Jinx làm biểu tượng cho sự nổi dậy.

Caitlyn, ngược lại, là một nhân vật đại diện cho Piltover — thành phố công nghệ và ánh sáng, đại diện cho sự thịnh vượng và quyền lực.

Là con gái của một gia đình quý tộc Kiramman và một sĩ quan cảnh sát, Caitlyn được nuôi dưỡng trong một môi trường hoàn toàn khác biệt với Jinx. Cô không phải lo lắng về cơm áo gạo tiền, không phải chạy trốn khỏi những cuộc xung đột và bạo loạn.

Caitlyn là một ví dụ điển hình cho tầng lớp thượng lưu trong xã hội đó.

Cô là người điển hình của quyền lực chính thống, đại diện cho lực lượng cảnh sát của Piltover và theo đuổi công lý, nhưng trong thế giới mà cô sống, công lý có thể rất dễ bị thao túng bởi những người giàu có và quyền lực.

...

Và vì vậy, Caitlyn, với tất cả sự giáo dục và nền tảng của một gia đình giàu có, không hề hiểu được nỗi khổ của những người sống ở Zaun và đại diện cho họ - Jinx. Cô có lý tưởng và mục tiêu cao cả, nhưng khi đối mặt với Jinx và những người dân Zaun, Caitlyn thường cảm thấy như mình đang thực hiện công lý một cách tuyệt đối, và do đó người Zaun, Jinx là những thành phần không đáng để tha thứ, không thể cảm thông.

Sự đối lập giữa Jinx và Caitlyn là biểu tượng cho một xã hội bị chia rẽ, nơi mà những người ở Piltover không thể hiểu được sự đau khổ của Zaun - của những người bị gạt ra ngoài lề xã hội, và những người ở Zaun không thể chấp nhận một Piltover đầy ảo tưởng mà họ coi là quá xa vời và thờ ơ với thực tại của mình.

Trong khi Jinx đại diện cho Zaun, với tất cả sự hỗn loạn và khổ đau của tầng lớp nghèo, và Caitlyn là biểu tượng của sự giàu có, ổn định và quyền lực của Piltover, thì Vi lại đứng ở vị trí trung gian, như một cầu nối giữa hai thế giới đối lập này

Vi, là người đã lớn lên cùng với Jinx ở Zaun, và cô luôn mang trong mình nỗi đau về sự mất mát và tội lỗi khi không thể cứu vớt em gái mình khỏi con đường tha hóa. Tuy nhiên, khi Vi chuyển đến Piltover, cô trở thành một nhân viên cảnh sát, đại diện cho hệ thống của Piltover và những giá trị mà thành phố này đặt ra.

Quá khứ của Vi là cuộc sống ở Zaun và mối quan hệ với Jinx – Powder, còn hiện tại và tương lai của cô, là tại Piltover.

Trong phim, Vi thể hiện là một người đứng giữa hai thế giới, hiểu được người dân Zaun tại sao làm vậy, mặc dù biết rằng điều đó là sai trái, nguy hại. Mặt khác, Vi đã có thời điểm là một phần của hệ thống pháp luật và công lý của Piltover, dù cô cũng hiểu rõ nỗi khổ của người dân Zaun.

Vi là một nhân vật đi tìm kiếm sự hòa hợp giữa hai nền xã hội, và trong suốt hành trình của mình, cô luôn phải đối mặt với sự dằn vặt nội tâm giữa việc thực thi pháp luật và việc bảo vệ người thân yêu và xã hội cô lớn lên, chính là mâu thuẫn giữa việc duy trì trật tự, đấu tranh cho công lý và sự cảm thông cho xã hội nơi cô lớn lên, điển hình cho một mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm.

Công nghệ Hextech được phát minh bởi các nhà khoa học Jayce, Viktor và phần nào đó Heimerdinger Cecil. Đây là những nhà khoa học lỗi lạc, và là biểu tượng thịnh vượng của thành phố phía bên trên - Piltover.

Công nghệ Hextech dựa trên sự phát triển và dung hợp ma thuật Arcane, Rune vào viên đá pha lê Hexcrystal.

Nói một cách dễ hiểu, Hextech theo mình là sự khoa học hóa ma thuật trong thiết bị công nghệ thông qua viên đá pha lê Hexcrystal.

Về cơ bản, các nhà khoa học như Jayce, Heimerdinger, Viktor đã tích cực nghiên cứu và phát triển Hextech với hy vọng tạo ra những công cụ nâng cao cuộc sống của con người trong xã hội.

Tuy nhiên, Hextech đối mặt với một vấn đề tất yếu: sự kiểm soát và phân phối công nghệ. Điều này có thể được so sánh với việc kiểm soát công nghệ AI hay chip bán dẫn hiện nay.

Dù là một công nghệ tiên tiến, Hextech không phải là công nghệ phổ biến mà ai cũng có thể tiếp cận. Trong suốt bộ phim, chúng ta thấy rõ rằng không phải ai cũng có thể sử dụng hoặc chế tạo Hextech.

Việc kiểm soát, phân phối và sử dụng công nghệ này thực tế nằm trong tay một nhóm nhỏ các lãnh đạo và gia đình thương gia quyền lực, những người sử dụng nó để củng cố địa vị và quyền lực của mình.

4o mini

Ngược lại, Chemtech là biểu tượng cho Zaun, thành phố bị bỏ quên và khổ cực.

Dễ thấy, Chemtech là công nghệ dựa trên các hóa chất, hóa học độc hại và nguy hiểm, không có sự kiểm soát và nghiên cứu từ các nhà khoa học.

Mặt khác, Chemtech sinh ra từ những sản phẩm rác thải của xã hội phía trên lòng đất, như một minh chứng của sự thiếu thốn và chắp vá, nhưng cũng mang trong đó niềm hi vọng của tầng lớp dưới cùng về một thứ vươn lên giữa xã hội đen tối.

Chemtech giúp cung cấp năng lượng và là phương tiện để người dân Zaun có thể tồn tại trong môi trường đầy ô nhiễm, nhưng cũng đồng thời làm tha hóa và biến dạng những ai tiếp xúc với nó. Trong phim, những đối tượng sử dụng Chemtech đều bị gây ra những chấn thương và suy hóa về thể chất và tâm trí.

Mặc dù vậy, công nghệ Chemtech được coi là công nghệ … để cho một hy vọng sinh tồn, được phân phối cho toàn bộ xã hội Zaun một cách công bằng, mặc dù nó mang tính rủi ro, tạm bợ, và đầy nguy hiểm, trái ngược với công nghệ Hextech được nắm giữ chỉ bởi các tầng lớp tinh hoa của Piltover.

Hextech và Chemtech trở thành hai mặt của cùng một vấn đề: một bên mang đến sự thịnh vượng nhưng lại duy trì sự phân biệt giai cấp, trong khi bên kia là giải pháp cứu rỗi cho những kể đường cùng nhưng lại dẫn đến sự tha hóa và biến dạng

Cái cách Piltover thải khói và bụi bẩn lên Zaun (Zaun Gray) là một hình ảnh đầy ẩn ý và tượng trưng trong Arcane, phản ánh sự phân cách rõ rệt giữa hai thành phố này.

Piltover, với sự phát triển rực rỡ, giàu có và quyền lực, không chỉ về mặt kinh tế mà còn về công nghệ và văn minh, như thể đang “đứng trên cao” thải ra những thứ rác thải, phế liệu và bụi bẩn xuống bên dưới, để tạo ra những tòa nhà chọc trời và những công nghệ rực rỡ ánh đèn.

Trong khi đó, Zaun, bên dưới Piltover, bị bao phủ bởi một lớp khói mù mịt, bụi bẩn và ô nhiễm — một biểu tượng mạnh mẽ của sự bỏ rơi, nghèo đói và hủy hoại môi trường.

Vì vậy, hình ảnh khói bụi được thải ra từ Piltover xuống Zaun là một hình ảnh biểu tượng cho sự sự phân chia xã hội và sự đối xử bất công giữa hai thế giới. Một xã hội phía trên và một xã hội phía dưới.

Piltover - Thành phố của sự giàu có và thịnh vượng, nhưng lại ẩn chứa một nền dân chủ nửa vời — một hệ thống mà vẻ ngoài thì đầy lý tưởng, công bằng và văn minh, nhưng thực chất lại phản ánh một nền dân chủ nửa vời, phục vụ cho lợi ích của các tầng lớp “cao cấp”.

Hội đồng Piltover là cơ quan đầu não của thành phố Piltover, (mặc dù trong phim không đề cập rõ vấn đề thẩm quyền) bao gồm các thủ lĩnh của những gia đình thương gia giàu có và quyền lực nhất. Ban đầu, Hội đồng có bảy ghế cố định, và một số thành viên ban đầu (founding member), như Heimerdinger Cecil, đã phục vụ kể từ khi thành phố được thành lập.

Trên phim, các cuộc bầu cử, các quyết định chính trị và quan trọng nhất của thành phố được ban hành với sự bỏ phiếu và thông qua của toàn thể Hội đồng, tuy nhiên các quyết định này của hội đồng thành phố chỉ là những màn kịch để duy trì vẻ ngoài hòa bình và ổn định.

Liệu có bao giờ Hội đồng “đánh giá tác động của chính sách” hay không?

Thành phố có một hội đồng, nhưng những lá phiếu của hội đồng có giá trị đến đâu khi quyền lực thực sự nằm trong tay của những gia đình giàu có, những tập đoàn lớn và các nhà lãnh đạo thuộc các dòng tộc đã thống trị thành phố suốt hàng thế kỷ?

Nên nhớ, nhà Kiramman chỉ là một ví dụ thực tế cho việc họ đã nắm quyền điều hành thành phố từ những thuở sơ khai.

Và rằng liệu có một cơ chế dân chủ hơn để thực sự xem xét tư cách góp mặt của những người đại diện trong Hội đồng này, hay lại quay lại câu chuyện con vua vẫn lại làm vua như cái cách Caitlyn thừa hưởng quyền của mẹ mình?

Xuyên suốt bộ phim, chúng ta được thấy một Hội đồng Piltover là cơ quan ra lệnh, thực thi và áp đặt tất cả các mệnh lệnh cho toàn thành phố.

Tuy nhiên, chúng ta phải đặt vấn đề rằng: Liệu rằng Piltover Council có thẩm quyền ra lệnh, áp đặt các mệnh lệnh, bao gồm cả những mệnh lệnh quân sự, đàn áp, tới một khu vực tài phán khác là Zaun?

Và nếu Piltover Council có thẩm quyền trên lãnh thổ Zaun, vậy tại sao KHÔNG CÓ MỘT LÁ PHIẾU HAY ĐẠI DIỆN NÀO THUỘC VỀ NGƯỜI ZAUN TRONG HỘI ĐỒNG?

Chỉ cần hai câu hỏi trên có lẽ đã đủ để nói lên tính giả mạo trong nền dân chủ của thành phố Piltover. Dù Piltover tự hào về sự phát triển văn minh và tiến bộ, nhưng thực tế, họ đang duy trì một hệ thống dân chủ chỉ có tính hình thức, trong đó quyền lực chỉ tập trung vào tay một nhóm nhỏ, nơi mà những người dân thường hay người Zaun không có khả năng tham gia vào các quyết định chính trị lớn nhỏ và thậm chí không có quyền lực để thay đổi những chính sách với các tầng lớp bao gồm tầng lớp trên.

Cũng giống như cái cách Hội đồng đặt trụ sở tại vị trí cao nhất của Piltover, nó ngự trị trên đỉnh cao thành phố, thể hiện rõ ràng một biểu tượng cho tầng lớp thượng lưu, nhóm người không ngừng tìm cách củng cố và tập trung mọi quyền lực trong tay mình, cai trị cả thành phố từ trên cao.

Việc của các nhà khoa học là gì? Đúng vậy, chính là nghiên cứu, phản biện, và tìm ra cái mới.

Cũng như cái cách Ironman – Tony Stark nói với Bruce khi cố gắng chế tạo ra Vision, trong khi ngờ vực về khả năng, rằng: “We are scientists”

Hay chính là cái cách mà Oppenheimer nói: “I believe we did”.

Đúng vậy, công nghệ nói chung và công nghệ Hextech trong phim nói riêng có thể mang lại cả điều tốt lẫn điều xấu. Mặc dù vậy, nhiệm vụ của các nhà khoa học là phải không ngừng khám phá, sáng tạo và phát minh ra những điều mới mẻ, bất kể công nghệ đó có mang lại hạnh phúc hay sự đau khổ cho xã hội.

Từ đầu phim, nhà khoa Jayce, dù còn trẻ và chưa có nhiều kinh nghiệm trong môi trường chính trị giả mạo, cũng tin vào lý tưởng này khi anh tập trung vào việc phát triển Hextech, một công nghệ có thể làm thay đổi thế giới, bất chấp sự phản đối ban đầu của giáo sư Cecil.

Việc của những nhà phát minh là việc của những người đi tiên phong trong đẩy lùi ranh giới của tri thức, khám phá những khả năng chưa được biết đến, dù kết quả có thể đem lại những thay đổi sâu rộng.

Tuy nhiên, khi khoa học trở thành công cụ của quyền lực, nó đã không còn là khoa học nữa rồi!

Giống như khi Hội đồng và Ambessa sử dụng công nghệ Hextech để chính trị hóa các hoạt động bạo lực, công nghệ và phát minh không còn là công cụ để nâng cao đời sống của con người mà trở thành những công cụ để duy trì quyền lực và kiểm soát xã hội của chính trị gia. Khi đó, khoa học không còn là khoa học, mà đó chỉ đơn giản là thứ vũ khí giết chóc công nghệ cao.

Cho tới cuối cùng, ta thấy được rằng Hextech vẫn nên là Hextech, khoa học vẫn nên là khoa học và việc của các Nhà khoa học vẫn chỉ nên là việc của những nhà khoa học.

Đừng để chính trị, xã hội, quyền lực giai cấp làm lu mờ bản chất của khoa học như cái cách các vị lãnh đạo Hội đồng Piltover cố gắng kiểm soát Công nghệ hextech.

KHI CÁC NHÀ KHOA HỌC CÓ QUAN ĐIỂM KHÁC NHAU, HỌ TRANH CÃI, ĐẤU TRANH – Đó chính là Jayce và Viktor.

Mâu thuẫn giữa Viktor và Jayce thể hiện rõ qua phương pháp nghiên cứu và mục đích khoa học cuối cùng của họ. Trong khi Jayce tập trung vào một công nghệ khoa học có kiểm soát hiện đại, theo đuổi những tiến bộ vượt bậc vì sự ổn định của xã hội, thì Viktor không chỉ nhìn nhận khoa học như một công cụ để tiến bộ công nghệ, mà còn coi đó là một phương tiện để cải thiện cuộc sống của những người nghèo và yếu thế, những người bị tha hóa.

Viktor luôn nhấn mạnh vào tính nhân đạo trong các nghiên cứu của mình. Anh muốn sử dụng khoa học để thay đổi thể chất và tinh thần của con người, giúp họ vượt qua những giới hạn sinh học mà họ phải đối mặt trong cuộc sống khắc nghiệt. Ví dụ, với công trình của mình về Hexcore và các nghiên cứu liên quan đến cải tiến cơ thể con người.

Nhưng việc của họ là vậy, là nghiên cứu khoa học và bảo vệ cho lập trường của chính mình. Xuyên suốt bộ phim, chúng ta không thể nói rằng quan điểm khoa học của ai là đúng, ai là sai. Chúng ta chỉ có thể nói rằng các nhà khoa học đang hết mình bảo vệ cho quan điểm của họ.

Với thành công của Arcane, Riot Entertainment đang trên đà phát triển mạnh mẽ trong ngành công nghiệp phim ảnh, mở rộng vũ trụ Runeterra ra ngoài giới hạn của game. (Phim này mà có trao thưởng Oscar thì ẵm là cái chắc :V đầy đủ yếu tố LGBT, môi trường, mâu thuẫn xã hội,…)

Mình tương đối bất ngờ với lựa chọn đầu tiên của Riot về vùng đất Piltover và Zaun, tuy nhiên, sau loạt phim này, chúng ta thấy rằng Riot khai thác, khắc họa quá tốt trong bộ phim các mâu thuẫn xã hội lột tả thông qua câu chuyện chị em giữa Vi và Jinx.

Phải nhấn mạnh rằng vũ trụ Runeterra cực kỳ rộng lớn, và hiện Riot chỉ mới khai thác được 10+ nhân vật trong game thông qua loạt phim Arcane.

Các quốc gia trong Runeterra: Noxus, Demacia, Freljord, Ionia, Piltover và Zaun đều là những vùng đất có nền văn hóa, lịch sử và xã hội độc đáo. Mỗi nơi đều có những câu chuyện riêng biệt, với các cuộc xung đột và nhân vật đáng chú ý.

Rất mong chờ tương lai cho vũ trụ điện ảnh này.

[1] Bản đồ thế giới Runeterra: https://map.leagueoflegends.com/vn_VN

[2] Theo Arcane, LOL wiki