Tuyển tập truyện ngắn Thằn Lằn của banana yoshimoto gồm 6 truyện ngắn đều miêu tả thân phận người phụ nữ Nhật Bản bị kẹt giữa những trách nhiệm truyền thống với những khao khát và hoài bão của họ. Họ đã dám sống và thực hiện những ước mơ cũng như vượt lên định kiến, tự chịu trách nhiệm cuộc đời của họ.

Tuyển tập truyện ngắn “Thằn Lằn” gồm 6 truyện ngắn, mỗi truyện ngắn đều miêu tả về cuộc sống của một người phụ nữ với những bất trắc từ gia đình, nỗi ám ảnh từ tuổi thơ hay từ những sai lầm trong quá khứ.

5 truyện ngắn miêu tả trực tiếp sự đấu tranh của người phụ nữ vươn lên tìm hạnh phúc, hoàn thành hoài bão của họ và đôi khi gián tiếp qua suy nghĩ của người chồng (Truyện Mới cưới). Tên của tuyển tập truyện ngắn này là thằn lằn, cũng chính truyện ngắn thứ 2 trong cuốn sách này.

Những người phụ nữ trong tuyển tập “thằn lằn” đều bị mắc kẹt trong tấm lưới cảm xúc mà họ không thể hiểu, nhưng trong chính sự mắc kẹt đó họ tự nhận thức bản thân, tái tạo mình và tìm thấy hy vọng cùng đấu tranh để từ bỏ hay vượt qua định kiến của xã hội để tìm cuộc sống mà họ luôn mong ước.

Đó là niềm hy vọng thuần khiết bị chìm khuất trong những chuyển động tâm lý phức tạp của con người giữa một xã hội hiện đại cũng đã từ lâu chẳng còn yên ả.

Và chính niềm hy vọng tìm thấy từ những việc giản đơn, như cùng người mình yêu mơ một giấc mơ có mùi kim chi phảng phất (Giấc mơ Kim Chi), như còn được thấy ai đó còn hiện hữu bên mình bất chấp những chuyện kinh khủng đã qua trong thời tuổi thơ (Thằn Lằn), như cùng nhau nhìn thấy bình minh huy hoàng trên dòng sông (Chuyện kỳ lạ bên dòng sông lớn), đã giữ họ lại, khiến ngày mai còn có ý nghĩa và hạnh phúc thật sự hiện hữu trên đời. Một cô gái dám chống lại mọi quy tắc, rũ bỏ gia đình để đi tìm cuộc ở nơi thành thị của bản thân (Máu và nước).

Trong suốt tuyển tập truyện ngắn Thằn Lằn này, Banana Yoshimoto đã một lần nữa phát triển phong cách của mình, một sự kết hợp giữa văn hóa truyền thống và tính đại chúng, giữa những giá trị cũ và mới, tất cả hòa quyện trong những hư cấu nghệ thuật tuyệt vời. Với cuốn sách này, Hội chứng Banana (Bananamania) có lẽ đã có thêm một lời giải thích.

Là câu chuyện của người đàn ông 28 tuổi vừa mới cưới vợ, sau buổi tiệc đã ngà ngà say, anh lên tàu điện để về nhà. Khi anh lên tàu và ngồi xuống một băng ghế, bên cạnh là một lão già ăn mặt rách rưới. Khi tàu điện đến ga gần nhà thì anh đã không xuống và anh nghe giọng nói của một người phụ nữ đẹp, ngồi bên cạnh anh đã hỏi anh “tại sao anh lại không xuống trạm để về nhà, chẳng lẻ anh không muốn về sao ? kể cho tôi nghe về vợ anh đi”.

Anh thấy bất ngờ, vì lúc lên tàu, anh đã ngồi bên cạnh một ông già nhưng tại sao giờ đây là một người phụ nữ xinh đẹp thế này và anh không khỏi thắc mắc là tại sao người phụ nữ này lại biết nhà anh và trạm dừng chân để về nhà của anh.

Thế là là câu chuyện về tuổi thơ, về người mẹ quá cố, cuộc sống hiện tại cùng người vợ mói cưới của chàng thanh niên hiện ra thông qua lời kể của anh với người phụ nữ không quen biết.

Anh đã lên Tokyo từ năm 18 tuổi, lúc mẹ anh mất, lâu rồi anh cũng không về quê. Hình bóng người mẹ luôn in hằn trong tâm trí của anh, anh vẫn chưa bao giờ quên được. Khi cưới vợ thì cuộc sống với người vợ làm cho anh chưa thích nghi được vì cô vợ cứ làm những truyện vặt vãnh, nói chuyện điện thoại với bạn quá to, làm những việc mà người mẹ quá cố của anh hay làm khiến anh nhớ về người mẹ của anh.

Những lúc đó, anh cảm thấy bối rối và không hiểu cảm xúc của bản thân là gì nhưng nhờ cuộc nói chuyện với người phụ nữ lạ mặt trên tàu thì anh đã làm tỉnh ngộ, trân trọng cuộc sống hiện tại và người vợ mới cưới.

Vì thế cô gái sống khép mình và không muốn tiếp xúc ai. Cô dạy aerobic vì nghĩ rằng nó sẽ giúp cô dễ chịu hơn nhưng khi gặp và tiếp xúc, nhận lời mời đi ăn tối cùng người đàn ông mới quen sau khi giúp một học viên của cô qua cơn nguy kịch. Anh chứng kiến tất cả hành động của cô và ngỏ ý mời cô đi ăn tối cùng. Rồi khi cô nhận lời làm bạn gái người đàn ông này, vốn là bác sĩ – chuyên gia tư vấn trẻ tự kỷ thì cuộc sống của cô đã thay đổi. Gặp anh như tiếp xúc một nguồn năng lượng kích hoạt tiềm thức thay đổi số phận của cô gái với hình xăm thằn lằn. Cô từ bỏ aerobic, sang Trung Quốc để học châm cứu và quay về Nhật Bản để mở phòng khám chữa bệnh vì cô có khả năng chữa bệnh bằng tâm linh rất hiệu nghiệm. Cô đã cầm máu cho mẹ mình sau vết đâm của tên trộm kia chỉ bằng cách đặt tay lên vết thương của mẹ. Khi mẹ cô đã vào bệnh viện thì các bác sĩ cũng đã ngạc nhiên vì điều này. Từ đó cô phát hiện ra khả năng đặc biệt của bản thân.

Bạn trai vừa mới quen gọi cô là “thằn lằn” vì anh là người phát hiện ra hình xăm con thằn lằn của cô trong lớp học aerobic khi quan sát cô sơ cứu cho một học viên và câu chuyện vế quá khứ của cả hai dần dần xuất hiện. Bạn trai của thằn lằn sinh ra trong bi kịch trong cuộc tình ngang trái khi chứng kiến chú ruột anh chết vì mẹ, rồi chứng kiến mẹ tự sát và người mà anh gọi là cha thì không phải cha ruột mà anh gọi là bác. (vì cha ruột anh chính là người em ruột đã tự sát của người mà anh đang gọi là cha). Việc sống mồ côi cha mẹ từ nhỏ nên trong anh lúc nào cũng khao khát tình thương và khi gặp “thằn lằn” như một định mệnh khi hai người với quá khứ tuổi thơ cay đắng để nương tựa vào nhau, như sinh ra để dành cho nhau.

Đấy là cuộc tình của người đàn ông hành nghề viết văn, đang viết chú thích cho những bức ảnh cho nữ nhiếp ảnh quen biết nhưng anh không viết được thì người yêu bí ẩn của anh hẹn gặp anh vào tối nay tại cửa hàng bán đồ xuất khẩu mà cô đang làm việc nhưng lạ một điều là cửa hàng đóng cửa lúc 8h tối nhưng nàng hẹn anh gập nhau lúc 9h tối tại quán này.

Gặp nhau trong không gian tối om, không đèn điện trong cái cửa hàng mà hàng ngày cô gái làm việc. Hai người cùng uống với nhau trong một không gian tối đen mà không bật đèn. Cô gái nói muốn đi học một khoá học chữa lành cùng với bạn để quên đi một số thứ đáng phải quên. Anh lo sợ, cô gái sẽ quên anh sau khi hoàn thành khoá học đó. Anh nhà văn kể về kỷ niệm khi 2 người đi chơi chung lúc nàng chỉ mới 19 tuổi, rồi 2 người kéo nhau ra ngoài thì một luồng sáng loé lên như tiếng sét ở phía toà nhà đối diện, mọi người hốt hoảng chạy ra. Xe cứu hoả, cảnh sát đến ngay sau đó. Cô gái tỏ ra thích thú trước cảnh tượng đó, và nói như pháo hoa. Anh đã nghĩ

Là câu chuyện của một cô gái là nhân vật thứ 3 “tiểu tam” trong một cuộc hôn nhân của một cặp vợ chồng. Sau cùng thi người chồng cũng ly dị vợ và đến sống chung với cô.

Nhưng cảm giác bất an khi nghĩ mình là nhân vật thứ 3, cướp chồng của người phụ nữ khác, luôn làm cho cô bất an và lo sợ.

Khi đối mặt với người phụ nữ từng là vợ của người yêu thì chị vợ đã cảnh cáo cô gái và nói rằng mối quan hệ của họ chẳng bền vững và người vợ đã cho cô một cái tát đau điếng. Nhưng vượt qua tất cả, thì cô đã lấy chồng là người đàn ông vừa ly dị vợ.

Sau 2 năm cưới thì cô nghỉ việc ở công ty và ở nhà, hằng ngày cô ở nhà nấu ăn và chăm sóc chồng. Chồng cô đi làm nhưng đôi khi gần tối đến giờ về thì gọi điện thoại nói về trễ và không ăn cơm. Cái cảm giác hoài nghi và không có lòng tin với sự chung thuỷ của người đàn ông vừa bỏ vợ để cưới cô luôn vây quanh tâm trí cô. Nó khiến cô vừa lo sợ, vừa hoang mang.

Một hôm chồng mang về một gói kim chi và nói hôm nay anh không đi làm mà sang nhà một người bạn. Vợ chồng người bạn thết đãi ăn trưa và còn tặng anh một hộp kim chi do chính tay người vợ làm. Khi nhận gói kim chi thì lòng cô đã hoài nghi người chồng của cô đã làm gì lừa dối cô. Điều này khiến cô phát sốt và trở bệnh, trán chườm túi nước đá khi đi ngủ và mơ thấy cô cùng chồng đang đi ăn kim chị. Cô bừng tỉnh và bật dậy vào toilet thì gặp chồng đang mở mắt. Hai người nói chuyện, anh kể về giấc mơ của anh là cùng cô đi ăn kim chi.

Thế hoá ra 2 người cùng mơ một giấc mơ giống nhau, cùng nhau đi ăn kim chi

Thế là cuối cùng, cô đã thông suốt chỉ vì tính đa nghi mà cô làm ảnh hưởng đến cảm xúc của mình, có thề sẽ làm anh chồng tổn thương. Cô đã tỉnh ngộ và dẹp bỏ mọi thứ đề cùng anh chung sống hạnh phúc.

Là câu chuyện của cô gái sống trong một gia đình gặp biến cố tài sản. Cha cô bị một người bạn làm ăn lừa và bi thiếu nợ với số tiền khá lớn. Tình cờ, cha cô quen một giáo chủ của tôn giáo mà cô còn không biết tên. Cha mẹ cô quyết định bán hết tài sản, đất đai, nhà cửa và dắt cô gái lên ngôi làng khép kín nơi giáo phái hoạt động.

Mọi người ở đây ai cũng tốt bụng, họ xa lánh thế giới bên ngoài, cũng chẳng ai sử dụng tiền để mua một cái gì nhưng một cô gái 18 tuổi phải sống trong một khung cảnh như thế thì rất khó chịu.

Cuối cùng, cô đã không nghe lời cha mẹ, trốn thoát khỏi ngôi làng đó và một mình đến Tokyo, sinh sống và làm việc. Cha cô không phản đối và gửi đến cô một món tiền, kèm con dấu, bức thư với nội dung hy vọng cô sống tốt. Một cô gái còn trẻ, sống một mình giữa Tokyo hoa lệ, bằng mối quan hệ thì cô cũng kiếm được việc làm trong một công ty nhỏ để có thể tồn tại ở Tokyo.

Nhưng nổi nhớ cha mẹ, khung cảnh trong ngôi làng ấy luôn bủa vây lấy cô. Cô từng có ý định quay về nhưng mặt trời vừa ló dạng thì ý nghĩ đó biến mất. Cho đến một ngày, cô tình cờ gặp người đàn ông có tên là Akira. Thần thái và khuôn mặt Akira khiến những nỗi lo lắng và bất an trong lòng cô tan biến.

Akira có tài chế tác những món đồ tinh xảo từ kim loại, anh đã thiết kế cho cô một lá bùa và đeo trong người để cố tránh mọi lo sợ. Lá bùa và cuộc sống với Akira đã làm cảm giác cô đơn và tội lổi của cô gái tạm lắng xuống. Ngoài công việc văn phòng, cô cũng đi bán những món Akira chế tạo ra.

Một ngày cha cô lên Tokyo, nói muốn gặp cô. Cô lại cảm thấy bất an, liệu cha cô lên đây có bắt cô quay trở về ngôi làng ấy không, cha tới Tokyo làm gì. Để an tâm, cô muốn Akira đi cùng đến gặp cha. Hoá ra ông chẳng bắt cô quay về, mà chỉ muốn xem cô gái sống như thế nào và gặp Akira – bạn trai của con gái thì ông đã thấy an tâm mà về ngôi làng. Nổi bất an và lo lắng của cô gái đã không còn, cha cô vẫn khoẻ mạnh và mẹ cô vẫn bình thường, bà còn gửi tặng cho cô con gái món mứt mà bà tự làm.

Là chuyện kể về một người phụ nữ với lối sống buông thả và đam mê tình dục đồng giới và khác giới. Có thể nói chính là đam mê và nổi khao khát của cô nhưng một ngày vì căn bệnh gan đã khiến cô từ bỏ con đường “đàn đúm và trăng hoa” của mình.

Sau đấy nhờ mối quan hệ của cha cô, cô xin vào làm việc ở một công ty và gặp một người đàn ông trong công ty đối tác. Bỗng một ngày cha của anh ấy mất, công ty lại cử cô đến tham dự lễ tang và thế là một cuộc tình giữa cô gái có quá khứ đen tối và người đàn ông trong một gia đình giàu có bắt đầu.Sau khi làm quen nói chuyện cũng như nhận lời làm người yêu, cho đến ngày hai người tiến đến hôn nhân thì điều mà cô lo sợ nhất chính là quá khứ “lang chạ” của mình sẽ bi anh phát hiện.

Cũng nhờ thông tin sắp đám cưới mà cô gái đã phát hiện ra những bí mật của gia đình : cha cô từng ngoại tình, mẹ cô đau khổ đếnn nổi ném cô xuống lòng sông may mà cha cô đã phát hiện và cứu sống được cô.

Những người bạn tình ngày xưa khi biết thông tin cô sắp lấy chồng thì người chủ động gọi điện thoại nhắc chuyện cũ và không tin cô có thể lấy chồng. Rồi một hôm, cô đến một quán cà phê, tình cờ gặp người đàn ông mà cô đã từng quan hệ ngày xưa, anh cũng không tin nổi một cô gái như cô với tình dục là trên hết mà có thể lấy chồng hay sao. Sau khi gặp người đàn ông đó, cảm giác tội lổi và lo sợ bủa vậy lấy tinh thần cô gái. Cô lo sợ, chồng sắp cưới nếu phát hiện ra quá khứ đen tối của cô thì sẽ kinh tởm, nguyền rủa cô.

Nhưng rồi một hôm, một một bì thư được gửi tới nhà cô và chồng sắp cưới đang sống. Đó là những tấm ảnh “đáng xấu hổ” của cô trong thời gian quan hệ với nhiều người đàn ông khác. Họ đã chụp hình làm kỷ niệm, và cô đang hỏi vì sao nó được gửi tới đây ? ai là người gửi cái phong bì này ? liệu chồng sắp cưới của cô đã xem chưa.

Cô ngồi thừ xuống và chờ chồng sắp cưới bước từ toilet ra, cô đã sẵn sàng nhận mọi mời xỉ vả và quyết định huỷ đám cưới của anh. Nhưng anh đã không làm như cô mong đợi, anh trìu mến và ôm cô vào lòng và nói