Bản thân mình nghiệm lại những cái gì là "trào lưu" thì nên cảnh giác. Vì nó sớm nở rồi tàn chứ không có giá trị lâu dài. Khi mà ai cũng nói về nó làm đôi khi ta bị cuốn theo, thì cũng nên xem lại vì khi nói về nó, nó có mang lại "lợi ích về vật chất cho người nói" hay những lợi ích ngầm hay không, hay đơn thuần chỉ là sự chia sẻ miễn phí cho cộng đồng.
Trong mấy tháng gần đây, mình cũng bị cuốn vào sự tin tưởng về trào lưu giáo dục sớm. Vì nó đánh đúng tâm lý của phụ huynh, ai cũng muốn con mình giỏi, thành tài. Mà giáo dục sớm lại làm được việc đó. Vậy nên có sẵn sàng dành vài năm đầu đời của con để làm việc giáo dục sớm để con hưởng lợi suốt cả cuộc đời hay không? (nếu thế thì quá hời ấy chứ).
Và tâm lý nữa của phụ huynh, muốn làm những điều gì tốt nhất cho con. Nếu mình bỏ lỡ vấn đề giáo dục sớm, nhỡ sau này con mình thua thiệt bạn bè thì đó là lỗi do mình? Mình ân hận sẽ chẳng kịp? Thậm chí còn hối hận cả cuộc đời? Thật là một bẫy tâm lý không gì hoàn hảo hơn.
Sự thực mà mình tìm hiểu ra là: RẤT NHIỀU NGƯỜI LÀM GIÁO DỤC ĐANG LỢI DỤNG CỤM TỪ "GIÁO DỤC SỚM" ĐỂ LÀM TIỀN RẤT NHIỀU PHỤ HUYNH. GIÁO DỤC SỚM NẾU QUÁ ÉP BUỘC, QUÁ NẶNG NỀ, KHÔNG ĐÚNG THỜI ĐIỂM CÒN GÂY HẬU HOẠ HƠN LÀ LỢI ÍCH.
Và thực chất giáo dục sớm đúng cách không phức tạp, mệt mỏi và gây ra cho phụ huynh tâm lý hoang mang, lo lắng như cách "giáo dục sớm" hiện nay vẫn đang truyền thông. Cái gì mà mình thấy cấn cấn, lo sợ, rất vất vả thì nên xem lại thì rất dễ bạn đang bị lừa. Thực chất mình thấy quy luật của cuộc sống, cái gì đúng đắn hợp lý thì nó tương đối nhẹ nhàng, dễ chịu cơ.
1. LỢI DỤNG CỤM TỪ "0-6 TUỔI LÀ NHỮNG NĂM THÁNG QUAN TRỌNG NHẤT CỦA CON"
Một số người làm giáo dục hoặc kinh doanh giáo dục đang lợi dụng triệt để cụm từ này. Cụm từ này quả thật đúng. Nhưng không phải 6 năm đầu đời để nhồi nhét dạy con tỷ tỷ thứ đâu. Không phải dạy con văn, tiếng việt, tiếng anh, toán tư duy... Mà là xây dựng cho con một nền tảng tốt về các kỹ năng sống, kỹ năng tự lập, tự chăm sóc bản thân, khám phá thế giới xung quanh, được sống trong sự yêu thương, bảo vệ bản thân, bảo vệ cơ thể để không bị ai xâm hại, đưa ra ý kiến của mình... Để từ đó kể từ khi con vào tiểu học, con sẽ dễ dàng tiếp cận với việc học. Có tư duy tốt hơn để áp dụng vào việc học. Từ đó phát triển bản thân hơn.
Và trước tuổi đi học, không phải là lúc nhồi nhét con kiến thức các môn toán, tiếng việt, tiếng anh. Mà là lúc để con vui chơi thoả sức. Vì khi trẻ con chơi cũng là lúc chúng đang học, đang khám phá thế giới. Bạn có thể thấy cầm thìa, cầm đũa, tập đi giày dép,... cũng đều phải học đấy sao.
Khi này hãy để các con chơi thật nhiều, khám phá thế giới thật nhiều. Để tăng sự hiểu biết xã hội, để thấy cuộc sống thật tuyệt vời. Để tăng trí tưởng tượng của mình.
Giáo dục sớm khi này chỉ đem lại những áp lực lớn cho các con. Nếu học thì có thể biết trước được ít kiến thức nhưng bù lại mất đi trí tưởng tượng. Thứ mà rất quan trọng để sau này con còn có thể giải quyết được những vấn đề khó trong tương lai. Kiểu như trí não đang cần phát triển, thì lại giữ kín nó trong một cái hộp với những nguyên tắc, định luật cứng nhắc.
Giáo dục sớm khi này sẽ làm các con thiệt thòi và người được hưởng lợi đôi khi chính là những giáo viên dạy giáo dục sớm. Họ sẽ kiếm tiền từ sự thiếu hiểu biết của cha mẹ.
Như 1 cô giáo tiểu học tôi biết. Cô bảo việc học tiền tiểu học chỉ cần diễn ra khoảng 3 tháng trước khi con vào lớp 1 là đủ. Khi đó con sẽ học được kỹ năng viết, đánh vần, toán cơ bản. Còn hãy để con chơi đi, tuổi thơ con chỉ có 1. Rồi sau đó làm sẽ là những ngày tháng học hành, thi cử, đi làm, lo cơm áo gạo tiền. Chứ đâu được hồn nhiên, vô tư như vậy. Và cô cũng chia sẻ, trước 5 tuổi, xương tay của trẻ còn yếu nên rất khó cầm bút. Đó là lý do tại sao người ta quy định 6 tuổi mới vào học lớp 1 vì khi đó thể chất đã phát triển phù hợp với việc học tập.
Cô chia sẻ, nhiều giáo viên kêu gọi trẻ đi học tiền tiểu học càng sớm càng tốt. Cô biết là kiếm tiền cũng thích thật đấy, nhưng cô không muốn bất chấp mà ảnh hưởng đến con trẻ.
Rồi như một anh mà tôi theo dõi trên mạng, anh ấy rất tri thức và có người con cũng giỏi giang. Thì thậm chí anh ấy còn khuyên không nên cho trẻ học tiền tiểu học. Vì các cô giáo đang phản ánh, giờ bé nào khi vào học cũng biết chữ, biết số rồi khi này cô dạy thì bé sẽ thấy các kiến thức đó nhàm chán, thậm chí lại nghĩ là mình giỏi nên học tập lơ là.
2. LỢI DỤNG CỤM TỪ "0-3 TUỔI LÀ KHI TRẺ CÓ TRÍ TUỆ THẨM THẤU CÓ THỂ HỌC BẤT CỨ ĐIỀU GÌ"
Cụm từ này đúng nhé, nhưng cũng bị lợi dụng. Vào 0-3 tuổi là khi trí não trẻ còn trống trơn, người ta ví như một miếng bọt biển có thể hấp thụ bất cứ thứ gì. Nên dạy trẻ, trẻ đều tiếp thu và học nhanh hết.
Lợi dụng cái này, nhiều trung tâm tiếng anh hay trường mầm non quảng cáo nên cho trẻ đi học tiếng anh từ sớm. Sẽ rất tốt và nhanh biết tiếng anh. Về lối quảng cáo của trung tâm tiếng anh thì mình thấy ghét. Còn cách quảng cáo của một số trường mầm non thì mình vừa bực vừa thương. Vì đôi khi nhiều trường cũng không muốn dạy tiếng anh cho trẻ từ sớm. Nhưng giờ đâu đâu cũng trào lưu học tiếng anh từ sớm nên nhà trường không có hoạt động này chắc nhiều cha mẹ không muốn gửi con. Nên cũng bất đắc dĩ. Còn nhiều lớp mầm non cũng lợi dụng việc này để đưa ra chương trình học quá nhiều tiếng anh cho các con để thu hút phụ huynh.
Theo quan điểm của mình, như bé nhà mình mới được 16 tháng. Tiếng việt, phát âm còn đang học, chưa sõi thì tiếng anh tiếng ủng để làm gì. Lời bố mẹ nói còn chưa hiểu hết. Nên mỗi lần xem video bé học tiếng anh là mình thấy bé mắt chữ o, mồm chữ a coi cô giáo như người ngoài hành tinh vậy. Nhiều trường mầm non thì bảo là hệ song ngữ nhưng nửa vời. Hệ song ngữ để sau này dùng 2 ngôn ngữ song song à. Bạn thử xem học xong, con bạn có giao tiếp được song song 2 ngôn ngữ với nhau không. Hay tiếng anh chỉ biết một chút.
Mình thấy hệ song ngữ chỉ cần cho những gia đình có bố mẹ người Việt và nước ngoài lấy nhau. Vì khi đó, con mới cần song ngữ. Còn bố mẹ đều là người Việt thì thôi đi.
Mình thấy hiện nhiều quảng cáo của trung tâm tiếng anh cho bé học tiếng anh từ 2.5 tuổi. Mình nghĩ là không cần thiết. Vì học sớm khiến bé gánh nặng. May ra nếu học kiểu chơi thì còn ổn. Vì mình quan niệm trẻ con dưới 6 tuổi nên chơi thay vì học. Tất nhiên, tiếng Anh là ngôn ngữ quan trọng và ai cũng muốn con mình giỏi tiếng Anh. Nhưng sự thật mình thấy là nhiều bé học tiếng anh từ sớm, đi học trung tâm suốt mà có giỏi đâu. Nhìn các bé tối nào ăn cơm xong cũng tất tưởi đi học, thương ơi là thương. Rồi tầm 8h30-9h thấy bố mẹ đứng đợi hàng dài ở các trung tâm để đón con.
Mình thấy học tiếng anh ở trung tâm sẽ là vấn nạn lớn nếu bố mẹ không thực sự hiểu về bản chất của tiếng anh mà cứ muốn con mình học nhiều để giỏi. Vì khi đó bé sẽ áp lực nhiều, học nhiều, cha mẹ kỳ vọng cao mà lại mù mờ về con đường. Từ đó dễ bị các trung tâm xấu dắt mũi, kiếm tiền từ chuyện đó.
Vậy bạn sẽ bảo là vì tôi không biết tiếng anh nên mới cho con đi học tiếng anh ở trung tâm, học thêm. Chứ nếu biết tôi đã dạy con không như chị nói. Tôi hiểu đó là cái khó của bố mẹ. Nhưng nếu mình tham gia làm việc gì mà việc đó mình không có kiến thức thì sẽ bị người khác lợi dụng. Tôi khuyên bố mẹ khi đó nên tìm đến những người có kiến thức tốt về tiếng anh xung quanh mình để tham khảo và tìm lời khuyên. Nhớ là tìm người uy tín nhé, tham khảo thật nhiều người để tìm ra con đường học tiếng anh phù hợp cho con em mình. Thi thoảng khi con em mình học đến đâu, cũng nhờ người ta đánh giá, nhận xét cho. Và cũng cần bỏ thời gian tìm hiểu và theo sát con. Như thế mới có hiệu quả thực sự.
Còn với tôi, một người khá về tiếng anh. Tôi sẽ không cho con mình học tiếng anh từ quá sớm. Mà sẽ chọn giúp con hiểu vì sao con lại cần học tiếng anh, tiếng anh hay và tuyệt vời như thế nào. Giúp con giao tiếp với mọi người trên thế giới, mở ra một chân trời tri thức mới khi con có thể đọc tài liệu bằng tiếng anh, truyện bằng tiếng anh, tin tức bằng tiếng anh. Giúp con có tư duy học, dạy con tiếng anh một cách thú vị và đi cùng con trên chặng đường học tiếng anh với vai trò người chỉ đường, người đưa ra lời khuyên, người giúp đỡ khi con gặp khó khăn.
Và quan điểm của tôi, tôi cũng không quan trọng khi con cấp 1, cấp 2 hay cấp 3, đại học phải giỏi tiếng anh. Vì con ơi, đa phần mọi người học tiếng anh trong 12 năm liền cũng có giỏi tiếng anh đâu. Vì thời gian học từ sớm, hay học lâu không là mấu chốt để con giỏi tiếng anh. Mà con chỉ giỏi và tốt tiếng anh khi con hiểu được ngôn ngữ đó thật sự quan trọng và con muốn học. Con có thể không giỏi tiếng anh trong những năm tháng đang ngồi trên ghế nhà trường. Nhưng đến một khi ra xã hội, bỗng con thấy mình cần tiếng anh. Thì tôi tin rằng con sẽ biết tiếng anh, sẽ khá tiếng anh thôi.
Tôi cũng ghét cụm từ giỏi tiếng anh, nhưng tôi viết ở đây như thế cho tiện. Thực chất tiếng anh là ngôn ngữ thứ 2 của chúng ta, không phải tiếng mẹ đẻ nên chỉ cần biết cách sử dụng để phục vụ mục đích của chúng ta là được.
Hiện nay tôi thấy trên mạng bán rất nhiều tài liệu học tập toán, tiếng việt, tiếng anh cho các bạn 3-6 tuổi. Tôi cũng thấy hay định mua cho con tôi. Nhưng nhờ việc chiêm nghiệm đúc kết lại. Tôi nghĩ rằng đó vẫn là một trào lưu để người bán kiếm tiền thay vì có ích thật sự cho con. Nên tôi sẽ không mua, cho đến khi tôi cảm thấy tài liệu đó thực sự phù hợp và không làm áp lực lên con mình.
3. ĐIỀU GÌ MỚI LÀ TỐT ĐỂ BỐ MẸ DÀNH CHO CON MÌNH?
Thực ra gần đây tôi khá ghét cụm từ "Bố mẹ dành những điều tốt nhất cho con". Vì tôi hiểu đây là bản chất của các ông bố, bà mẹ. Nhưng lại bị các nhãn hàng như: sữa công thức, thực phẩm chức năng, đồ mẹ và bé, giáo dục sớm, vận động sớm.... vô vàn lợi dụng triệt để để tư vấn những sản phẩm không thực sự phù hợp. Để kiếm lợi nhuận siêu khổng lồ trên tâm lý đó.
Tôi nghĩ, trước 6 tuổi nên để con chơi thoả sức, khám phá thế giới, học các kỹ năng sống cơ bản... là quan trọng nhất.
Khi này bố mẹ dành nhiều thời gian ở bên con, tương tác, trò chuyện, dạy con về thế giới, kỹ năng sinh hoạt... là rất tốt. Phát huy trí tưởng tượng, tôn trọng con, giúp con biểu lộ các cảm xúc, định hướng cách tư duy đúng, học được các tự mình giải quyết vấn đề, mang đến con nguồn yêu thương dào dạt, văn minh với con là quan trọng nhất. Và chúng ta cũng không cần là bố mẹ tốt nhất, chỉ cần là bố mẹ 7-8 điểm cũng ok, phụ huynh cũng không nên quá áp lực.
Tôi biết vì cơm áo gạo tiền mà nhiều bố mẹ không có thời gian bên con. Để con tự chơi hoặc để người giúp việc dạy. Nhưng đúng là thời gian bên con với tiền không thể đánh đổi được. Khi bố mẹ bên con sẽ mang lợi cho con nhiều lợi ích về tinh thần, giáo dục, cảm xúc mà sẽ đi theo con đến suốt cuộc đời. Còn để người giúp việc dạy đôi khi con sẽ trở thành bản sao của "người giúp việc". Và sẽ không ai dạy con có tâm và tốt bằng bố mẹ đâu.
Ngoài ra bố mẹ cũng cần tự tìm hiểu hoặc hỏi người nào có kinh nghiệm và có sự uy tín về cách chơi, cách dạy, cách nói với con để con có sự phát triển tốt nhất trong những năm tháng đầu đời.
Và cũng đừng có tư tưởng mong con thành tài từ sớm. Vì tôi tin thành tài là một quá trình dài và rất vất vả. Không thể một hai cái dạy học có thể giúp con thành tài. Mà thay vào đó những năm tháng đầu đời bố mẹ hãy giúp con có một nền tảng tốt để từ đó con tự phấn đấu song song với sự dõi theo, góp ý của bố mẹ. Để con ngày một đi gần hơn với việc hoàn thiện bản thân. Để bản thân tốt lên, tốt lên là được. Chứ không nhất nhất phải thành tài, giỏi giang.
Chỉ duy nhất có một sự chú ý, nếu các em bé có vấn đề về tự kỷ, rối loạn tính cách... thì cần can thiệp sớm.
Yêu các con!