Để dễ hình dung nhà Trần nằm ở đâu trong dòng chảy lịch sử? Bạn cứ nghĩ về triều đại đã 3 lần đánh đuổi giặc Nguyên, là cái triều có ông Trần Hưng Đạo đó.
Túm lại là sau khi đọc xong bài viết này, bạn sẽ nắm được:
1. Triều Trần lập thế nào? 2. Dòng chảy triều Trần. 3. Triều Trần mất thế nào? 4. Một số drama giúp tăng phần hứng thú. 5. Một câu đố hack não giúp bạn có công chiện để làm thêm phần bận rộn.

LET’S GO!!

1. Triều Trần lập thế nào?

Họ Trần vốn là gia tộc lớn làm nghề đánh cá ở Hải Ấp (thuộc Thái Bình Sơn Tùng M-TP) ngày nay.
Vào thời Lý Cao Tông (là cái ông vua thứ 3 kế cuối, sau ông còn 2 vua nữa thì dọn nhà), giặc giã, loạn lạc nguy lắm, vua phải bỏ Kinh sư chạy lánh nạn.
Trong lúc này, có những thế lực giúp vua an định thiên hạ. Họ Trần là một trong số đó, dần dần trở thành quyền thần.
Sau Cao Tông, đến Huệ Tông, rồi đến nữ Hoàng đế Chiêu Hoàng. Bà nữ Đế này cưới tộc nhân họ Trần. Đúng rùi là Trần Cảnh đó mọi người, cưới xong thì bà không Thượng nữa mà nhường ngôi cho chồng lui về làm Hậu.
Vậy là kể từ lúc nhường ngôi cho cho chồng, giang sơn họ Lý sang tên họ Trần.

2. Dòng chảy triều Trần

Đoạn này hơi nhức đầu xíu! Nào, hãy thắt dây an toàn và lướt cùng mình:
Vào thời mạt Lý, giặc giã, loạn lạc đến mức vua, quan phải bỏ cả Kinh sư chạy trốn.
(0) Trưởng tộc họ Trần, Trần Lý cùng con trai Trần Thừa, Trần Tự Khánh, tộc nhân Trần Thủ Độ…giúp vua Lý an định giặc giã rồi trở thành quyền thần.
Trần gia phả hệ <i>(Nguồn: nghiencuulichsu.com)</i>
Trần gia phả hệ (Nguồn: nghiencuulichsu.com)
Sau này cháu nội Trần Lý là Trần Cảnh (1) lấy nữ Hoàng đế Lý Chiêu Hoàng, rồi được bà nhường ngôi. Từ đây, sổ đỏ Đại Việt sang tên họ Trần.
Trần Cảnh làm vua vài mươi năm, truyền ngôi cho con trưởng là Trần Hoảng (2), sau này chính Hoảng cùng con trai ông là Trần Khâm (vua thứ 3), lãnh đạo dân chúng đánh đuổi giặc Mông-Nguyên tới những 3 lần!
Trần Khâm chính là Phật hoàng Trần Nhân Tông. Nhân Tông nhường ngôi cho con trai ông-Anh Tông (4), ông vua gắn liền với giai thoại xuất cung đi chơi bị trẻ trâu ném đá lỗ đầu.
Rồi Anh Tông truyền ngôi cho Minh Tông (5), ông vua này phán án oan cho cha chồng, đến nổi Hoàng hậu vào thăm ngục phải lén đem giẻ lau ướt để vắt nước ra cho cha uống.
Minh Tông truyền ngôi cho con trưởng tên Vượng, tức Hiến Tông (6)-nhưng rất xu, Thái Thượng hoàng Minh Tông còn hãy mạnh khỏe mà vua con đã không may qua đời năm 22 tuổi.
(funfact: tác giả viết bài này cũng đang 22 tuổi-nhưng trộm vía).
Vậy nên, Minh Tông đành phải chọn vua mới, thế là Minh Tông chọn người con trai khác là Dụ Tông (7) Trần Hạo. Ông này có drama “ứ ừ” với chị ruột vì nghe bảo làm thế sẽ chữa được liệt dương vì nguyên lúc nhỏ ông có xảy bước té xuống hồ; may ở chỗ chưa chết, nhưng xui ở chỗ bị ảnh hưởng chỗ đó, sau này chữa được bệnh thì còn xui hơn, thị tẩm nhiều quá băng hà luôn.
Lúc này, vì Dụ Tông không có con trai nên Thái hậu chọn cháu trai của mình là Nhật Lễ (8) lên làm vua (con trai Cung Túc Vương Trần Nguyên Dục-Dục là anh ruột của Dụ Tông Hạo), nhưng Lễ này bị nghi ngờ không phải con ruột của họ Trần mà là họ Dương nên tông thất nhà Trần kéo nhau lật đổ.
Phe lật thành công tôn Trần Phủ (cũng là con trai Minh Tông) lên làm vua, tức là Nghệ Tông (9).
Không lâu sau Phủ nhường ngôi cho em trai là Duệ Tông Kính (10), Kính đi đánh Chiêm Thành thì không may tử trận.
Phủ thấy vậy lập con trai Duệ lên nối ngôi, là Phế Đế (11).
Lúc này có quyền thần bên ngoại là Hồ Quý Ly, cô ruột của Ly là mẹ ruột của Phủ nên Phủ rất tin tưởng Ly, Ly nói:
Cổ lai chỉ có bỏ cháu nuôi con, chứ chưa thấy ai bỏ con nuôi cháu bao giờ
Hồ Quý Ly
Thế là Phủ tìm cớ phế cháu Phế Đế, lập con trai mình lên làm vua, là Thuận Tông Trần Ngung (12).
Mà cũng phải đề cập thêm rằng Hồ Quý Ly trong bụng đã muốn sang sổ đỏ nhà Trần lâu rồi, ngặt vì chưa có cơ hội thôi.
Một ngày đẹp trời, Phủ băng hà, *kaka*, Ly ép Thuận Tông dời đô về Tây Đô (Thanh Hóa), ép ông đi tu nhường ngôi cho con trai-Trần An, sử gọi là Trần Thiếu Đế (13), mà Thiếu Đế này là cháu ngoại của Quý Ly luôn.
Sau đó, Ly phế cháu ngoại, lập ra nhà Hồ, đặt tên Quốc hiệu là Đại Ngu theo nghĩa chữ Hán có nghĩa là “Yên vui lớn” chứ không phải “Ngu si thiên hạ vô địch” đâu!!
Trần triều phả hệ <i>(Nguồn: Wikipedia)</i>
Trần triều phả hệ (Nguồn: Wikipedia)
Ơ, nhưng mà...

3. Triều Trần mất thế nào, bạn vẫn còn nhớ chứ?

Chính là mất trong tay quyền thần, ngoại thích “Hồ Quý Ly” , còn cụ thể mất thế nào <Mục 2> mình đã kể rõ.
Theo như góp ý từ bạn JuliusKingsley, mình xin bàn thêm về đoạn nhà Trần mất ngôi gói gọn trong 2 câu.
Thành do ngoại thích, bại cũng do ngoại thích. Phòng cũng không xong.
-Rolf-
- Lập triều: Nhà Trần vốn được ngôi do (1) là, gia tộc có công phò vua dẹp loạn dần dần trở thành quyền thần; (2) là, tộc nhân Trần Thị Dung lấy vua kế cuối Lý Huệ Tông Hạo Sảm sinh ra 2 công chúa. Sau này, việc cho công chúa nhỏ tuổi hơn lấy Trần Cảnh rồi nhường ngôi cho chồng cũng do bà 1 tay tiếp ứng. - Đề phòng: Nhà Trần do được nước 1 phần nhờ vào việc là "ngoại thích", nên cũng rất lo bị báo ứng. Tức là, họ lo rồi sẽ có một ngày họ cũng sẽ bị ngoại thích lật đổ như chính cách họ đã lật đổ nhà Lý. Thế nên, nhà Trần chủ trương nội tộc lấy nhau, Hoàng Hậu phải mang họ Trần để tránh ngoại thích. (Phần này mình đang tìm nguồn tin cậy, chứ trước giờ chỉ được đọc từ những người bình khác) - Mất nước: Nhưng cuối cùng, phòng lo cỡ nào thì cũng không xong, do hậu nhân cơ bản là nhu nhược thì kế gì cũng không thành. - Bên lề: Nói đi thì cũng phải nói lại, chuyện ai làm vua là chuyện đại sự, Minh Tông lại vì không muốn lập đích trưởng Dục mà lập thứ đích Dụ khi hãy còn ấu thơ (6 tuổi). Ấu chúa lập nên thì phỏng có ích gì cho nước nhà, lớn lên lại có thể trở thành minh quân hay lại là kẻ ủ dột? (Đều là chuyện khó đoán trước) Nếu nói Minh Tông đang làm theo tôn ti trật tự, đích thứ tôn ti nên truyền ngôi cho Hạo thì há chẳng phải việc này vừa hại nước, vừa hại cơ nghiệp dòng tộc sao? Giả sử đúng như tôi hiểu: Lễ, phép đầu tiên sinh ra để rèn luyện con người; dần dà trở thành thứ trói buộc kẻ dưới phục tùng kẻ trên. Vậy, nếu trong trường hợp lễ, phép không phục vụ cho mình thì có nên linh động hành sự không?

4. Để đỡ chán, mình giới thiệu bạn một số drama vui vui để bạn GG đọc thêm chơi

1. Nhà Trần cô dì chú bác cưới nhau loạn xạ. 2. Trần Cảnh bỏ cô em, lấy cô chị vợ vốn đang là vợ anh mình. 3. Trần gia 3 lần đánh tan quân Mông-Nguyên. 4. Hội nghị Bình Than, hội nghị Diên Hồng (Sát Thát, hào khí Đông A từ đây nè!) 5. Chuyện tình Trần Thủ Độ-Trần Thị Dung. 6. Trần Quốc Tuấn cướp dâu thì được vợ, Trần Khánh Dư cướp dâu thì đi bán than. 7. Cuộc đời Phật hoàng Trần Nhân Tông - vị tổ sáng lập Thiền phái Trúc lâm. 8. Trần Anh Tông xuất cung ra chợ chơi bị trẻ trâu ném đá lỗ đầu. 9. Cảm động chị gái thông dâm với em trai để chữa bệnh liệt dương cho em (Trần Dụ Tông) 10. Chấn động Cung Túc Vương (Trần Nguyên Dục) đổ vỏ cho hàng gánh hát họ Dương.… 11. Thái hậu nhất quyết truyền ngôi cho Lễ để sau khi lên ngôi cháu cưng tiễn bà xuống suối vàng đoàn tụ cùng con trai cưng của bà. (Dương Nhật Lễ làm vua nhà Trần) ........

5. Mình đố bạn 1 câu cho vui nè!

Thông thường vua đầu tiên của một triều đại sẽ có miếu hiệu là Thái Tổ (ví dụ: Lý Thái Tổ Lý Công Uẩn), hay như Hán Cao Tổ Lưu Bang.
Vậy, tại sao là vua mở đầu triều Trần mà miếu hiệu của Trần Cảnh lại là Trần Thái Tông?
-Rolf-
Chúc bạn may mắn!
---
Nhớ FOLLOW mình vì mỗi 7h thứ 7 hàng tuần mình sẽ có bài viết hấp dẫn về kinh tế-lịch sử trên Spiderum!