2018 là một năm đầy buồn đau của ngành giải trí. Đó là 12 tháng đầy ảm đạm trước những Stan Lee - cha đẻ của hãng truyện tranh Marvel, hay đầu bếp Anthony Bourdain và cả diễn viên phim truyền hình thiếu nhi Stefán Karl Stefánsson lần lượt qua đời qua tuổi tác, trầm cảm cũng như bệnh tật. Vào 7/9/2018, cả giới hip hop chấn động khi biết tin Mac Miller đã được tìm thấy sốc thuốc trong nhà riêng. Chỉ mới ra mắt album mới 1 tháng và 4 ngày, anh đã đi gặp những 2Pac, những Biggie, Eazy E. Có thể nói, đây không hoàn toàn là một tác phẩm âm nhạc thông thường - Swimming là một tâm thư tuyệt mệnh dưới những nốt nhạc được trau chuốt vô cùng kĩ lưỡng nói lên tâm tình của một kẻ trải đời ở tuổi 26.
Tuy là một rapper da trắng, Miller lại có được sự kính nể của cộng đồng hip hop da màu nói riêng và hip hop toàn thể nói chung. Thứ Mac đưa vào những tác phẩm âm nhạc của mình hip hop thuần túy, là những trải lòng, những suy nghĩ rất riêng của bản thân về xã hội. Là album thứ 5 của Mac, ra đời 2 năm sau The Devine Feminine nhưng nó không giống một cậu bé mới biết yêu ngày nào; anh đã trưởng thành và bộn bề trong đầu những suy nghĩ về một mối tình đã qua và một nỗi đau chỉ có thể dịu đi bởi thuốc an thần. Đám mây đen trĩu nặng trong tâm trí Mac thôi thúc những vần điệu ra đời và sau khi đứa con tinh thần của mình đã được đón nhận, Mac đã nhắm mắt xuôi tay ở thời đỉnh cao trong sự nghiệp mình.
Track mở màn của album, Come Back to Earth là một lời tâm sự vô cùng nhẹ nhàng. Quay lại mặt đất sau những mộng tưởng, những lần phê pha ma túy và chất an thần chỉ để nguôi đi nỗi sầu của cơn trầm cảm, Mac tự nhủ rằng anh phải làm gì đó cho bản thân mình.
"My regrets look just like texts I shouldn't send And I got neighbors, they're more like strangers We could be friends I just need a way out of my head I'll do anything for a way out Of my head"
Lạc lối trong chính tâm trí mình, Miller thú nhận mình đã hiểu ra lẽ phải và cần giải thoát mình khỏi chính mình. Anh cũng hát về cảm giác như sống trong một thực tại khác. Thực tại này sâu thẳng và bao la như một biển nước,
"And I was drowning, but now I'm swimming Through stressful waters to relief".
Thay vì "chìm" (đắm) trong sự mê muội, anh đã học được cách bơi khỏi "stressful waters" để cứu rỗi chính mình. Tuy vậy, đây vẫn là những nhận thức vô cùng đơn sơ trước những nỗi nhau trong tâm trí mà Mac phải trải qua hàng ngày. Nỗi đâu đó không rõ ràng nhưng nó luôn ở đó, vật vờ trong tâm trí anh, thôi thúc anh phải tiếp tục cuộc chơi để tạm quên đi chính những suy nghĩ của mình.
Sự thay đổi trong flow của track mở màn đã làm tiền đề cho track thứ 2. Sau khi "Come back to Earth" (ở đây là dứt cơn phê), Mac trở nên yếu đuối hơn khi nhìn vào sự thật nghiệt ngã của cuộc sống mình. Tiền tài, danh vọng..., tất cả những thứ đó đâu làm anh cảm thấy bớt đau đớn đi đâu. Trái lại, "Hurt Feelings" đã trở lại, rõ ràng hơn bao giờ hết, buộc Mac phải đối mặt với con quỷ mạnh nhất của mình. Với một con beat catchy được hợp tác cùng J.Cole và đoạn bridge có liên hệ tới bản thu âm "We've only just Begun" của The Carpenters, lyrics trong bài này lại mang một tầng nghĩa nặng nề hơn rất nhiều.
"I'm always sayin' I won't change but I ain't the same (Same) Everything is different, I can't complain You don't know what you missin', shame on you Yeah, yeah, yeah, shame on you Everything is strange, that's just a game Everybody trippin', throwin’ it away We was getting lifted, now we getting paid Shame on you (Yeah)"
Sự thay đổi về con người quả là đáng sợ. Não bộ chúng ta phái triển không ngừng qua từng giây, từng phút. Mac nói rằng mình vẫn như vậy, không đổi thay nhưng sâu trong thâm tâm, những cơn đau của căn bệnh trầm cảm đã khiến anh không còn là một cậu bé luôn tươi cười làm beat ngày xưa nữa. Nhưng sự thay đổi đó khiến Mac không bận tâm ("I can't complain"). Những người bạn, những ex đã rời bỏ anh không biết được rằng họ đã bỏ lỡ những gì, và shame on you được lặp đi lặp lại nhiều lần như một dấu chấm phẩy: Nó vừa kết thúc một giai đoạn vừa nhấn nháy rằng đây chưa phải là kết thúc.
"We're only just begun"
Vẫn còn một chút ánh sáng, dù chỉ là nhỏ nhoi, nhưng vẫn luôn hiện hữu trong Mac. Mac hiểu rằng mình còn quá nhiều để cống hiến, để tiếp tục thử thách bản thân và tất cả những gì anh từng trải qua chỉ là những chướng ngại vật trên con đường tới đó. Câu hát này của Mac có sự tương đồng với bài hát khác của The Carpenters.
Chuyển tới track tiếp theo, Mac chia sẻ về cơn nghiện của mình.
"You can love it, you can leave it They say you're nothing without it Don't let them keep you down What if I don't need it? There's somethin' about it That just freaks me out I just want another minute with it, fuck a little What's the use?"
What's the use? Sự ấm ức của một người không còn gì để bám vứu ngoài đồ uống có cồn và thuốc nghe đến xé lòng. Chìm đắm trong khói thuốc, ma túy và rượu, Mac nghĩ về mối quan hệ đã mất của mình và mục đích sống.
"I'm so a-bove and beyond"
Mac hát về mình đã vượt qua giới hạn và sức chịu đựng của con người. Thay vì là một cánh cửa trốn tránh khỏi thực tại và những nỗi đau, bây giờ Mac chỉ thấy được ảo giác và những điều mình nuối tiếp.
Việc phê được anh ví như là đang trong một chiếc máy bay chỉ biết bay lên;
"You take drugs to make it up way up where we on Space shuttle, Elon Time, we don't waste much, fuck when we wake up Then I have her sing just like Céline Dion Catch me if you can but, you'll never catch me, damn Whole lotta "yes I am" All the way in wit' no exit plan Already left and the jet don't land Yeah, the time is tickin', come take a ride, get inside This is highly different, I'm talkin' fly, got a pilot wit' 'im, uh Can I mind my business?"
"Catch me if you can" như một lời thách thức nhưng thật ra cũng là một lời cầu cứu. Mac cầu xin được cứu khỏi những cơn ảo giác và cả những cơn đau mà mình đang phải đối mặt. "No exit plan" như một cái lắc đầu ngao ngán của Mac, một tia hi vọng nhỏ nhoi mà anh biết rằng mình sẽ không bao giờ thành hiện thực.
Chuyển tới lead single của album, Self Care, Mac muốn truyền tải thông điệp về sự tự chủ, khả năng vượt lên chính mình và những nhận thức về bản thân mỗi người. Đây là single duy nhất trong toàn bộ album được dựng thành MV.
Trong MV, Mac bị nhốt trong một cỗ quan tài, ẩn dụ cho việc dư luận cố kìm hãm anh. Tuy vậy, Mac vẫn thản nhiên lấy thuốc ra hút mặc dù cho sự thiếu hụt oxi trong cỗ quan tài. Đây chính là sự tự tin về việc mình sẽ luôn thoát ra khỏi nghịch cảnh của Mac. Kết thúc MV là đoạn Mac lấy dao khắc vào cỗ quan tài chữ "memento mori"; nghĩa là "remember that you'll have to die" và đấm thật lực vào dòng chữ đó để thoát ra khỏi quan tài như một lời thách thức tử thần.
"Tell them they can take that bullshit elsewhere (Yeah) Self care, I'm treatin' me right, yeah Hell yeah, we gonna be alright (We gon' be alright)"
Mac như đang động viên chính bản thân mình cũng như những người khác cũng đang lạc lối rằng họ sẽ ổn thôi mặc dù anh biết rằng đã quá muộn.
"I didn't know, I didn't know I didn't know, I didn't know, hey Well, didn't know what I was missing Now I see a lil' different, I was, thinking too much Got stuck in oblivion, yeah, yeah, oblivion, yeah, yeah Oblivion, yeah, yeah I got all the time in the world So for now I'm just chilling, plus I know it's a It's a beautiful feeling in oblivion, yeah, yeah Oblivion, yeah, yeah, oblivion, yeah, yeah"
Cuối bài hát, Mac thừa nhận rằng mình đã lạc lối. Tuy vậy, "I got all the time in the world" như là một lời tự chấn an rằng mình sẽ đánh bại được nỗi đau và cơn nghiện, just a matter of time.
Ladders là những bậc thang, đồng thời cũng là track số 7, chia cắt album ra thành 2 nửa. Những nấc thang là một phép ẩn dụ cho kiếp người; khung cảnh sẽ đẹp hơn khi ở trên cao nhưng càng lên cao, ta ngã càng đau, đi kèm với nỗi sợ của độ cao.
"I know it feels so good right now But it all come fallin' down When the night, meet the light Turn to day"
Đến cuối cùng, ai ai rồi cũng sẽ phải ngã khỏi bậc thang của cuộc đời. Triết lý giản dị này thật đơn giản nhưng lại vô cùng sâu sắc. Phải chăng liệu đằng sau những nụ cười và những câu khích lệ của Mac, anh đã nhận ra được thời khắc của mình đã điểm?
Trái ngược với những bậc thang cao đến vô tận kia, "Small World" lại là một lời thú tội, không phải với linh mục hay người thân mà là với chính bản thân mình. Đồng thời, Mac cũng tâm sự về sự cô đơn của mình.
"You never told me being rich was so lonely Nobody know me, oh well Hard to complain from this five star hotel"
Tiền tài và danh vọng đâu thể lấp đầy sự trống trải của một căn biệt thự. Mac làm bạn với những suy nghĩ và ma túy, chờ đợi một tình yêu, một phần của căn phòng trống, một tâm hồn trống của anh, đã đi mãi mãi. Thế giới thật bé nhỏ cho đến khi nó không phải vậy nữa. Nó không còn nhỏ bởi nó không được lấp đầy như trước kia.
Một sự chuyển biến rõ rệt của nửa đầu album và nửa cuối album nằm ở 3 track cuối.
Overview thì 3 track cuối là 3 track vô cùng đáng sợ bởi sự đen tối của nó. Nếu nghe mà bỏ qua lyrics, ta có thể nhận thấy beat của cả 3 track đều mang âm hưởng vui tươi, ấm áp. Trái ngược với âm thanh, thông điệp của Mac nói lên lại vô cùng nặng nề và u uất. Nếu để ý, ta có thể thấy rằng album kết thúc với tất cả là 13 bài, như rằng Mac đã đoán được mình sẽ ra đi sớm. Cách suy nghĩ của một người trầm cảm đã khiến cho track đầu của bộ tam - Jet Fuel - như một người đang chìm dần, mặc cho nỗ lực "Swimming" từ đầu album.
"Jet Fuel" dịch nôm na là nhiên liệu máy bay. Thứ nhiên liệu này thực chất là phép ẩn dụ cho ma túy, thứ mà Mac dùng để đối mặt với những vấn đề của mình. Ma túy khiến ta phê, "high", giống như cách nhiên liệu khiến báy bay "get high". Đồng thời, Jet Fuel cũng là tên của một loại cần sa, nổi tiếng về độ mạnh của nó.
"Yeah, used to wanna be a superhero Flyin' 'round with a cape catching bad guys Now my head underwater But I ain’t in the shower and I ain’t getting baptized"
Mơ ước vĩ đại và cao đẹp như cứu lấy thế giới, ngờ đâu cậu bé ngây thơ ngày nào bây giờ đã ngập đầu trong rượu chè và chất kích thích. Căn bệnh ngày càng nặng và Mac đã qua giai đoạn vươn tay ra cầu cứu từ lâu.
"Okay, okay, well I'ma Be here for a while, longer than I did expect to I was out of town, gettin' lost 'til I was rescued Now I’m in the clouds, come down when I run out of jet fuel But I never run out of jet fuel Well I'ma be here for a while, longer than I did expect to I was out of town, gettin' lost 'til I was rescued Now I'm in the clouds, come down when I run out of jet fuel But I never run out of jet fuel"
Mac không ngờ được rằng mình vẫn còn sống sau những lần chơi thuốc vào sinh ra tử như vậy. Chìm đắm trong chất kích thích, mọi thứ với Mac dần trở nên đảo ngược: Khi sober thì là lạc lối còn khi phê mới là thực tại. Khi đang ở trên những tầng mây kia, thứ duy nhất có thể kéo Mac xuống là khi hết đồ. Và Mac thì không bao giờ hết đồ.
Có thể nói rằng track thứ 10 là reverse track của track 1. Thay vì Come back to Earth, Mac đã ngồi yên vị trên chiếc Jet kia với bình nhiên liệu nạp đầy, sẵn sàng leo đến những bậc Ladders cuối cùng.
Đến track tiếp theo, Mac lại đặt tên với một con số cụ thể - "2009".
2009 là một năm đặc biệt với Mac, vì đó là năm khi Mac ra mắt album debut but my mackin aint easy của mình. Đó là bước ngoặt của một thằng nhóc da trắng lần đầu tiên phát hành một đĩa nhạc của riêng mình để từ đó tạo bước đà cho chuỗi thành công sau này của mình. Có thể nói đây là track riêng tư nhất của anh, đúc kết lại tất cả những suy nghĩ mà Mac nghiệm ra trong đời, cả khi tỉnh lẫn khi phê.
"It ain't 2009 no more Yeah, I know what's behind that door"
Cậu bé ngây thơ của 2009 đã biến mất để rồi 9 năm sau nhìn lại và thấy hối tiếc khi đã nhìn thấy sự thật đằng sau cánh cửa. Những nỗi đau của cơn trầm cảm, một tình bạn/ tình yêu đẹp đã chấm dứt và sự cô đơn khiến anh nhận ra được rằng mình đã đến quá trễ.
"Yeah, they ask me what I'm smilin' for Well, because I've never been this high before It's like I never felt alive before Mhmm, I'd rather have me peace of mind than war"
Đối với Mac, cuộc sống trước kia đã mất, và anh hiểu rằng mình là lý do khiến nó như vậy. Đối với Mac, khi phê thuốc và say rượu, đó mới là sống.
"Because I don't need to lie no more Nowadays all I do is shine, take a breath and ease my mind, and She don't cry no more She tell me that I get her high 'cause an angel's s'posed to fly, and... I ain't askin' "Why?" no more Oh, no, I take it if it's mine, I don't stay inside the lines It ain't 2009 no more Yeah, I know what's behind that door"
Những câu nói dối để trấn an đã không còn hữu dụng vì hơn ai hết, Mac hiểu được. Đây là một sự tĩnh lặng đến bao trùm cả album. Một kẻ đã buông xuôi thì mọi thứ bây giờ đâu còn nghĩa lý gì?
Mọi hành trình đều phải có điểm kết thúc, và So it Goes là kết thúc cho album, đồng thời, đáng buồn thay, cuộc đời của Mac. Bài hát này là thứ cuối cùng Mac đăng lên Instagram của mình trước khi chết vì sốc thuốc. Cảm hứng của bài hát này được lấy từ cuốn tiểu thuyết kính điển của Kurt Vonnegut - Slaughterhouse-Five. Trong cuốn tiểu thuyết kia, mỗi khi có một ai đó chết, Vonnegut lại dùng cụm "so it goes" như một tiếng thở dài bất lực trước độ khủng khiếp của chiến tranh.
"Okay, well, you could have the world in the palm of your hand You still might drop it And everybody wanna reach inside your pockets So it goes It's like, in every conversation, we the topic This narcissism, more like narcotics So it goes"
Mac nhìn được sự nghiệt ngã của thế giới và tiếng thở dài của sự bất lực cứ tự nhiên phát ra ở đầu môi như một thói quen. So it goes là một cách nói khác của Let it Be của The Beatles, nhưng lại đầy áp sự tiêu cực của một xã hội phi đạo đức.
Dẫn đến chorus, Mac đã cất tiếng hát:
"Well, everybody gather round I'm still standing, sit down Whoa-oh And I know I been out (and I know I been out) But now I'm back in town (but now I'm back in town) so I Show you the ropes"
Mac kêu gọi, tập hợp mọi người lại như để cảnh báo mọi người về cái "Small World" đầy ắp sự giả tạo kia. Mac đang đóng vai một thủy thủ, "been out" nhưng bây giờ đã "back in town", chỉ cho mọi người rằng sóng gió đại dương ra sao và cho mọi người thấy rằng sợi dây thừng đã bị gió quật nát. "The ropes" là một hình ảnh ẩn dụ đắt giá cho thấy những gì mà anh từng trải qua, đồng thời, nó còn là một chiếc thòng lọng mà Mac tự tạo ra để kết liễu chính mình.
"I can't get no satisfaction, goddamn"
Một câu rủa đùa. Một tiếng cười nhạt. Một nỗi đau chẳng thể nào nguôi của một ý chí đã cạn. Lấy ý tưởng từ bài hát (I Can’t Get No) Satisfaction của The Rolling Stones năm 1965, Mac nói về sự thiếu thỏa mãn với những thứ vật chất tầm thường cũng như cuộc sống của mình.
Sự bất mãn và sự thất vọng tột cùng của căn bệnh trầm cảm và chất kích thích đã tạo ra một kiệt tác, đồng thời lấy đi một kiệt nhân. Mac được tìm thấy tử vong trong căn hộ của chính mình vì quá liều vào tháng 9/2018, tạo nên cú sốc cho toàn bộ cộng đồng hip hop cũng như âm nhạc toàn thế giới. Với tôi, Swimming ý nghĩa hơn nhiều sơ với một album âm nhạc bình thường; đây là một bức thư tuyệt mệnh được viết dưới dạng âm thanh, tuyệt vọng cầu cứu và cũng spread the message của việc hãy tránh xa ma túy, đối xử tối với nhau hơn. Liệu rằng ở trên kia, cùng với những đám mây mà Mac thường mơ tới, anh có đang mỉm cười chăng?
