TÓM TẮT

Trong công việc, chắc chắn chúng ta sẽ có lúc phải đối mặt với những hoạt động không khiến chúng ta hứng thú một cách tự nhiên hoặc chúng ta cho là nhàm chán, không liên quan, không thoải mái hoặc quá khó. Điều này bắt nguồn từ cách thết kế của bộ não: Mặc dù bộ não tưởng thưởng chúng ta khi tiêu tốn năng lượng tâm trí vào việc mở rộng bản thân, nhưng nó còn tưởng thưởng nhiều hơn khi chúng ta bảo tồn năng lượng của mình - đó là lý do tại sao chúng ta phải vật lộn với những hoạt động không khơi gợi trí tò mò ngay lập tức, hoặc có xu hướng dần dần sẽ cảm thấy nhàm chán với mọi thứ.

Nếu không tìm ra cách khiến những hoạt động này trở nên thú vị và thách thức hơn, chúng ta sẽ khó hoàn thành xuất sắc và đúng hạn, từ đó huỷ hoại sự thành công và phát triển của mình.

Đây chính là lúc cần đến động lực nội tại. Động lực nội tại là một thuật ngữ mô tả sự thôi thúc khiến chúng ta muốn hoàn thành nhiệm vụ chỉ vì chúng ta thấy nó thú vị hoặc hấp dẫn. Động lực ngoại tại là cảm giác chúng ta muốn hoàn thành một nhiệm vụ để nhận được một số phần thưởng bên ngoài.

Nói tóm lại, động lực nội tại cho phép chúng ta thể hiện hết khả năng của mình. Nếu học cách trau dồi kỹ năng này sớm, bạn sẽ xây dựng được sự dẻo dai cần thiết để đạt được mục tiêu trong bất kỳ lĩnh vực nào cũng như có được nhiều niềm vui hơn trong công việc hằng ngày. Dưới đây là sáu cách đơn giản để chạm đến động lực nội tại.

Khi bạn được giao một dự án hoặc một nhiệm vụ, nó thường nằm trong một giải pháp cho một vấn đề lớn hơn hoặc là một bước trên con đường đi đến mục tiêu cao hơn. Nhưng khi mới bắt đầu sự nghiệp, có thể bạn sẽ khó thấy được giá trị mà mình đang đóng góp, và nếu bạn không cảm thấy mình đang đóng góp giá trị thì nhiều khả năng bạn sẽ mất động lực, vì hầu hết mọi người đều có một nhu cầu tâm lý là được cảm thấy những nỗ lực của mình không vô ích.

Lần tới, khi được giao một nhiệm vụ mơ hồ - “Cậu có thể làm xong cái này cho tôi trước 1 giờ chiều ngày mai không?” “Em xem hộ anh cái này được không?” “Cậu có thể lập tài liệu X và Y rồi gửi qua email cho tôi không?” - hãy tự đặt những câu hỏi như:

• Chúng ta đang cố gắng giải quyết vấn đề gì khi thực hiện những nhiệm vụ này?

• Vấn đề lớn đến đâu?

• Vấn đề xảy ra thường xuyên đến mức nào?

• Nó gây ra hậu quả tiêu cực gì?

• Việc giải quyết nó đem lại thêm những lợi ích bổ sung nào?

• Tôi đang góp phần như thế nào vào giải pháp?

Câu trả lời sẽ giúp bạn khám phá giá trị mà bạn mang lại. Ví dụ, bạn được giao việc phô-tô 100 bản thông cáo báo chí cho một sản phẩm mới. Ban đầu, việc này có vẻ tẻ nhạt, nhưng nếu tìm hiểu sâu hơn một chút, có thể bạn sẽ phát hiện ra công việc của mình đang giúp thu hút khách hàng mới hoặc đưa sản phẩm đến với những cộng đồng cần nó. Hoặc có thể bạn được giao việc sắp xếp một bảng dữ liệu lớn theo thứ tự bảng chữ cái. Lúc đầu, nhiệm vụ này có thể khiến bạn cảm thấy nhàm chán. Nhưng sau khi đặt một vài câu hỏi, có thể bạn biết được rằng mình đang giúp mọi người trong toàn công ty tiếp cận thông tin quan trọng một cách dễ dàng hơn. Khi biết những đóng góp của mình có một mục đích, bạn sẽ ngay lập tức cảm thấy thú vị hơn về nhiệm vụ của mình.

Hãy luôn hướng đến hành động và cố gắng thực hiện ngay lập tức các nhiệm vụ đơn giản. Ví dụ, nếu bạn đang họp và mọi người quyết định cần một cuộc họp nữa thì hãy gửi lời mời cho cuộc họp bổ sung ngay sau khi cuộc họp hiện tại kết thúc. Nếu có người gọi điện hoặc gửi email để xin thông tin và bạn có sẵn thông tin đó thì hãy gửi ngay lập tức.

Nghe có vẻ như lời khuyên ở đây là hoàn thành các nhiệm vụ đơn giản thật nhanh chỉ để loại chúng ra khỏi đầu. Nhưng ý tưởng thực sự là hãy thu thập những chiến thắng dễ dàng. Khi chúng ta đánh dấu các mục đã hoàn thành trong danh sách việc cần làm, bộ não sẽ tiết ra các hoóc-môn khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu. Điều này đem lại cho chúng ta cảm giác thành tựu, giúp nhiệm vụ trở nên thú vị và bổ ích hơn, làm tăng động lực thực hiện hơn. Nếu áp dụng thói quen này, bạn sẽ làm tăng động lực nội tại của mình để hoàn thành các nhiệm vụ dễ dàng. Không những thế, bạn còn bắt đầu thiết lập và thậm chí nhìn nhận bản thân là một nhân viên nhanh nhạy và hữu ích, đồng thời tránh được tình trạng tồn đọng công việc.

Một cách khác giúp cho một nhiệm vụ trở nên thú vị hơn là thay đổi cách tiếp cận. Do là những sinh vật thích tiết kiệm năng lượng, chúng ta thường ngừng thử thách bản thân và bắt đầu làm việc theo thói quen, lặp đi lặp lại. Điều này dẫn đến sự nhàm chán vì dần dần, các nhiệm vụ sẽ trở nên ngày càng ít thách thức hơn.

Bạn có thể làm gì để khiến kết quả đem lại cảm giác thú vị? Ví dụ, bạn có thể thử thách bản thân bằng cách thực hiện nhiệm vụ trong thời gian ngắn hơn mà vẫn đạt được kết quả tương tự hoặc tốt hơn không? Tôi sử dụng phương pháp này hằng ngày để rèn giũa trí óc, tăng hiệu suất và đảm bảo mình liên tục cải thiện các khía cạnh trong công việc.

Một trong những cách dễ nhất để chạm đến động lực nội tại là tham gia vào các hoạt động mà bản thân chúng đã đem lại nhiều lợi ích. Ví dụ, khi giúp đỡ mọi người, chúng ta tạm rời khỏi những lo âu, và điều này đem lại sự thư giãn cho chúng ta. Khi giúp được ai đó, chúng ta sẽ nhận lại những phản hồi tích cực cho chúng ta biết rằng mình vẫn ổn, mình mạnh mẽ và nắm quyền kiểm soát.

Mỗi ngày, hãy đặt mục tiêu giúp đỡ đồng nghiệp theo một cách nào đó. Chẳng hạn, nếu đồng nghiệp đang gặp khó khăn trong việc thiết kế một bài thuyết trình và bạn đặc biệt thành thạo lĩnh vực này, hãy đề nghị giúp người đó một tay. Nếu bạn giỏi phân tích dữ liệu và có người đang gặp khó khăn trong việc đo lường kết quả của một dự án, hãy xem liệu bạn có thể góp ý hay không. Những trải nghiệm tích cực này sẽ thúc đẩy bạn tiếp tục chia sẻ kiến thức, khiến ngày làm việc trở nên bổ ích và thú vị hơn.

Thỉnh thoảng cảm thấy bực bội tại nơi làm việc là chuyện bình thường. Nhưng để cảm xúc tiêu cực lấn át chính là khắc tinh của động lực nội tại và cuối cùng sẽ khiến bạn trật khỏi mục tiêu. Suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực, khi không được quản lý, sẽ làm bộ não hoạt động chậm hơn, tăng mức độ căng thẳng, và khiến việc giải quyết vấn đề trở nên khó khăn hơn.

Để tránh điều này, hãy đặt 15 đến 30 phút trên lịch bất cứ khi nào bạn cảm thấy bị ngợp trước những cảm xúc tiêu cực tại nơi làm việc. Sử dụng khoảng thời gian này để tự mình suy ngẫm: Bạn có thể xử lý những tương tác khó khăn, trút bầu tâm sự về một ngày tồi tệ hoặc la hét về sự xấu tính của sếp. Việc này giúp bạn giải tỏa áp lực một cách lành mạnh, đồng thời không để những suy nghĩ và cảm xúc đó lấn át. Sau khi suy ngẫm, có thể bạn sẽ nhận ra mình có ít lý do để tiêu cực hơn mình nghĩ. Mục tiêu là hiểu rõ hơn cái gì đang thúc đẩy cảm xúc và giải quyết nó - thay vì lảng tránh - từ đó giúp bạn được trang bị tốt hơn để tiến về phía trước.

Họp không phải lúc nào cũng là cách sử dụng thời gian thú vị nhất. Đặc biệt là khi mới bắt đầu sự nghiệp, bạn có thể được yêu cầu tham gia các cuộc họp mà bạn cảm giác chúng chẳng liên quan gì đến vai trò hoặc trách nhiệm của mình. Tuy nhiên, suy cho cùng, sự tham gia thụ động vào các cuộc họp như vậy không có lợi cho ai cả. Ngay cả khi bạn tin một cuộc họp không ảnh hưởng trực tiếp đến mình hay sự phát triển nghề nghiệp của mình thì vẫn có cách dễ dàng để tận dụng khoảng thời gian đó. Nếu làm được thế thì bạn có thể biến cuộc họp từ “nhàm chán” thành “bổ ích” và chạm đến động lực nội tại.

Chẳng hạn, nếu bạn đang ở trong một cuộc họp mà bạn cảm thấy nhàm chán, đừng vội vàng bỏ cuộc. Thay vào đó, hãy xem mình có thể học được gì từ những người tham gia. Nếu bạn đang xem một bộ phận khác trình bày, hãy chú ý đến cách họ suy nghĩ, chia sẻ thông tin cũng như những điều họ đặc biệt giỏi. Hãy tự hỏi: Làm thế nào tôi có thể bắt chước điều đó trong cuộc họp nhóm tiếp theo để thuyết trình tốt hơn? Tôi có thể sử dụng thông tin này như thế nào để phát triển lên? Đột nhiên, bạn đã biến một cuộc họp nhàm chán thành một cơ hội học hỏi. Kết quả là bạn sẽ có nhiều động lực hơn để tham gia, chú ý và học hỏi điều mới.

. . .

Để phát triển động lực nội tại cần kiên trì luyện tập. May thay, một khi quá trình này được khởi động và chúng ta bắt đầu nhìn thấy tác động tích cực từ những nỗ lực của mình, thì tự nhiên, chúng ta sẽ bắt đầu củng cố những thói quen và kỹ thuật này trong cuộc sống hằng ngày. Sự tiến bộ là một động lực đáng kinh ngạc mà chúng ta phải trau dồi cho bản thân. Phần thưởng bên ngoài chỉ có thể giúp chúng ta tiến xa đến một mức nhất định rồi sẽ mất đi sức hấp dẫn. Ngược lại, động lực nội tại tiến lên cùng chúng ta và giúp chúng ta phát triển sự thôi thúc bên trong mình để hoàn thành những công việc lớn lao.

TÁC GIẢ

Stefan Falk là một chuyên gia về hiệu suất con người được quốc tế công nhận. Ông chuyên đào tạo giám đốc điều hành hàng đầu, đơn vị đặc biệt trong lực lượng vũ trang và vận động viên ưu tú. Ông là tác giả cuốn sách Intrinsic Motivation: Learn to Love Your Work and Succeed as Never Before (Động lực nội tại: Làm sao để yêu công việc của bạn và đạt tới thành công) mà Spiderum sắp xuất bản.

(Bài viết gốc được đăng trên trang Harvard Business Review vào ngày 8 tháng 3 năm 2023: https://hbr.org/2023/03/understand-the-power-of-intrinsic-motivation)