Dạo gần đây mình mới tìm đọc cuốn Consolations: The Solace, Nourishment and Underlying Meaning of Everyday Words của David Whyte. Mình thật sự cảm thấy rung động khi đọc những dòng chữ ấy nên mạn phép được dịch vài đoạn mình rất tâm đắc trên đây.
Bài tự dịch nên có nhiều đoạn dịch chưa hay hoặc chưa chuẩn, mình sẽ rất cảm kích khi nhận được những đóng góp và nhận xét của các bạn đọc ạ. Mình cảm ơn :)
"Sự tuyệt vọng"
chào đón chúng ta khi chúng ta không còn nơi nào để đi, khi chúng ta cảm thấy trái tim mình không thể nào tan vỡ thêm được nữa, khi thế giới của chúng ta hay những người chúng ta yêu thương biến mất, khi chúng ta cảm thấy mình không được yêu hay mình không xứng đáng được yêu, khi những vị Chúa của chúng ta làm chúng ta thất vọng, khi cơ thể của chúng ta đang mang trong mình một nỗi đau sâu sắc tưởng chừng như không thể nguôi ngoai.
Autumn in Germany
Tuyệt vọng là một nơi trú ẩn với một vẻ đẹp tạm thời của riêng nó, của lòng từ bi, nó là một lời mời mà chúng ta chấp nhận khi chúng ta muốn tách mình ra khỏi sự tổn thương. Sự tuyệt vọng là sự bảo vệ cuối cùng. Để biến mất qua sự tuyệt vọng, là đi tìm một ảo mộng tạm thời nhưng cần thiết, nơi mà chúng ta hi vọng sẽ không điều gì có thể làm chúng ta tuyệt vọng như thế một lần nữa.
Sự tuyệt vọng là một trạng thái cho sự sửa chữa cần thiết và theo mùa, là sự vắng mặt tạm thời của sự chữa lành, là một mùa đông theo nghĩa sinh lý và tâm lý trong nội tâm khi mà tất cả các hình thức của sự tham gia trước đây của chúng ta với thế giới được nghỉ ngơi, nó là chân trời của sự mất mát, là nơi chúng ta tới khi chúng ta không muốn được tìm thấy theo cách cũ nữa. Chúng ta từ bỏ hi vọng khi vài lời nguyện cầu nhất định không thể thành sự thật và sự tuyệt vọng là khoảng thời gian mà chúng ta sẽ chịu đựng và chữa lành, kể cả khi chúng ta vẫn chưa tìm được niềm hi vọng mới.
Kì lạ thay, sự tuyệt vọng là pháo đài cuối cùng của hi vọng, của lời cầu nguyện, rằng nếu chúng ta không thể được tìm thấy theo cách cũ nữa thì chúng ta sẽ không bao giờ bị chạm vào hay bị tổn thương theo cái cách đã làm chúng ta tổn thương như thế này nữa. Sự tuyệt vọng là sự trừu tượng ngọt ngào nhưng ảo tưởng của việc rời khỏi cơ thể khi ta vẫn còn sống trong nó, từ đó chúng ta có thể ngừng cơ thể chúng ta khỏi việc cảm nhận. Sự tuyệt vọng là nơi mà chúng ta tới khi chúng ta không còn muốn xây ngôi nhà, nơi chúng ta thuộc về, trên thế giới này nữa, và là nơi chúng ta cảm nhận, với một hình thức của sự hài lòng đẹp đẽ đến tàn nhẫn, là chúng ta có thể chưa bao giờ xứng đáng có được ngôi nhà ấy ngay từ đầu. Kì lạ thay, sự tuyệt vọng, có một trạng thái của riêng nó như một thành tựu, và sự tuyệt vọng, thậm chí còn kỳ lạ hơn, cần sự tuyệt vọng để giữ cho nó tồn tại.
Sự tuyệt vọng tìm đến trầm cảm và sự trừu tượng khi chúng ta cố gắng giữ chân nó vượt quá mùa đã định dành cho nó và bắt đầu định hình hình bản sắc của chúng ta quanh những sự thất vọng đóng băng của nó. Nhưng sự tuyệt vọng chỉ có thể ở lại quá mùa quy định cho nó qua sự giả tạo bắt buộc của khoảng cách được tạo ra, bằng cách loại bỏ chúng ta khỏi cảm giác của cơ thể, bằng cách tự nhốt mình trong tâm trí thất vọng, bằng cách thuyết phục bản thân rằng các mùa đã dừng lại và không bao giờ quay trở lại nữa, và có lẽ, đơn giản và quan trọng nhất, bằng cách từ chối việc để cơ thể tự thở, đầy đủ và sâu. Sự tuyệt vọng được duy trì bằng cách đóng băng cảm giác của chúng ta về thời gian và nhịp điệu của thời gian, khi chúng ta không còn cảm thấy bị giam cầm bởi thời gian và khi mùa được phép chuyển mùa, sự tuyệt vọng không thể tồn tại.
Để giữ sự tuyệt vọng tồn tại, chúng ta phải trừu tượng hoá và làm bất động cơ thể chúng ta, các khả năng về thính giác, xúc giác và khứu giác của chúng ta, đồng thời giữ khoảng cách với mùa xuân của thế giới đang diễn ra xung quanh. Sự tuyệt vọng cần một sự chăm sóc, củng cố, và cô lập nhất định, nhưng thân xác ta sẽ tự biết thở, đôi tai sẽ nghe thấy tiếng chim hót đầu tiên của buổi sáng hay đón lấy những lá cây lay động bởi gió chạm vào cây, và gió sẽ thổi bay đi cả những đám mây xám xịt nhất, sẽ dịch chuyển cả những mùa bất động nhất, trái tim sẽ tiếp tục đập và thế giới này, chúng ta nhận ra, sẽ không bao giờ dừng lại hay biến mất.
Liều thuốc giải cho sự tuyệt vọng không được tìm thấy trong nỗ lực dũng cảm để khiến bản thân vui lên với những niềm vui trừu tượng, mà được tìm thấy khi chúng ta dành sự chú ý một cách sâu sắc và đầy dũng cảm tới cơ thể và hơi thở, không còn phụ thuộc vào những suy nghĩ và câu chuyện đang giam cầm chúng ta, kỳ lạ hơn, khi chú ý tới chính sự tuyệt vọng, cái cách mà chúng ta đang giữ nó, và từ đó chúng ta nhận ra, nó chưa bao giờ thật sự thuộc về chúng ta để giữ ngay từ ban đầu. Để nhìn thấy và trải nghiệm sự tuyệt vọng một cách trọn vẹn trong cơ thể chúng ta là khi ta bắt đầu nhìn nhận nó như một chuyến thăm cần thiết và theo mùa, và bước đầu tiên để nó có một cuộc sống riêng, là không giữ nó và cũng không cố đi chuyển nó trước cái thời điểm nó sẽ tự ra đi.
Chúng ta thực hiện những bước đầu tiên thoát khỏi sự tuyệt vọng bằng cách gánh hết toàn bộ sức nặng của nó và bước trên mặt đất với mong ước nó không có ở đây với chúng ta. Chúng ta để cơ thể và thế giới của chúng ta có thể thở một lần nữa. Kỳ lạ thay, ở nơi đó, sự tuyệt vọng không thể làm điều khác ngoài việc trở thành một cái gì đó khác, thành một mùa nào đó khác, như việc mà nó vốn đến để thực hiện, ngay từ ban đầu. Sự tuyệt vọng là một sự khó khăn, một sự cần thiết đẹp đẽ, một sự thấu hiểu ràng buộc giữa những con người bị cuốn vào một thế giới khốc liệt và khó khăn, nơi mà một nửa trải nghiệm của chúng ta là được trầm ngâm qua sự mất mát, nhưng nó chỉ là một mùa, một dạng sóng đi qua cơ thể, không phải là một nhà tù vây quanh chúng ta. Mỗi mùa sẽ luôn tự dịch chuyển, dù chậm, dựa vào sự kiên nhẫn, sức mạnh và ý chí của chính nó.
Từ chối tuyệt vọng về chính sự tuyệt vọng, chúng ta có thể để sự tuyệt vọng có một cuộc sống riêng thuận theo tự nhiên và đặt bước đầu tiên lên nền tảng cơ bản của lòng trắc ẩn của con người, khả năng nhìn và thấu hiểu, chạm tới và thậm chí là có thể nói lên, nỗi đau chân thành của người khác.
***
Bản tiếng Anh
DESPAIR

takes us in when we have nowhere else to go; when we feel the heart cannot break anymore, when our world or our loved ones disappear, when we feel we cannot be loved or do not deserve to be loved, when our God disappoints, or when our body is carrying profound pain in a way that does not seem to go away.
Despair is a haven with its own temporary form of beauty; of self-compassion, it is the invitation we accept when we want to remove ourselves from hurt. Despair is a last protection. To disappear through despair, is to seek a temporary but necessary illusion, a place where we hope nothing can ever find us in the same way again.
Despair is a necessary and seasonal state of repair, a temporary healing absence, an internal physiological and psychological winter when our previous forms of participation in the world take a rest; it is a loss of horizon, it is the place we go when we do not want to be found in the same way anymore. We give up hope when certain particular wishes are no longer able to come true and despair is the time in which we both endure and heal, even when we have not yet found the new form of hope.
Despair is strangely, the last bastion of hope; the wish being, that if we cannot be found in the old way we cannot ever be touched or hurt in that way again. Despair is the sweet but illusory abstraction of leaving the body while still inhabiting it, so we can stop the body from feeling anymore. Despair is the place we go when we no longer want to make a home in the world and where we feel, with a beautifully cruel form of satisfaction, that we may never have deserved that home in the first place. Despair, strangely, has its own sense of achievement, and despair, even more strangely, needs despair to keep it alive.
Despair turns to depression and abstraction when we try to make it stay beyond its appointed season and start to shape our identity around its frozen disappointments. But despair can only stay beyond its appointed time through the forced artificiality of created distance, by abstracting ourselves from bodily feeling, by trapping ourselves in the disappointed mind, by convincing ourselves that the seasons have stopped and can never turn again, and perhaps, most simply and importantly, by refusing to let the body breathe by itself, fully and deeply. Despair is kept alive by freezing our sense of time and the rhythms of time; when we no longer feel imprisoned by time, and when the season is allowed to turn, despair cannot survive.
To keep despair alive we have to abstract and immobilize our bodies, our faculties of hearing, touch and smell, and keep the surrounding springtime of the world at a distance. Despair needs a certain tending, a reinforcing, and isolation, but the body left to itself will breathe, the ears will hear the first birdsong of morning or catch the leaves being touched by the wind in the trees, and the wind will blow away even the grayest cloud; will move even the most immovable season; the heart will continue to beat and the world, we realize, will never stop or go away.


The antidote to despair is not to be found in the brave attempt to cheer ourselves up with happy abstracts, but in paying a profound and courageous attention to the body and the breath, independent of our imprisoning thoughts and stories, even strangely, in paying attention to despair itself, and the way we hold it, and which we realize, was never ours to own and to hold in the first place. To see and experience despair fully in our body is to begin to see it as a necessary, seasonal visitation, and the first step in letting it have its own life, neither holding it nor moving it on before its time.
We take the first steps out of despair by taking on its full weight and coming fully to ground in our wish not to be here. We let our bodies and we let our world breathe again. In that place, strangely, despair cannot do anything but change into something else, into some other season, as it was meant to do, from the beginning. Despair is a difficult, beautiful necessary, a binding understanding between human beings caught in a fierce and difficult world where half of our experience is mediated by loss, but it is a season, a waveform passing through the body, not a prison surrounding us. A season left to itself will always move, however slowly, under its own patience, power and volition.
Refusing to despair about despair itself, we can let despair have its own natural life and take a first step onto the foundational ground of human compassion, the ability to see and understand and touch and even speak, the heartfelt grief of another.