Nhìn theo dòng lịch sử, Yosakoi là một điệu nhảy truyền thống của xứ sở phù tang, được ra đời vào năm 1954, tại tỉnh Kochi của Nhật Bản với lần đầu tiên xuất hiện là trong lễ hội Yosakoi cùng năm đó. Mục đích ban đầu của Yosakoi là để khiến tâm trạng của con người tốt hơn và tạo ra những cơ hội mới cho người dân bản địa. Điệu nhảy này vốn là hoạt động nhằm cầu nguyện cho người dân có sức khỏe tốt và cuộc sống thịnh vượng, đồng thời thúc đẩy hoạt động tại các khu phố mua sắm vốn bị sụt giảm hoạt động kinh doanh trong mùa hè năm 1945. Ngày nay, Yosakoi được sáng tạo với sự kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và nhiều âm hưởng hiện đại, được biểu diễn tại những lễ hội trên khắp Nhật Bản. Cái tên “Yosakoi” được cho rằng có nghĩa là “hãy đến vào tối nay” và được lấy từ bài hát dân gian Nhật Bản “Yosakoi Bushi”.

Tính đến hiện này, điệu nhảy văn hóa này được bắt gặp nhiều hơn, và những lễ hội Yosakoi-Seran được tổ chức khắp nơi ở Nhật Bản xuyên suốt cả năm. Khi được hỏi tại sao Yosakoi có thể được mọi người trên khắp thế giới yêu thích đến vậy, những người tham gia cuộc thi Yosakoi đã trả lời: “Khi khiêu vũ, chúng tôi có thể giao tiếp với nhau, thậm chí khi không nói cùng một ngôn ngữ. Khi nhảy Yosakoi, bạn có thể cảm nhận được bầu không khí và văn hóa của Nhật Bản”. Ai cũng có thể nhảy Yosakoi, bất kể chủng tộc, giới tính hoặc nền văn hóa, với một số quy tắc xung quanh vũ đạo hoặc âm nhạc đi kèm. Tính linh hoạt này đã giúp Yosakoi phát triển với các nhóm và nền văn hóa khác nhau cũng như được mọi người trên khắp thế giới yêu thích.

Yosakoi cũng được quảng bá rất tích cực qua phim ảnh, truyện tranh, những video nhảy nhằm nâng cao tầm quan trọng của việc chia sẻ hạnh phúc, bảo vệ sức khỏe và phổ biến văn hóa Nhật Bản. Trong đại dịch COVID-19, tỉnh Kochi (Nhật Bản) đã tổ chức sự kiện truyền thông xã hội The Yosakoi Challenge: Yosakoi Your Way to Happiness để mọi người tìm hiểu thêm về lễ hội Yosakoi và tỉnh Kochi, đồng thời giúp mang lại nụ cười cho mọi người trên khắp thế giới bởi “Video nhảy Yosakoi tại nhà”. Văn hoá Yosakoi có thể được tìm thấy thông qua các tác phẩm phim ảnh hay những bộ anime, ví dụ trong bộ truyện “Cây cầu Harimaya” - được quay tại tỉnh Kochi, hay bộ anime “Hanayamata” được chuyển thể từ bộ manga cùng tên cũng có nội dung xoay quanh Yosakoi.

Trong Yosakoi, một loại dụng cụ không thể thiếu chính là Naruko. Chúng được làm từ rất nhiều miếng gỗ ghép lại với nhau, do đó, chúng tạo ra những tiếng gõ thanh và vang đặc trưng. Naruko thường mang màu đỏ son, vàng và đen, bên cạnh đó, những vũ công, hay còn được biết là Odoriko, vẫn có thể thỏa sức trang trí chúng bằng những màu khác để có thể tương đồng với trang phục của họ. Ngoài ra, một tiết mục nhảy Yosakoi, cũng giống như Naruko, phải bao gồm những yếu tố quan trọng khác, như Odoriko, trang phục, lá cờ,...

Những bài nhảy Yosakoi yêu cầu những người thực hiện phải nhảy thật đồng điệu, luôn cầm dụng cụ Naruko, biểu cảm trên gương mặt tươi tắn và trong phần âm nhạc phải bao gồm một phần nhạc của bài hát Yosakoi Naruko Odori.

Yosakoi du nhập tới Việt Nam từ những năm 2000. Lúc đó, Núi Trúc Sakura Yosakoi (NSY) là đội nhảy đầu tiên được thành lập tại Việt Nam vào năm 2007, liên kết với Trung tâm Nhật Bản Núi Trúc Sugi Ryotaro và Tổ chức Giao lưu Văn hóa Việt Nam - Nhật Bản. Vào năm 2009, Núi Trúc Sakura Yosakoi được mời đến xứ sở “hoa anh đào” để tham dự và biểu diễn tại một lễ hội Yosakoi ở thủ đô Tokyo. 

Hiện nay, văn hóa Yosakoi vẫn đang tiếp tục phát triển lớn mạnh ở rất nhiều tỉnh và thành phố tại Việt Nam, đặc biệt là thủ đô Hà Nội, thành phố Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh.

Sự giao thoa văn hoá Nhật - Việt trong bài diễn của các đội Yosakoi Việt Nam biểu diễn tại lễ hội Việt Nam Yosakoi những năm gần đây. 

Lễ hội Việt Nam Yosakoi là một sự kiện văn hóa Nhật Bản thường được tổ chức vào đầu năm ở Hà Nội lấy Yosakoi là nội dung chính. Lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2021 như một phần của giao lưu văn hóa Việt Nam và Nhật Bản, Việt Nam Yosakoi tiếp nối lễ hội văn hóa nổi tiếng của Nhật Bản - Sakura Matsuri. Lần gần đây nhất lễ hội này được tổ chức là năm 2023, với vai trò là “Chương trình kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản”.

Lễ hội Việt Nam Yosakoi là một lễ hội có quy mô lớn với sự tham gia của 16 đội Yosakoi Việt Nam, cùng với đó là tinh thần chung để lan tỏa tình yêu thương của văn hóa Nhật Bản nói chung và điệu nhảy Yosakoi nói riêng. Không chỉ vậy, lễ hội này còn được xem là sự kiện quan trọng hàng năm đối với những đội Yosakoi Việt Nam, nơi mà các đội đó sẽ lựa chọn để biểu diễn những bài diễn mới trong năm của họ.

Theo nguyên tắc, âm nhạc các bài diễn của các đội Yosakoi đều phải có đoạn nhạc truyền thống Seichou quen thuộc, chính vì vậy, các đội Yosakoi Việt Nam đã biến tấu và kết hợp màu sắc âm nhạc truyền thống Việt Nam cùng đoạn nhạc Seichou phối âm lại bằng những nhạc cụ, âm hưởng đa dạng, phong phú của các nhạc cụ dân gian Việt Nam. 

Ta có thể dễ dàng nhận thấy các giai điệu quen thuộc như đàn tranh, sáo nhị, nhịp phách,... thông qua những giai điệu trong các bài diễn như “Liên Lý Bách Hoa” - NSY hay Tơ Duyên - Hà Nội Sennen Yosakoi (HSY), đây đều là những âm điệu cổ truyền trong văn hoá dân gian Việt Nam từ xưa nay. Đặc biệt, âm nhạc trong các bài diễn của các đội Yosakoi Việt Nam còn được biến tấu để truyền tải những nội dung, các nét văn hoá độc đáo, ví dụ như: ngày tết Trung Thu với tiếng trống lân, trống ếch, tiếng gõ phách và bài hát “Tùng Rinh Rinh” đã quá đỗi quen thuộc với trẻ em Việt Nam mỗi dịp trăng rằm phá cỗ, hay như cách Hanuyo đã xuất sắc thể hiện Tín ngưỡng Thờ Mẫu trong “Sắc Sắc Không Không” với chất liệu chất liệu nhạc được truyền cảm hứng từ nghi lễ hầu đồng, với lời hát dẫn mang âm luật ca trù và những đoạn nhạc mang âm hưởng chầu văn, cùng giai điệu “Cô đôi thượng ngàn” quen thuộc được lồng ghép trong bài qua tiếng đàn nhị réo rắt.

Không chỉ vậy, nghệ thuật hát xẩm - di sản văn hoá phi vật thể được UNESCO công nhận - đã được HSY kết hợp một cách ấn tượng với Yosakoi cùng phần lời được lấy cảm hứng từ thơ Nguyễn Khuyến trong “Tức Mục”. Hoà cùng tiếng naruko gõ nhịp, sự giao thoa thú vị giữa âm nhạc Nhật Bản và Việt Nam cất lên rộn rã. 

Bên cạnh âm nhạc, trang phục của các đội nhảy cũng được thiết kế tỉ mỉ đến từng chi tiết, chứa đựng những dụng ý và góp phần truyền tải câu chuyện của bài diễn thật trọn vẹn. Chính vì vậy, sự giao thoa văn hoá Việt - Nhật cũng được các đội Yosakoi Việt Nam thể hiện rất thú vị qua phục trang trên sân khấu đó. Không chỉ là những trang phục, đồ diễn mang văn hoá Nhật bản, hay lấy cảm hứng từ đất nước Mặt trời mọc, ngày nay, các đội Việt Nam dần linh hoạt thể hiện các ý tưởng trang phục truyền thống của đất nước mình, kết hợp cùng yếu tố văn hoá Nhật Bản độc đáo. Người xem có thể dễ dàng thấy được những nét phục trang quen thuộc của cổ phục Việt Nam như áo tấc, áo Giao Lĩnh, Viên Lĩnh, áo dài hay áo tứ thân hiện diện trong các bài diễn Yosakoi, ví dụ như: “Liên Lý Bách Hoa”, “Sắc Sắc Không Không”, “Tơ Duyên” ,...

Không chỉ vậy, sự sáng tạo trong trang phục còn là sự khéo léo thể hiện câu chuyện bài diễn, như cách Hanuyo thể diện bốn nhân vật: Chị Hằng, Chú Cuội, Con Lân, Trống Ếch - những nhân vật rất đỗi quen thuộc trong dịp tết thiếu nhi Trung Thu qua đồ diễn của mình. Cùng với những phục trang tinh tế, các odoriko còn kết hợp những đạo cụ khác ngoài Naruko, mang đậm nét văn hóa Việt Nam như đèn ông sao, đầu lân, trống ếch, quạt tre hay mõ, quạt đuôi công để truyền tải giá trị nghệ thuật cũng như ý nghĩa bài diễn một cách trọn vẹn nhất.

Trang phục truyền thống Việt Nam kết hợp cùng trang phục truyền thống Nhật Bản hay những yếu tố văn hoá xứ sở hoa anh đào cùng những màn biến đổi bất ngờ hết sức thú vị luôn là những trải nghiệm đầy niềm vui mà các đội Yosakoi Việt Nam truyền tải tới những khán giả của mình.           

Ngoài trang phục và âm nhạc mang đậm nét dân gian Việt Nam, các đội Yosakoi Việt Nam còn lồng ghép vào các bài nhảy những câu truyện và ngày lễ cổ truyền không hề xa lạ với những người dân VN. Ta có thể thấy một ví dụ điển hình là bài nhảy “Liên Lý Bách Hoa” của đội Núi Trúc Sakura Yosakoi được lấy ý tưởng từ cuộc gặp gỡ định mệnh của Tấm với Nhà Vua trong truyện cổ tích “Tấm Cám”, một câu chuyện mà hầu như tất cả người dân Việt Nam đều được nghe kể từ thuở ấu thơ. Từ những phân đoạn trong bài nhảy, khán giả như được bước vào không gian cổ tích đầy huyền ảo và cùng đồng hành với các nhân vật qua những cung bậc cảm xúc khác nhau. 

Một câu truyện tình khác không kém phần lãng mạn là câu chuyện của Công Nữ Ngọc Hoa và chàng thương nhân Araki Soutarou trong bài nhảy “Tơ duyên” của HSY. Được khắc họa qua hình ảnh cây cầu Nhật Bản và núi Phú Sĩ thể hiện ở hai bên tay áo, bài nhảy với bối cảnh ở phố cổ Hội An và không gian tràn đầy ánh nắng của vùng sông nước nhiệt đới đã khắc họa lên nhiều khía cạnh khác biệt của câu chuyện tình yêu vừa nhí nhảnh lại tình tứ. “Tơ Duyên” đem lại cho khán giả nhiều trải nghiệm tươi mới, tràn đầy tình yêu và sức sống. 

Không chỉ các câu chuyện cổ tích mà những ngày lễ dân gian truyền thống Việt Nam cũng được đưa vào các bài nhảy Yosakoi nhằm góp phần giới thiệu, lan tỏa được những tinh hoa của văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế. Hoặc như trong “Hoá trẻ trông trăng” của Hanuyo, lựa chọn chủ đề chính là ngày lễ trung thu, bài nhảy đã mang đến cho khán giả bầu không khí tưng bừng, nhộn nhịp với những hình ảnh của các nhân vật, đạo cụ vô cùng quen thuộc như là Chú Cuội, Chị Hằng, con lân, trống ếch.

Ngày nay, Yosakoi đang dần trở nên phổ biến không chỉ ở châu Á mà còn ở châu Âu và các châu lục khác. 

Ở Úc, một ví dụ điển hình là nhóm Zen 燃 - Yosakoi được thành lập vào năm 2015 bởi các sinh viên Nhật Bản ở Melbourne. Dần dần, các hoạt động của nhóm đã thu hút một số lượng lớn sinh viên nước ngoài tham gia. Nhóm hiện nay vẫn hoạt động ổn định và thường xuyên tổ chức các buổi giảng dạy và thực hành Yosakoi cùng với một số buổi biểu diễn ngoài trời.

Tại Toronto, Canada, Đội đại sứ Quốc tế Kochi Yosakoi KIZUNA được thành lập vào năm 2018 với tư cách là 'Đội quốc tế Sakuramai Ba Lan' với 63 thành viên đã tập hợp từ 12 quốc gia và các khu vực để thúc đẩy Yosakoi trên toàn thế giới . Nhóm đã tham gia Lễ hội Kochi Yosakoi 2019 và hiện nay vẫn đang tiếp tục luyện tập, hoạt động.

Bản thân Nhật Bản và tỉnh Kochi cũng tích cực quảng bá văn hóa Yosakoi và các điệu nhảy đặc biệt của họ thông qua các phương tiện truyền thông, trang web và bài viết với hy vọng ngày càng nhiều người ngoại quốc biết đến Yosakoi và những thông điệp đầy ý nghĩa của nó. Ông Masanao Ozaki - Thống đốc tỉnh Kochi hỗ trợ cho các đại sứ Yosakoi với nhiệm vụ tăng cường hoạt động phát triển Yosakoi tại Nhật Bản và hợp tác với các đội Yosakoi của các nước. Yosakoi đã lan rộng đến nhiều địa điểm trên toàn thế giới, với các sự kiện được tổ chức tại 29 quốc gia và khu vực khác nhau. Nhiều người cùng đến và hợp tác để hoạt động một cách hăng hái thông qua tinh thần của Matsuri xuyên qua biên giới quốc gia, văn hóa, giới tính, tuổi tác và ngôn ngữ. Đây chính xác là lý tưởng mà Yosakoi hướng tới và được quốc tế công nhận nhiều hơn.

(Nguồn tham khảo: Núi Trúc Sakura Yosakoi, Hanoi Sennen Yosakoi, Hanuyo Yosakoi Team, Viet Nam Yosakoi Festival, Zen- 燃 Japanese Dancing/Culture Team in Melbourne, Kochi Yosakoi Ambassador KIZUNA International Team, Yosakoi, A Japanese Dance For All, Yosakoi – The Dance Style from Kochi Taking the World)