Lời tựa:   
               
Như đã giới thiệu trong series, Seneca thực sự là nguồn cảm hứng Stoicism của mình. Đọc Seneca không chỉ là về triết học mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật, khi những bài học, triết lý quan trọng được phản ánh qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, thể hiện cái tinh tế trong quan sát của một thiên tài với sự từng trải của cuộc đời. 
                                     
Với hy vọng giới thiệu Stoicism đến với các bạn trẻ Việt Nam, xin gửi tới các bạn bản dịch những bức thư quan trọng nhất trong cuốn "Moral Letters to Lucilius", tác phẩm đã làm nên tên tuổi của Seneca và là một trong bộ ba cuốn sách nền tảng của Stoicism.     
                                                   
Do không phải anh dịch thuật, nên bản dịch này hoàn toàn tập trung vào việc truyền tải thông điệp và hy vọng có thể giúp bạn cảm thấy dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với bản tiếng Anh, để có thể thấy cái hay cái đẹp trong việc sử dụng ngôn từ của Seneca (dù thực ra bản tiếng Anh cũng chỉ là một bản dịch). Một anh bạn người Ý của mình đã chia sẻ Seneca được đưa vào chương trình giảng dạy tại Ý như một bậc thầy về việc sử dụng ngôn từ. Vì vậy, xin cam đoan tất cả những gì khiến bạn cảm thấy trúc trắc từ bản dịch là bởi khả năng hạn chế của mình, và rất mong nhận được đóng góp của các cao nhân để bản dịch được hoàn thiện hơn. 
Lưu ý: vì một số lý do như nội dung không còn quá sát và cần thiết với thời hiện tại, mình sẽ không dịch 4 bức số 58, 85, 92, và 95 nhé. Nếu bạn nào muốn tìm hiểu thêm thì bản tiếng Anh có sẵn trên Wiki, hay có thể nhắn cho mình mình sẽ gửi bản pdf sách.
Bạn có thể đọc trước giới thiệu về Seneca ở đây:

Bức thư số 96

Bạn thân mến!
Bạn vẫn để mình phiền lòng vì những thứ bên ngoài; và tiếp tục phàn nàn về chúng. Chẳng lẽ bạn vẫn chưa nhận ra rằng thứ tồi tệ duy nhất ở đây chính là sự phiền lòng và những lời phàn nàn của bạn? Nếu bạn hỏi tôi, không gì có thể tồi tệ cho một người nếu người đó không tự nghĩ và đánh giá rằng những thứ gì xảy đến với mình là tồi tệ. Ngày mà ta không thể chịu đựng nổi một hoàn cảnh nào là ngày ta không thể chịu nổi chính bản thân mình. "Ta bị ốm". Điều đó cần phải xảy đến cho ta (ý chỉ ốm là một trong những biểu hiện tự nhiên, và gần như sẽ đến với tất cả mọi người). "Kẻ hầu người hạ phải nằm liệt giường vì ốm đau, thu nhập của ta giảm sút, nhà ta nứt nát cọt kẹt; ta cứ thua lỗ triền miên, rồi những cơn đau đớn, công việc, và nhiều mối lo toan thay nhau tấn công ta". Những thứ ấy vẫn thường xảy đến với con người. Hay không, phải nói cho chính xác chúng là những thứ mà một người khó có thể tránh khỏi. Chúng như đã được định đoạt từ trước, chứ không phải là ngẫu nhiên.
Tin tôi đi, tôi đang chia sẻ suy nghĩ sâu kín nhất của mình với bạn. Trong mọi thứ có vẻ như tệ hại và khó khăn, tôi đã luyện cho mình để có thể đi đến suy nghĩ rằng: tôi không tuân theo Chúa, mà đồng ý với các quyết định của Ngài. Chính tôi lựa chọn theo Ngài, chứ không phải vì tôi cần phải làm thế. Bất cứ thứ gì xảy đến với tôi, tôi sẽ chấp nhận mà không muộn phiền hay trình ra bộ mặt thảm hại của mình. Tôi sẽ sẵn sàng trả mọi "khoản thuế" trong cuộc đời. Vì thực ra mọi thứ khiến chúng ta than thở, lo sợ thực ra cũng chỉ là "những khoản thuế của cuộc đời". Bạn không nên tìm kiếm hy vọng rằng mình sẽ là ngoại lệ từ chúng, bạn của tôi.
Thận bạn đang có vấn đề, bạn nhận được những thông tin đáng lo ngại qua thư từ, tài sản của bạn tiếp tục hao hụt - để tôi nói thẳng, bạn sợ hãi cho cuộc sống của mình. Ồ, chẳng lẽ bạn không biết rằng khi cầu nguyện sống lâu, bạn đang cầu chính cho những thứ đó hay sao? Một cuộc đời kéo dài sẽ chắc chắn bao hàm những thứ ấy, cũng giống như một chuyến đi dài sẽ bao hàm cát bụi, bùn lầy và mưa gió. 
"Nhưng điều tôi muốn là tiếp tục sống, mà không có những vấn đề ấy". Giọng điệu nhu nhược ấy, chẳng lẽ không khiến chính bạn coi thường. Hãy cứ cầu nguyện như bạn muốn, nhưng đây là thứ tôi sẽ cầu cho bạn - và tôi làm thế không chỉ với mục đích tốt mà còn hoàn toàn nghiêm túc: "Cầu cho không một quyền lực hay đấng thiêng liêng nào nuông chiều bạn trong những hưởng thụ xa hoa". Hãy tự hỏi bản thân mình: nếu đấng thiêng liêng cho bạn lựa chọn, liệu bạn sẽ sống trong một khu tiện nghi bao quanh bởi đồ ăn thức uống luôn sẵn sàng hay trong một doanh trại quân đội trang nghiêm? Vì cuộc đời, bạn của tôi, thực ra chính là một doanh trại. Đó là lý do những người có thể chịu đựng thử thách, những cuộc hành quân gian khổ lên núi xuống biển, qua những nơi cằn cỗi hiểm trở, và đặt họ vào những nơi nguy hiểm nhất trở thành những người anh hùng hay thủ lĩnh kiên cường. Còn những kẻ để bản thân trở nên mục nát yếu đuối trong hưởng thụ xa hoa, trong khi người khác làm những việc khó khăn, thì khác nào những con chim gáy: chỉ an toàn vì chúng bị coi thường mà thôi.
Tạm biệt!
A Dreamer
*******
Đặt mua sách Seneca tại: https://shp.ee/7vhvu5g
Bản tiếng Anh:
From Seneca to Lucilius
Greetings
1 You are still annoyed about something; you still complain. Don’t
you realize that the only really bad thing here is your annoyance and
complaining? If you ask my opinion, nothing can be terrible for a
man unless there is something in the natural course of things that
he thinks is terrible. Th e day I can’t stand something will be the day
I can no longer stand myself. “I am ill.” Th at was bound to happen
to me. “My household staff have taken to their sickbeds, my income
has gone down, my house is creaking; I have been assailed by losses,
pains, work, and anxieties.” Th at happens, or rather, it was bound to
happen. Th ese things are predetermined, they are no accident.
2 Believe me, I am now disclosing my inmost feelings to you. In
everything that seems hostile and hard I have trained myself to be
like this: I don’t obey God, I agree with him. I follow him by my own
choice, not because I must. Whatever happens to me I will accept
without getting sad or showing a gloomy face. I will willingly pay all
my taxes. All the things that make us groan and get frightened are
just life’s taxes. You should not expect or seek exemption from them,
dear Lucilius.
3 You were troubled by pain in your bladder, you received worrying
letters, your losses continued—let me get to the point, you feared
for your life. Well, didn’t you know that in praying for old age, you
were praying for these things? A long life contains them all, just as
a long journey contains dust, mud, and rain. 4 “I did want to go on
living, but without all these problems.” Such an eff eminate tone is a
disgrace to a man. Take it as you will, but here is the prayer I make
for you—and I do it not only with all goodwill but also with all
seriousness: “May neither gods nor goddesses keep you in the lap
of luxury.” Ask yourself: if some god gave you the choice, would you
rather live in the food market or in the military camp? Life, Lucilius,
is a campaign. Th at is why those who endure the trials, march uphill and down through rough country, and put themselves into the most
dangerous sorties are the heroes and leaders of the camp. Th e ones
who are quietly rotting away at ease, while others do the hard work,
are turtledoves: they are only safe because they are despised.
Farewell.
Bạn nào có tâm muốn ủng hộ mình, chỉ xin ủng hộ Spiderum là mình vui rồi :)

Trần Việt Anh - STK: 0451000364912 (Vietcombank chi nhánh Thành Công, Hà Nội)

Các bài viết khác của tác giả:

Trích dẫn sách