Startup hay Freelance có gì xấu đâu?

Câu chuyện bắt đầu từ một buổi brainstorm trong một công ty lớn, có hơn 15k nhân viên. 

Cũng nhờ xuất thân từ Startup, đã làm việc như một freelancer hơn 1 năm mà đầu tiên, tôi có được sự điềm tĩnh để kết thúc nhanh gọn 2 đoạn hội thoại trên, không tranh cãi thêm, không đặt ra thêm mệnh đề. Tập trung giải quyết cái target của những lần meeting ấy, thành công tốt đẹp. 

Mình cũng không muốn mổ xẻ chủ đề này cho đến khi mình biết được, một vài bạn trẻ ( các bé intern mình từng mentor, các em nhỏ trong nhà ) khá tự ti và không muốn nói là mất hết tự tin khi đi phỏng vấn tại các công ty khác. Điều "chán" nhất là các em hoàn toàn remove chúng ra khỏi CV. I be like.. WHY? .. HOW? 

Ở đây mình không tranh cãi, mình chỉ muốn dắt bạn đi làm cùng với mình, một người từng làm startup 2 năm, làm freelancer 1 năm. Chuyên môn: Truyền thông, Marketing. Và hiện giờ, mình đang làm trong một công ty có brand name, với 300 chi nhánh và lĩnh vực Tài chính/Ngân hàng ( đoạn này chỉ để inspire bạn nào lỡ remove đi kinh nghiệm làm startup hoặc freelance ra khỏi CV nhe  ^^ ) 

Lúc đó còn kiểu máu lửa, cái gì cũng làm, cái gì cũng nhận, vậy nên trong vòng 2 năm đó:

- Mình học cách làm thủ tục, giấy tờ, để tìm hiểu cách đăng ký giấy phép kinh doanh cho một doanh nghiệp, đặc biệt anh Founder của mình là người nước ngoài nên càng khó khăn hơn. 

- Mình đứng ra kiểm kê thu chi, làm các bảng chi lương cho các anh dev. Cũng như liên kết với một bên agency cung cấp các dịch vụ kế toán, lo lắng nộp thuế các thứ.

- Mình may mắn được học qua bộ môn People Practice trước đó, nên đã mạnh dạng hỗ trợ việc tuyển dụng, khi công ty cần thêm nhân sự. Tuy nhiên sau này mình cũng request anh Founder nên có 1 chị HRM để tuyển dụng chuyên sâu và manage phần C&B, để môi trường làm việc được chuyên nghiệp hơn. 

- Sales: là một Marketer, mình nghe nói Sales và Marketing lúc nào cũng có war thì phải, tuy nhiên, mình lại có dịp trải nghiệm luôn việc đi sales.
Mobile app của công ty là một sản phẩm B2B. Từ lúc tìm lead, qualify lead và tiếp cận dần, để bán được cũng cần đến 1 hay 2 tháng follow rất sát. Đi qua được nỗi khổ của các bạn Sales, dần dà họp 2 bộ phận, mình dễ trung hoà hơn.

- Free, free and free. Startup mà, làm gì mà có tiền mà bung, nên cái gì free được thì phải tích cực sử dụng. Mình bắt đầu tổ chức event offline, tiếp cận và đi xin sponsor mấy tháng ròng. Nhờ có những brand name đẹp trên banner từ các nhà sponsors mà lúc đó mới bán được vé... Cũng trang trải được một phần.
Thuê Agency setup event thì cũng cắt những phần team inhouse có thể làm, ví dụ như: Doorgift, phải thức trắng để tự làm. Bán vé và confirm ticket code bằng máy chạy cơm chứ ko dám mua slot trên Tiket Box. Đến MC, Speakers đều mời từ networking around...v..v. ( Nghe cũng bần bần ha ^^ )

- Mình được word of mouth nên sẽ ko phải chạy campaign tìm client.. ơn trời!

- Gặp khách hàng (KH), trao đổi, nhận brief của họ kèm budget lúc nào cũng thấp. Vì KH họ ko đủ sức chi trả cho agency mới tìm đến freelancers bọn mình, nên budget là auto hiểu đi ha. 

- Về thực hiện một cái master plan, rồi đi meeting lần nữa để present. 

- Nếu deal win win, về tự làm creative set, tự deliver job, tự quality control, nhận feedback từ KH, chỉnh sửa rồi final. Cái nào cần thêm team, tự gather team, tự share workload, tự manage job và commit với nhau và với KH bằng "niềm tin", vì làm gì có hợp đồng dịch vụ hay hợp đồng lao động ở đây. 

- Cuối tháng tự làm report đánh giá cho KH, tự làm payment request, sau đó, freelance còn phải khôn khéogửi và remind KH chuyển khoản, chứ KH làm gì có chị kế toán nào để mình réo gọi gào thét...:D 

- Rồi chị buồn, tháng sau chị muốn tạm dừng, khi nào chị vui chị chạy tiếp em nghen... ý ở đây là, freelancers lúc nào cũng trong tình trạng "Red alert" để ready nhận thêm job, vì các jobs đang làm không có monthly, yearly, ra đi lúc nào không thể đoán trước được,... đói.  

Dù Startup hay Freelance, điều chúng ta học được đầu tiên đó là khả năng multi task, lúc đó mình cố gắng hết sức, hết lực, hết capacity để "get the job done". Chứ lúc ấy không còn là: liệu task đó có nằm trong scope không, line manager của mình có aware được chưa?, có đúng quy trình không?

Đúng là nếu không phải làm trong 1 môi trường lớn và ảnh hưởng nhiều phòng ban, đôi khi chỉ cần 1 chiếc Approval email đơn giản là đã có thể bắt tay vô làm. Nhưng chẳng phải lúc này, cái mood, cái motivation to bự giúp chúng ta như gắn thêm cánh, chạy thiệt nhanh đến cái goal của mình sao? Bạn được tự tin thực hiện các phép thử mà cuộc đời này chỉ cho bạn vài lần, thất bại thì làm lại, fail thì làm cho tới khi pass.

Xoay sở với kỹ năng "sinh tồn". Ở Startup, nếu không đi thật nhanh, không ngừng bắt nhịp với thị trường, không cố gắng gấp 100 lần so với đối thủ hiện hữu, thì cơ hội tồn tại dần ít đi. Lúc đó, làm sao dám cho bản thân "nghỉ ngơi", lúc đó mới biết được thật sự khả năng của mình ở đâu.

Và có ai quản tài chính giỏi bằng freelancers không? Lúc ngon được 1 project lớn, đâu thể bung xoã, ai biết được ngày mai ra sao, nếu bình thường dù cuộc đời trù dặp, dù xỉu up hay xỉu down thì "ting ting" ngày 30, ngày 5 vẫn đều, nhưng freelacers thì xỉu ngang với cái mood thanh toán của KH. Uh thì freelance nhàn, trong cái nhàn có cái căng.. ^^

Tổng kết, mình muốn nhắc ở đây, đó chính là tại sao lúc đi phỏng vấn mình đều rất tự tin, và càng tự tin hơn khi mention về các kỹ năng, kinh nghiệm mình có được khi làm ở startup hoặc khi là một freelance:

- Đối với mình, vị trí/ title không quan trọng, quan trọng lúc làm những việc đó, bạn đã vận dụng những skills nào, và kết qủa ra sao. Đúng là làm ở startup, nhưng mình đã run được 1 team 10 thành viên, bán được những chiếc conference tickets với giá: 500USD/pax? Đó là những kỹ năng nội tại, tự bạn trau dồi mà ra. Và hãy cảm thấy may mắn khi được rơi vào một môi trường giúp bạn mài dũa dần những kỹ năng đó. 

- Tại sao không thể tự tin với cái project ngắn hạn mà bạn đã làm? Ở một công ty lớn, người ta có: Project Manager, có Creative Lead, có Account Manager, có Accountant và bạn là một cá thể biết connect với cả "vũ trụ" để tròn vai, để cuối cùng cũng khiến cho một project dù ngắn dù dài được hoàn thành tốt đẹp, đúng như mong muốn của các "thượng đế". Vậy thì tại sao không tự tin để telling the world that I fucking proudly did it? 

Cuối cùng, đó là mindset, nếu mindset rằng thời gian là quý giá, mình đã sử dụng thời gian đúng đắn để học được ACB YXZ từ bất cứ việc gì mình làm trong con đường sự nghiệp của mình, thì mọi thứ easy hơn rất, rất nhiều.

Đừng quá đặt nặng quy chuẩn của "người ta", hay của "xã hội" lên bản thân. Vì ở đâu ra cái quy chuẩn Startup là nhỏ, là yếu, là tép trong thị trường. Freelancer là thích nhàn hạ, thích mì ăn liền...? Tự Bạn đủ khả năng để chứng minh đó :)