Đến một lúc, sống đủ, trải qua đủ, mình quay lại tự hỏi: Vậy sống là làm cái gì?
Chúng ta có đang sống cuộc đời chúng ta muốn và quyết định  không? Tất nhiên là không, ai cũng đang tự huyễn hoặc chính mình mà thôi. Tại sao ư?
70-80% cuộc đời chúng ta đã được lập trình từ: giáo dục môi trường gia đình, tác động và chuẩn mực môi trường xã hội, input từ giáo dục xung quanh một cá thể quyết định cách hành xử của cá thể đối với hoàn cảnh và môi trường xung quanh. 
Và thật buồn cười, chúng ta đang tự huyễn hoặc nhau sống trong một thế giới với vòng xoáy giá trị ảo để tự làm nhau thỏa mãn cái tôi của loài người. 
Cụ thể nhé, nếu xem con người chỉ là một loài động vật bậc cao trong tự nhiên và thế giới, con người là loài đáng chết nhất cái vũ trụ này. Vì sinh sôi như gì, dùng mọi cách để sống dai hơn bình thường, sẵn sàng phá hủy hệ thống tự nhiên và cấu trúc trái đất vì mục đích con người, và tự cho mình cái quyền thống trị, vắt kiệt hết tất cả các loài sinh vật khác hay nguồn lực thiên nhiên chỉ để phục vụ cho hệ giá trị ngu ngốc loài người tạo ra. Một bài nghiên cứu có một thực tế nghe như đùa như thế này "Nếu côn trùng biến mất, 50 năm sau trái đất và hệ thống thiên nhiên sẽ bị diệt vong. Nhưng nếu con người biến mất, 500 năm sau thiên nhiên sẽ hồi sinh rực rỡ". Và thực tế thì thực ra con người có biến mất thì hậu quả để trái đất này khôi phục cũng khá là bi quan, nhờ những thứ kiệt tác như: nilon/plastic, hóa chất, và 1 tỷ thứ không phải là thiên nhiên khác. Vâng, động thực vật đang biến mất dần, mực nước biển tăng và vài khu vực đang bị nhấn chìm, thời tiết biến đổi thất thường và tiêu cực, mà ở tại 1 cái đất nước nhỏ như VN thôi cũng có thể thấy. 
Tại sao lại ngu ngốc? Thế mà vẫn cứ nghĩ mình là trung tâm của vũ trụ, tạo ra 1 tỷ thứ ngu ngốc làm khổ chính loài của mình, như kinh tế, tiền tệ, nhu cầu, chính trị, quyền lực, chiến tranh, ...Và thậm chí giáo dục không phải sinh ra để giúp con người, cái loài duy nhất có thể tư duy và hành động có ý thức, sống như 1 con người, loài người trong cái vũ trụ này, đó là: nhu cầu thể lý, sinh lý, tâm lý phát triển tương quan bền vững với môi trường sống và vũ trụ. Trái lại, như tẩy não nhau, lừa nhau vào 1 vòng xoáy mà giờ thậm chí tui không thoát ra được, ngồi đây đánh máy xả suy nghĩ đây. Vòng xoáy gì đây? Vâng, kinh tế, chính trị, hệ giá trị ngu ngốc như tiền, quyền, điều kiện, tiếng tăm...những thứ không làm cho con người sống như một con người vui vẻ, hạnh phúc, hòa hợp với loài mình, loài khác và thiên nhiên. Mà cũng vì hệ giá trị đó, chúng ta sẵn sàng giết loài mình (chiến tranh, đấu tranh, cạnh tranh, ...) và cho mình cái quyền sinh sát các loài khác (cây cối, thiên nhiên, động vật, ...) Rồi tự mình đối mặt với 1 tỷ vấn đề phát sinh như bệnh dịch lạ "kháng kháng sinh" chẳng hạn, thảm họa thiên nhiên, ăn micro plastic,...đó là mới nói đến thể lý thôi nha. Tâm lý thì nào là tự tử, nào là đi tìm hạnh phúc, và nào là trầm cảm, ...Và Sinh lý ư? tỷ lệ vô sinh ngày càng tăng là một ví dụ điển hình này. Good job human!
Nếu được lựa chọn 1 hệ giá trị khác, bền vững hơn, hạnh phúc hơn, Hạ chọn môi trường sống-học tập-làm việc về hệ sinh thái, vì hệ sinh thái và cho hệ sinh thái, vì chính con người chỉ là 1 phần rất bé nhỏ trong đó, quyết định bản thân sống hạnh phúc hay không, và hệ sinh thái này phát triển có bền vững không. Để tưởng tượng cụ thể hơn, đó là nhà-trường-cộng đồng trong sự phát triển cân bằng của thiên nhiên có cây cối, sông suối, động vật,...Sự giàu có sẽ tính bằng số cây được trồng, sự hiểu biết sẽ tính bằng sự hiểu biết về hệ sinh thái, cống hiến cho xã hội sẽ được tính bằng giá trị đóng góp vào sự ổn định và phát triển của hệ sinh thái, ... Không cần quan tâm đến tiền tệ, hay chính-trị, mua sắm, nổi tiếng,...Cuộc sống đầy đủ các nhu cầu của 1 con-người: sinh lý-thể lý-tâm lý cân bằng vừa chiều rộng và chiều sâu trong mối tương quan với cá nhân, cộng đồng và thiên nhiên.
Một giấc mơ ban ngày muốn thành hiện thực lại phải quay lại thực tế có tiền-có quyền- và có tiếng @@, khổ sở với cái cuộc đời này quá buôn làng à...