Bạn có biết dị ứng được coi là bệnh của cuộc sống hiện đại? Nó là một vấn đề sức khỏe đang trở nên ngày càng phổ biến trên toàn thế giới. Sự biến đối của khí hậu, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, mật độ dân cư ngày càng đông đúc, chất lượng thực phẩm… làm các tác nhân gây dị ứng càng gia tăng. Theo thống kê sơ bộ của Tổ chức Nghiên cứu Quốc tế về hen và dị ứng ở trẻ em, tỷ lệ học sinh tại TP Hồ Chí Minh mắc bệnh viêm mũi dị ứng là khoảng 39-52% và Hà Nội là 27,6%. Ước tính có khoảng 20% dân số trên cả nước mắc căn bệnh này.

Thực tế, dị ứng là một trong bốn hình thức của chứng quá mẫn cảm, là phản ứng không thích hợp của hệ thống miễn dịch với những chất bình thường. Nó kích hoạt quá mức các dưỡng bào (bạch cầu mast) và một loại kháng thể được gọi là IgE, dẫn đến một phản ứng viêm nặng thông thường bao gồm chàm, phát ban, tiêu chảy, lên cơn hen suyễn. Những chất thúc đẩy dị ứng được gọi là dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, lông thú, côn trùng, một vài loại thực phẩm, và dược phẩm.

Là một người dễ mẫn cảm do có cơ địa dị ứng (chỉ số chung IgE của mình gấp gần 10 lần người bình thường), mình xin chia sẻ vài điều cần lưu ý từ kinh nghiệm và tìm hiểu của mình khi sống chung với căn bệnh này từ nhỏ, và hy vọng sẽ có ích cho bạn khi cần.

I. Cần biết bản thân bị dị ứng gì để tránh xa chúng

Trước hết bạn nên biết mình bị dị ứng với cái gì. Cách ít tốn kém nhất là lưu ý và lưu lại phản ứng của cơ thể khi bị kích ứng trong cuộc sống hằng ngày để tránh chúng ra. Nếu có điều kiện, bạn nên đến cơ sở y tế uy tín để tiến hành kiểm tra dị ứng miễn dịch lâm sàn. Các biện pháp kiểm tra dị ứng miễn dịch bao gồm:

- Kiểm tra da: là phương pháp phổ biến nhất để xác định dị ứng miễn dịch. Trong quá trình này, một số lượng nhỏ các chất gây dị ứng được gây mẩn cơ thể và sau đó được theo dõi để xem xét các biểu hiện phản ứng.

- Kiểm tra máu: đo nồng độ các kháng thể IgE, một loại kháng thể được miễn dịch cơ thể sản xuất khi tiếp xúc với một chất gây dị ứng. Nếu nồng độ kháng thể IgE cao, có thể xác định rõ hơn khả năng dị ứng của cơ thể.

- Kiểm tra tiêm dị ứng: Phương pháp tiêm dị ứng nhằm giải phóng chất gây dị ứng vào cơ thể và theo dõi phản ứng của cơ thể. Điều này cho phép bác sĩ xác định chất gây dị ứng cụ thể để cung cấp liệu pháp giảm triệu chứng.

- Kiểm tra thử thức ăn: Kiểm tra thử thức ăn nhằm xác định chất gây dị ứng trong thực phẩm. Trong quá trình này, người bệnh sẽ được yêu cầu ăn một số thực phẩm và sau đó theo dõi các triệu chứng phản ứng.

- Kiểm tra hô hấp: Kiểm tra hô hấp nhằm xác định các chất gây dị ứng trong không khí như phấn hoa hoặc bụi nhà. Trong quá trình này, bệnh nhân hít vào các chất gây dị ứng được phun vào mũi hoặc miệng và sau đó theo dõi các triệu chứng phản ứng.

Trong tất cả các trường hợp, các biện pháp kiểm tra dị ứng miễn dịch nên được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa dị ứng. Hiện nay, ở nước ta cũng có nhiều cơ sở uy tín có dịch vụ kiểm tra da và kiểm tra máu (nếu bạn đã làm kiểm tra thì nên làm kiểm tra máu để biết được nhiều hơn các loại dị nguyên đối với cơ thể mình, mặc dù biện pháp này tốn kém hơn kiểm tra da).

II. Chế độ nghỉ ngơi và vận động

1. Nghỉ ngơi đầy đủ: điều này giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm thiểu các triệu chứng dị ứng. Nếu bạn không nghỉ ngơi đủ, cơ thể sẽ dễ bị mệt mỏi và dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây dị ứng.

2. Vận động đều đặn: giúp cơ thể giảm stress, tăng cường hệ miễn dịch và giảm triệu chứng dị ứng. Cần tránh vận động quá mức để tránh gây ra các phản ứng không mong muốn.

3. Chọn loại vận động phù hợp: Nên chọn loại vận động phù hợp với sức khỏe của bạn và tránh các hoạt động gây căng thẳng hoặc có thể gây dị ứng như bơi lội, tập thể dục quá mức hoặc chạy bộ trong môi trường không khí ô nhiễm.

4. Tránh stress: Stress có thể làm tăng triệu chứng dị ứng và suy giảm hệ miễn dịch. Vì vậy, nên tránh stress và tìm các cách giảm stress như yoga, tập thở (cái này rất quan trọng để giúp máu huyết lưu thông tốt hơn), hoặc các hoạt động giải trí khác. Chọn một phương pháp thiền định phù hợp có thể mang lại hiệu quả tốt bất ngờ đấy! (Mình thường thực hành thiền Vipassana)

III. Cách ăn uống phù hợp

Chế độ ăn uống phù hợp là một phần quan trọng trong việc quản lý triệu chứng dị ứng và cải thiện sức khỏe chung.

1. Tất nhiên nên tránh thực phẩm gây dị ứng: Nếu bạn biết mình có dị ứng với một loại thực phẩm thì tránh ăn loại thực phẩm này hoặc bất kỳ thực phẩm nào có chứa thành phần này. Nếu bạn không chắc chắn về thành phần của một loại thực phẩm, hãy kiểm tra nhãn trên bao bì hoặc hỏi nhân viên bán hàng.

2. Sử dụng thực phẩm tươi: Thực phẩm tươi là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng tốt nhất cho cơ thể. Tránh sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, đã đóng hộp hoặc đóng gói, có chứa chất bảo quản và hương liệu.

3. Tránh thực phẩm chứa chất kích thích: Thực phẩm chứa chất kích thích như cà phê, trà, nước ngọt có ga,.. có thể gây kích ứng và tăng triệu chứng dị ứng.

4. Sử dụng thực phẩm giàu chất xơ: như rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, đậu,.. giúp giảm viêm và cải thiện tiêu hóa.

5. Sử dụng thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: như trái cây tươi, rau quả, hạt,.. giúp giảm viêm và bảo vệ cơ thể khỏi các tác động của các gốc tự do.

6. Sử dụng các loại thực phẩm giàu chất béo omega-3: Các loại cá như cá hồi, cá mackerel, cá sardine, và hạt chia, hạt lanh chứa chất béo omega-3 giúp giảm viêm và cải thiện chất lượng da.

7. Hạn chế đường và muối: Đường và muối có thể làm tăng viêm và gia tăng các triệu chứng dị ứng, nên hạn chế chúng trong chế độ ăn uống của bạn.

IV. Vệ sinh da, nơi ở và đồ dùng cá nhân

1. Sử dụng sản phẩm vệ sinh da nhẹ nhàng, tránh sử dụng sản phẩm có mùi thơm hoặc màu sắc đậm. Việc bạn lựa chọn được sản phẩm phù hợp cho da rất quan trọng vì chúng tiếp xúc da trực tiếp nên ảnh hưởng rất nhanh và mạnh. Tốt nhất bạn nên tìm chuyên da tư vấn để có sản phẩm ưng ý.

2. Sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp: giúp giữ ẩm cho da và giúp bảo vệ khỏi các tác nhân gây dị ứng. Nên sử dụng các loại kem dưỡng ẩm theo chỉ dẫn của chuyên gia (mình nhờ bác sĩ da liễu tư vấn một loại kem dưỡng ẩm của A-derma nên da mặt không những đỡ nhăn khô mà còn có sức sống hơn).

3. Tắm sạch và tắm ngắn: giúp loại bỏ bụi bẩn và các tác nhân gây dị ứng trên da. Nên tắm nước ấm và không sử dụng nước quá nóng hoặc quá lạnh.

4. Tránh cọ rửa da: vì cọ rửa da có thể làm tổn thương da và kích thích triệu chứng dị ứng. Nên sử dụng bông tắm hoặc khăn mềm để lau nhẹ nhàng.

5. Tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng: Nếu bạn biết mình bị dị ứng đối với một chất nào đó, tránh tiếp xúc với chất đó để giảm nguy cơ tái phát triệu chứng dị ứng. Nên kiểm tra thành phần của các sản phẩm vệ sinh da và tránh sử dụng các sản phẩm có chứa chất gây dị ứng.

6. Thường xuyên giặt quần áo, chăn ga, rèm cửa và các vật dụng thường tiếp xúc với cơ thể để loại bỏ các chất gây dị ứng. Thay đổi khăn tắm thường xuyên vì đó là nơi dễ tích tụ vi khuẩn và các chất gây dị ứng.

7. Vệ sinh nhà cửa thường xuyên: Vệ sinh nhà cửa thường xuyên nhằm loại bỏ bụi bẩn và các chất gây dị ứng khác.

8. Sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng và không gây kích thích, và nên dùng bao tay khi tiếp xúc.

9. Tránh tiếp xúc với thuốc trừ sâu và hóa chất.

10. Tránh tiếp xúc với động vật: Nếu bạn bị dị ứng đối với một số loài động vật, nên tránh tiếp xúc với chúng và không nuôi thú cưng trong nhà.

Mức độ nghiêm trọng của dị ứng khác nhau ở mỗi người và có thể từ kích thích nhẹ đến sốc phản vệ - một trường hợp khẩn cấp có thể đe dọa đến tính mạng. Trước đây có giai đoạn mình bị stress nhiều dẫn đến tình hình viêm da cơ địa nhiều hơn và dùng thuốc theo toa (tại một bệnh viện uy tín ở TP Hồ Chí Minh), và bất ngờ là mình lại bị dị ứng ngay trên một loại thuốc điều trị dị ứng, rồi toàn thân bội nhiễm! Sau đó bác sĩ đã điều chỉnh toa và tình trạng được cải thiện đáng kể. Lời khuyên của mình là trường hợp bạn đang bị kích ứng thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia trong lĩnh vực để tìm hiểu thêm về cách điều trị dị ứng phù hợp với trường hợp cụ thể của bạn, và để có những xử lý phù hợp và kịp thời.

Cuối cùng, nếu bạn có cơ địa mẫn cảm hay bệnh viêm da cơ địa (mãn tính), hãy chấp nhận nó như một phần của cơ thể! Vì nó sẽ đến rồi tạm đi, và bạn không thể hoàn toàn thoát khỏi nó, cứ thoải mái tinh thần mà thích ứng với nó :)

Chúc bạn vui khoẻ và luôn chăm sóc cơ thể tốt nhé!