Sinh Con Tutorial

Ngay từ những ngày còn là một đứa trẻ, tôi đã đau đáu suy nghĩ làm thế nào để tạo ra một đứa trẻ tuyệt vời nhất có thể. Tức là, ngoài những yếu tố "chắc kèo" như gen hay tương tự thế, đâu là "mánh khóe" để một đứa trẻ hơn một đứa trẻ khác do sự can thiệp của bố mẹ.

Dưới góc nhìn khoa học, sau đây là một số điều tôi rút ra được sau một quá trình quan sát, tìm hiểu, nghiên cứu và suy ngẫm.

Giả sử luân hồi là có thật và bạn được chỉ định hồi sinh ở đâu đó tại vùng Đông Nam Uganda, hãy cầu nguyện bằng cả trái tim mình rằng bạn sẽ không ra đời vào tháng 5. Bởi vì nếu như vậy, khoảng 20% khả năng bạn sẽ mất khả năng nghe nhìn hay học tập khi trưởng thành.

Đó là bởi vì vào tầm tháng 8 và 9 thường diễn ra lễ Ramadan (tháng lễ mà các tín đồ Hồi giáo không ăn uống gì cho đến khi mặt trời lặn), điều này ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của thai nhi, nhất là khi nó rơi vào những tháng đầu của thai kì.

Thật ra câu chuyện thú vị này vốn chỉ để bài viết trở nên có màu sắc khoa học hơn thôi, vì Việt Nam chẳng hề có bất kì lễ hội nào tương tự. Trong trường hợp cá biệt gia đình bạn có ăn chay vào một khoảng thời gian nhất định nào đó trong năm, hãy cố gắng sao cho tháng đó không nằm trong 3 tháng đầu của thai kì.

Có một câu chuyện thú vị khác: hơn 50% các cầu thủ bóng bầu dục thành công sinh trong 3 tháng đầu năm, 50% còn lại trải đều trong các tháng còn lại.

Lợi thế từ việc "ăn gian" ngày sinh là rất rõ rệt khi bạn còn nhỏ. Giả sử hai đứa trẻ với gen không khác biệt lắm, chế độ dinh dưỡng gần như nhau thì chắc chắn đứa được sinh vào đầu năm sẽ có tầm vóc cao lớn hơn đứa được sinh ra vào cuối năm.

Từ lợi thế này, đứa trẻ của bạn sẽ được ưu tiên tuyển chọn hơn trong các cuộc thi thể thao hay thậm chí là được bạn bè đồng trang lứa... nể hơn. "Những đứa trẻ mùa xuân" được ưu tiên tuyển chọn trong các hội thao thiếu nhi - khoảng thời gian mà vốn năng khiếu chưa thể hiện rõ - sẽ được hưởng chế độ tập luyện tốt hơn, được giáo viên ưu ái hơn, bạn bè nể phục hơn từ đó khiến chúng trở nên thích thú môn thể thao ấy hơn và thậm chí là chơi tốt hơn hẳn vì có được sự tự tin. Hiệu ứng Matthew khiến con bạn có khả năng cao sẽ trở nên giỏi hơn so với bản thân chúng nếu được sinh lùi về vài tháng.

Ngược lại, những đứa trẻ sinh vào các tháng cuối năm vốn thua kém tận 1 tuổi so với những thằng bạn ăn gian của mình thì nay nhận được ít sự chú ý hơn, không được tập luyện nhiều,... lại càng thể hiện sự kém cỏi hơn mặc dù kết quả ấy vốn không công bằng.

Bỏ qua vấn đề về thể chất, nếu con bạn được sinh ra vào tầm đầu năm và bạn là một người cha/mẹ có trách nhiệm thì đứa trẻ của bạn rõ ràng có một khoảng thời gian dài hơn để học tập trước khi bước vào trường học. Chúng có thể tư duy tốt hơn một tí, biết nhiều hơn một tí so với bạn bè đồng trang lứa nhưng bấy nhiêu là đủ để trở nên nổi bật và được bạn bè lẫn giáo viên ưu ái. Đứa trẻ được mọi người tin rằng mình là một người tài giỏi sẽ có xu hướng tự tin hơn, và trở thành một người tài giỏi thật dựa trên hiệu ứng Matthew.

K. Anders Ericsson, một giáo sư tâm lý học người Thụy Điển kết luận rằng điều chúng ta thường gọi là "tài năng thiên bẩm" đã được đánh giá quá cao. Hay nói cách khác, những chuyên gia hàng đầu - dù là cầu thủ bóng đá hay nghệ sĩ piano, phẫu thuật hay lập trình - đều được tạo ra chứ không phải được sinh ra.

Nói ngắn gọn thì tên của con bạn nên bắt đầu bằng chữ A là tốt nhất. 

Đây là câu chuyện mang tính thực tiễn, đặc biệt là giữa các nhà kinh tế học, khi viết chung một nghiên cứu khoa học, và họ của các đồng tác giả viết theo thứ tự alphabet. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu một tác giả với tên Albert Zyzmor thay vì Alber Aab, ví dụ thế?

Hai nhà kinh tế học (thực sự) nêu ra câu hỏi này và cùng phát hiện ra rằng , dù tất cả mọi điều kiện của 2 tác giả là giống nhau, thì tiến sĩ Aab có nhiều cơ hội làm việc trong các trường đại học hàng đầu, trở thành thành viên của Hội các nhà Toán Kinh tế và thậm chí là đoạt giải Nobel hơn!

Ở Việt Nam, dựa trên quan sát cá nhân của tôi thì những đứa tên đầu danh sách, nhất là tên Anh (Việt Anh, Ngọc Anh, Khuê Anh, Tuyết Anh, Minh Anh,...) thường là những đứa có thành tích trong top cao nhất lớp.

Đặt tên con là Anh khiến chúng đứng dưới áp lực hay phải trả bài đầu tiên ở tất cả các môn, là người đầu tiên được chọn trong các phương pháp lựa chọn thông thường (ví dụ chọn ngẫu nhiên ba bạn đi tham gia hoạt động xyz gì đấy chẳng hạn). Điều này khiến đứa trẻ của bạn phải nỗ lực, chủ động hơn trong việc học tập, chắc là thế.

Theo một số quan sát cá nhân vui khác thì những đứa tên Huy thường cao và hơi nữ tính, tên bắt đầu bằng chữ N thường có chiều cao khiêm tốn (nhất là Ngọc), tên Đạt cũng thường không cao lắm, tên Hiền thường hiền thật,... đại loại vậy.

Còn tên Việt Anh thì thường phải quỳ.

Tôi không tin vào số phận, nhưng tôi tin vào xác suất thống kê, hoặc ít nhất là tin vào kinh nghiệm đúc rút từ nhiều thế hệ. Không phải tự dưng lại có một câu ca dao rất phổ biến như thế này:

Kinh nghiệm từ ông cha có thể bị chê là lỗi thời, nhưng những nghiên cứu và khảo sát gần đây thì sẽ khiến các bạn phải nghĩ nhiều hơn.

1. Dù bạn học ngu nhưng sinh ra trong gia đình giàu có thì vẫn có 35% khả năng sẽ có thu nhập cao hơn những đứa trẻ xuất sắc và có năng khiếu sinh ra trong gia đình nghèo khó. [The Guardian]

2. Tổng số sinh viên giàu nhiều hơn tổng số sinh viên nghèo 50%, và điểm số của sinh viên giàu cũng cao hơn của sinh viên nghèo 40%. [NY Times]

3. Có một thuật ngữ là "word gap", cho thấy sự chênh lệch vốn từ giữa người giàu và người nghèo. Một nghiên cứu chỉ ra trẻ lên ba ở các gia đình giàu có được tiếp xúc với nhiều hơn tận 30 triệu từ so với trẻ lên ba ở các gia đình nghèo khó. Hệ lụy của việc này các bạn có thể đọc ở đây: [New Republic]

Ở ví dụ về các cầu thủ bóng bầu dục nổi tiếng, thật là không phải tháng sinh mà điều kiện sau mới là điều khiến tăng tỉ lệ một đứa trẻ trở thành cầu thủ bóng bầu dục nổi tiếng: con của một cầu thủ bóng bầu dục nổi tiếng khác.

Việc bạn có một nền tảng tốt hơn về tri thức và kinh tế đồng nghĩa với con của bạn có xuất phát điểm tốt hơn và có nhiều cơ hội để phát triển mạnh mẽ hơn:

- Ngay từ đầu đã có thể nghĩ được nhiều thứ hơn

- Học ở một ngôi trường tốt mà có thể nói ra những điều mình nghĩ

- Bạn bè ở trường tốt thì hẳn là sẽ tốt hơn

- ...

Vì thế, để có một thế hệ sau tốt hơn, bản thân bạn phải trở nên tốt hơn trước đã.

Thay vì cho phép bản thân dừng lại với một tâm hồn cháy bỏng đam mê, ước mơ vĩ đại các thứ các thứ, sau đó áp đặt lên con cái và tỏ ra bực tức vì chúng không thể thực hiện được những kì vọng ấy.

Mà sâu thẳm trong sự bức tức ấy là một cảm giác bất lực với chính mình.

Để nuôi con, cũng như nuôi một project hay nuôi bất cứ thứ gì khác, về cơ bản (mở ngoặc nhắc lại là về cơ bản), chúng ta cần có một kế hoạch mà ở đó:

1. Cân nhắc xem đứa trẻ có gì, chúng ta có gì

2. Chúng ta muốn gì

3. Để thực hiện ước muốn đó, chúng ta cần làm gì

4. Làm những việc đó, chúng ta phải chấp nhận những chi phí cơ hội nào

5. Thành công ấy có xứng đáng (khẩu vị rủi ro như thế nào) để chấp nhận những rủi ro không

...

Nhưng để thực hiện được kế hoạch, điều quan trọng nhất là chúng ta có bao nhiêu thông tin.

Tài liệu tham khảo:
- Báo đã dẫn
- Sách: Superfreakonomics
- Hình ảnh: freestock từ google