Sang chấn tâm lý - hiểu để chữa lành
Những đoạn trích nổi bật. Mình không tóm tắt cuốn sách, chỉ lưu trữ để tiện đọc lại. Những câu chuyện dưới đây có thể gây cảm giác...
Những đoạn trích nổi bật. Mình không tóm tắt cuốn sách, chỉ lưu trữ để tiện đọc lại. Những câu chuyện dưới đây có thể gây cảm giác nặng nề, mong bạn đọc lưu ý.
Phát hiện đáng kinh ngạc nhất của chúng tôi là một đốm trắng ở thùy trán trái của vỏ não, trong một vùng được gọi là Broca - sự suy giảm hoạt động đáng kể trong phần não đó. Mọi sang chấn tâm lý đều câm lặng. Trong những điều kiện khắc nghiệt, người ta có thể hét lên những lời tục tĩu, cầu cứu mẹ, gào thét hoặc đơn giản là câm lặng. Nạn nhân của các vụ tấn công và tai nạn ngồi câm lặng trong phòng cấp cứu, trẻ em bị tổn thương thường "mất ngôn ngữ", không muốn nói chuyện. Các bức ảnh chụp những người lính thường có hình ảnh những người đàn ông nhìn chằm chằm vào hư không với đôi mắt vô hồn.
Ngay cả nhiều năm về sau, những người bị sang chấn thường rất khó có thể kể cho người khác nghe về những điều khủng khiếp đã xảy ra với họ. Bản chất của sang chấn là khiến chúng ta không thật hiểu chuyện gì đã xảy ra, khiến chúng ta "đánh mất ngôn ngữ".
Câu chuyện của bé Noam giúp ta nhìn thấy hai khía cạnh cơ bản của phản ứng thích nghi với những mối đe dọa. Khi máy bay đâm vào tòa tháp, bé đã chạy khỏi lớp học, nghĩa là đã chủ động cứu mình. Khi quay về ngôi nhà an toàn, êm ấm của mình, chuông báo động trong não và cơ thể bé liền tắt, giúp bé bình tĩnh lại và kịp hiểu chuyện gì vừa xảy ra, thậm chí bé còn tưởng tượng ra một cách rất sáng tạo để giúp mọi người sống sót là kê một cái đệm lò xo.
Trái ngược với bé Noam, nhiều người bị sang chấn hoàn toàn và mắc kẹt trong quá khứ. Bóng ma quá khứ bao phủ toàn bộ cuộc đời họ.
Qua nhiều năm, nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã nhiều lần phát hiện ra việc lạm dụng cảm xúc lâu dài và bỏ bê cũng có thể tàn phá con người y như lạm dụng thể chất và quấy rối tình dục.
Chương 3: Tâm trí trẻ thơ
Nguồn gốc của sự kiên cường... chính là cảm giác được thấu hiểu và được hiện hữu trong khối óc lẫn trái tim tràn đầy tình yêu thương, đồng điệu và tự chủ. - Diana Fosha
Một trong những tấm thẻ của chúng tôi mô tả khung cảnh gia đình: Hai đứa trẻ mỉm cười nhìn bố mình đang sửa xe. Trong khi những em trong nhóm đối chứng kể câu chuyện với những cái kết bình yên như chiếc xe được sửa xong, ông bố sẽ chở hai đứa con đến tiệm McDonald's thì những em bị sang chấn lại kể những câu chuyện khủng khiếp. Một bé gái nói rằng bé gái cầm búa trong bức ảnh sắp lấy búa đập vỡ sọ cha mình. Một bé trai 9 tuổi từng bị lạm dụng thể chất nặng nề kể chi tiết rằng bé trai trong ảnh sẽ đá cái giá đỡ để chiếc xe sập xuống, đè nát cơ thể người bố, máu me sẽ bắn đầy gara.
Những đứa trẻ bị lạm dụng có câu trả lời tương tự khi xem tấm ảnh của bóng một người phụ nữ mang thai in trên cửa sổ. Khi chúng tôi đưa bức ảnh này cho một em bé 7 tuổi từng bị lạm dụng tình dục vào năm 4 tuổi, cô bé trò chuyện về các bộ phận sinh dục của nam và nữ, rồi liên tục hỏi Nina những câu như: "Cô đã quan hệ với bao nhiêu người rồi?". Giống như nhiều bé gái khác tham gia nghiên cứu, vốn cũng từng bị lạm dụng tình dục, em kích động đến mức chúng tôi phải dừng lại.
Một bé gái 7 tuổi trong nhóm đối chứng đã cảm nhận được tâm trạng buồn của nhân vật bức ảnh. Em kể rằng đó là một góa phụ đang buồn bã nhìn ra ngoài cửa sổ, nhớ về chồng mình. Nhưng cuối cùng, người phụ nữ ấy đã tìm được một người đàn ông tốt để làm cha của đứa con mình.
Sau khi cho 2 nhóm trẻ em xem từng tấm thẻ một, chúng tôi nhận thấy các em chưa bị lạm dụng tuy có cảnh giác với rắc rối nhưng chúng vẫn tin tưởng vào một thế giới hiền hòa và có thể tưởng tượng ra cách để thoát khỏi những tình huống xấu. Chúng dường như cảm thấy an toàn và được bảo vệ trong vòng tay gia đình. Các em cũng cảm thấy ít nhất mình đang được cha mẹ yêu thương, và điều này dường như ảnh hưởng đáng kể đến sự nhiệt tình học tập và tham gia vào các hoạt động trường lớp của các em.
Các câu trả lời của các em thuộc nhóm bệnh nhân rất đáng báo động. Những bức ảnh trong trẻo, ngây thơ nhất vẫn khuấy động trong các em cảm xúc nguy hiểm, hiếu chiến, kích thích tình dục và khiếp sợ. Chúng tôi chọn những bức ảnh này để đưa cho các em xem đơn giản vì đây là những bức ảnh đời thường, chứ không phải đây là những bức ảnh hàm chứa ẩn ý mà chỉ người nhạy cảm mới có thể nhìn ra. Chúng ta chỉ có thể kết luận rằng đối với trẻ em bị lạm dụng, cả thế giới đầy rẫy những sự kích động. Chừng nào trẻ còn có thể tưởng tượng ra những tai họa nặng nề xuất phát từ những tình huống ôn hòa chừng đó, bất cứ ai đi vào phòng, bất kỳ người lạ, bất kỳ hình ảnh nào dù là trên màn hình hay trên bảng quảng cáo đều có thể được các em xem là dấu hiệu của thảm họa.
Tôi rất ngạc nhiên khi thấy các buổi thảo luận của nhân viên bệnh viện hiếm khi đề cập đến những trải nghiệm thực tế khủng khiếp của các em và tác động của các sang chấn đó lên cảm xúc, suy nghĩ và việc tự điều chỉnh bản thân của các em. Thay vào đó, hồ sơ y tế của các em ghi đầy những chẩn đoán như "rối loạn hành vi", "rối loạn thách thức chống đối", hoặc "rối loạn lưỡng cực". ADHD ( rối loạn tăng động giảm chú ý) là một chẩn đoán "đồng bệnh" cho hầu hết mọi đứa trẻ. Liệu các chẩn đoán này có che mất những sang chấn bên trong các em?
Chương 8: Mắc kẹt trong những mối quan hệ: Cái giá của sự ngược đãi và bỏ rơi
Kinh nghiệm nghề nghiệp đã giúp tôi biết kiên nhẫn lắng nghe những câu chuyện đau lòng như của Marilyn mà không cố gắng bắt tay khắc phục vấn đề ngay lập tức. Triệu chứng của nhiều bệnh nhân thường bắt đầu bằng một hành vi không thể giải thích được như tấn công bạn trai vào giữa đêm, cảm thấy sợ hãi khi có ai đó nhìn vào mắt mình, thấy mình bị bao phủ bởi máu sau khi tự lấy mảnh kính cắt cơ thể mình, cố tình nôn mửa trong mỗi bữa ăn. Phải mất nhiều thời gian và sự kiên nhẫn mới có thể làm hiện rõ cái thực tế ẩn đằng sau những triệu chứng như vậy.
Nỗi sợ và sự tê liệtKhi tôi hỏi về quá khứ của cô, Marilyn nói cô đoán mình "hẳn đã có một tuổi thơ hạnh phúc", nhưng chẳng nhớ được bao nhiêu ký ức trước năm 12 tuổi. Như tôi thường làm với bệnh nhân mới, tôi đã yêu cầu Marilyn vẽ một bức chân dung gia đình. Khi nhìn thấy bản vẽ của cô, tôi quyết định mình sẽ đi thật chậm lại khi nghiên cứu trường hợp của cô. Rõ ràng Marilyn đã có một số ký ức khủng khiếp, nhưng cô không cho phép mình nhận ra những gì mà bức vẽ của cô bộc lộ. Cô đã vẽ một đứa trẻ hoang dã và sợ hãi, bị mắc kẹt trong một cái lồng nào đó, bị đe dọa bởi một cái dương vật khổng lồ và ba con người đáng sợ, trong đó một người không có mắt. Vậy mà cô ấy đã nói mình "hẳn đã có một tuổi thơ hạnh phúc".
Tôi không thúc giục Marilyn kể về những gì cô còn nhớ... Cô gay gắt tự chỉ trích mình đến nỗi chỉ một vài phút sau đó, cô thậm chí còn nhận trách nhiệm cho việc mình bị bố lạm dụng tình dục lúc còn bé: "Tôi đã tự chuốc lấy điều đó. Lúc đó tôi 7 tuổi. Tôi rất yêu thương bố mình. Vì muốn bố yêu thương mình nên tôi đã làm điều bố muốn. Đó là lỗi của riêng tôi". Tôi liền can thiệp để trấn an cô: "Thôi nào, lúc đó cô chỉ là một cô bé. Bố cô có trách nhiệm phải duy trì ranh giới nhất định với con gái mình".
Khi Marilyn bắt đầu truy cập được những ký ức của mình, chúng xuất hiện dưới dạng những hồi ức về giấy dán tường trong phòng ngủ của cô hồi bé. Cô nhận ra đó là những gì cô đã chăm chú nhìn trong lúc bị bố cưỡng hiếp năm lên 8 tuổi. Nỗi sợ hãi đã vượt quá khả năng chịu đựng của cô, vì vậy cô cần phải đẩy nó ra khỏi ngân hàng trí nhớ của mình.
Marilyn nhớ lúc mình chạy về phía mẹ, úp mặt vào váy mẹ để tìm sự che chở, cô chỉ nhận được một cái ôm hời hợt. Có lúc mẹ cô chỉ im lặng, có lúc bà khóc hay giận dữ mắng Marilyn vì đã làm bố nổi giận. Cô sợ hãi khi không tìm thấy ai bảo vệ mình, cho mình thêm sức mạnh hoặc cho mình nơi trú ẩn.
Roland Summit đã viết trong nghiên cứu kinh điển của mình The Child Sexual Abuse Accommodation Syndrom (Hội chứng thỏa hiệp của trẻ em bị lạm dụng tình dục): "Sự khơi mào, đe dọa, bêu xấu, cô lập, bất lực và tự trách bản thân mình phụ thuộc vào thực tế đáng sợ của nạn lạm dụng tình dục trẻ em. Bất kỳ nỗ lực nào của trẻ nhằm tiết lộ bí mật này đều bị bác bỏ bởi âm mưu câm lặng hay hoài nghi của người lớn. 'Đừng lo về điều đó, nó không đời nào xảy ra trong gia đình tôi đâu'. Một đứa trẻ bình thường sẽ chẳng bao giờ hỏi cũng chẳng bao giờ kể.
Chúng tôi đã tìm 12 phụ nữ có tiền sử bị loạn luân và không dùng bất kỳ loại thuốc nào, cộng với 12 phụ nữ chưa bao giờ bị sang chấn và cũng không dùng thuốc. Khi nghiên cứu hoàn thành và các dữ liệu được phân tích, Rich báo cáo rằng nhóm những người bị sang chấn do loạn luân đã có những bất thường trong tỷ lệ RA - RO của CD45, so với những người khác không bị sang chấn. Tế bào CD45 là "tế bào ghi nhớ" của hệ miễn dịch. Ở những bệnh nhân có tiền sử bị loạn luân, tỷ lệ tế bào RA nhiều hơn bình thường. Hệ thống miễn dịch trở nên quá nhạy cảm đến mức nó phòng thủ ngay cả khi không cần thiết, thậm chí tấn công luôn chính các tế bào của cơ thể.
Chương 9: Tình yêu thương liên quan gì đến sang chấn?
Làm sao để bệnh nhân kể lại tiền sử sang chấn?
Ta không thể hỏi thẳng thừng một bệnh nhân rằng: "Bạn có từng bị lạm dụng tình dục khi còn nhỏ không?" hoặc "Cha của bạn có đánh đập bạn không?". Có bao nhiêu người sẽ hoàn toàn tin tưởng một người lạ mặt mà kể ra những chuyện rất riêng tư và nhạy cảm như vậy? Vì biết các nạn nhân thường cảm thấy xấu hổ về những sang chấn họ đã trải qua nên chúng tôi thiết kế một công cụ phỏng vấn. Sẽ bắt đầu với một loạt các câu hỏi đơn giản: Bạn sống ở đâu? Bạn sống với ai? Ai chi trả các hóa đơn sinh hoạt phí? Ai nấu ăn và dọn dẹp nhà cửa?
Cuộc đối thoại sẽ dần tiến đến các câu hỏi hé mở hơn như: "Bạn trông cậy vào ai trong cuộc sống hàng ngày? Khi bạn bị bệnh, ai sẽ lo chuyện mua sắm thực phẩm, ai đưa bạn đến bác sĩ? Khi buồn, bạn nói chuyện với ai? Nói cách khác, ai là điểm tựa tinh thần của bạn?" Một số bệnh nhân đã khiến chúng tôi rất ngạc nhiên khi trả lời: "Đó là con chó của tôi", "Đó là nhà trị liệu của tôi", "Không có ai cả".
Sau đó, chúng tôi hỏi những câu hỏi tương tự về thời thơ ấu của họ: "Nhà bạn có những ai? Bạn đã chuyển nhà bao nhiêu lần? Người chăm sóc cho bạn khi còn nhỏ là ai?". Nhiều bệnh nhân kể rằng vì gia đình hay chuyển chỗ ở nên họ thường xuyên phải đổi trường vào giữa năm học.
Phần tiếp theo của bảng câu hỏi đề cập đến các mối quan hệ thời thơ ấu của bệnh nhân: "Trong gia đình bạn, ai là người thương yêu bạn? Ai đối xử với bạn như một người đặc biệt? Có ai khiến bạn cảm thấy an toàn khi lớn lên bên họ không?". Cứ 4 bệnh nhân chúng tôi phỏng vấn thì có 1 người không thể nhớ ra có ai khiến họ cảm thấy an toàn khi còn nhỏ hay không. Chúng tôi đánh dấu vào ô "Không ai cả" và không nhận xét gì nhưng chúng tôi thấy rất choáng váng. Hãy thử tưởng tượng bạn là một đứa trẻ, chẳng có ai mang đến cho bạn sự an toàn, bạn đang lần bước vào thế giới mà không được ai che chở, đoái hoài đến.
Những câu hỏi tiếp theo là: "Trong gia đình bạn, ai là người đưa ra các quy định, ai là người giám sát?", "Những đứa bé trong gia đình được cha mẹ đưa vào quy củ bằng cách nào, bằng cách trò chuyện, mắng nhiếc, đòn roi, đánh đập hay bị nhốt lại?", "Cha mẹ bạn đã giải quyết như thế nào khi họ bất đồng ý kiến?".
Những câu hỏi thế này khiến "cửa lũ" trong tâm hồn bệnh nhân được mở ra, nhiều bệnh nhân đã tình nguyện cung cấp thông tin chi tiết về thời thơ ấu của họ. Một phụ nữ đã chứng kiến cảnh em gái mình bị cưỡng hiếp, một người khác kể cô ấy đã có trải nghiệm tình dục đầu tiên vào năm lên 8 tuổi với ông của mình. Một số bệnh nhân kể rằng có những đêm họ nằm trên giường, không ngủ, lắng nghe tiếng bàn ghế bị đập vỡ nát và tiếng la hét của bố mẹ. Bệnh nhân của chúng tôi không có lựa chọn để chạy trốn hoặc trốn thoát. Họ không có ai để cầu cứu, không có nơi lẩn trốn, nhưng vẫn phải kiểm soát nỗi sợ và sự tuyệt vọng của mình. Có thể họ vẫn đi học vào sáng hôm sau và cố giả vờ rằng mọi chuyện đều ổn.
Tự ngược đãi bản thânCó lần, trong 3 đêm liên tiếp, tôi được gọi vào 3 giờ sáng để cầm máu và khâu vết thương cho một phụ nữ tự cứa cổ mình bằng bất kỳ vật nhọn nào cô với tay được. Cô hân hoan nói với tôi rằng cô cảm thấy khá hơn nhiều khi tự cắt mình. Kể từ đó tôi luôn tự hỏi tại sao một số người giải quyết nỗi buồn bằng cách chơi liên tiếp 3 ván tennis hay uống một cốc rượu mạnh, trong khi một số người khác lại lấy dao tự đâm, rạch, cắt tay mình?
Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy những người từng bị lạm dụng tình dục và lạm dụng thể chất khi còn bé thường có xu hướng cố gắng tự sát nhiều lần và tự cắt người mình. Tôi tự hỏi phải chăng những mầm mống muốn tự sát đã bắt đầu từ khi họ còn rất bé và liệu họ có cảm thấy bình yên hơn khi tính chuyện trốn chạy bằng cách chết hoặc tự hành hạ bản thân? Phải chăng việc tự làm đau bản thân là một nỗ lực vô vọng nhằm có được cảm giác tự chủ?
Sức mạnh của chẩn đoán. Chúng tôi chia bệnh nhân thành 3 nhóm: những người có tiền sử bị người chăm sóc lạm dụng tình dục hoặc lạm dụng thể chất khi còn nhỏ; các nạn nhân của bạo lực gia đình gần đây; và những người vừa trải qua thảm họa thiên tai.Có sự khác biệt rõ ràng giữa những nhóm này. Những người trưởng thành từng bị lạm dụng khi còn nhỏ thường gặp rắc rối trong việc tập trung, dễ nổi cáu và tự nguyền rủa bản thân. Họ gặp rắc rối vô cùng lớn khi đối phó với các mối quan hệ thân thiết, thường mất phương hướng, dễ gặp rủi ro và không thỏa mãn với các mối quan hệ tình dục, thậm chí hoàn toàn không chấp nhận hoạt động tình dục. Họ cũng có những khoảng trống lớn trong trí nhớ, thường có hành vi tự hủy hoại bản thân và có nhiều vấn đề về y tế.
Căn bệnh tiềm ẩnMột ngày kia, một nữ y tá 28 tuổi đến nhờ ông chữa trị bệnh béo phì. 51 tuần sau, cân nặng của cô giảm từ 185kg xuống còn 60. Tuy nhiên vài tháng sau, Felitti thấy cô tăng cân trở lại còn nhiều hơn so với mức tăng cân theo cơ thế sinh học bình thường chỉ trong thời gian ngắn. Chuyện gì đã xảy ra? Hóa ra, cơ thể mảnh mai mới mẻ của cô đã thu hút một đồng nghiệp nam nên anh ta bắt đầu tán tỉnh và gợi ý quan hệ tình dục với cô. Từ lúc đó, cô bắt đầu ăn... điên cuồng cả ngày lẫn đêm, ăn lúc tỉnh lẫn lúc mộng du. Khi bác sĩ Felitti tìm hiểu sự phản ứng thái quá này thì cô đã tiết lộ tiền sử bị loạn luân với ông của mình suốt một thời gian dài.
Khi tìm hiểu kỹ hơn, ông đã rất ngạc nhiên khi thấy rằng một số bệnh nhân béo phì từng bị lạm dụng tình dục khi còn bé.
Khi vấn đề lại chính là giải pháp. Một nạn nhân nữ bị cưỡng hiếp nói với Felitti rằng: "Thừa cân thì không bị ai chú ý, đó chính là điều tôi cần". Chương 10: Rối loạn phát triển do sang chấn: Đại dịch tiềm ẩn
Nghiên cứu về những ảnh hưởng của việc bị ngược đãi khi còn bé đã kể cho chúng ta một câu chuyện khác: Việc bị ngược đãi khi còn bé gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của não. Bộ não của chúng ta được nhào nặn nên bởi những kinh nghiệm đầu đời. Sự ngược đãi chính là cái đục chạm khắc nên một bộ não đối phó với xung đột, nhưng cái giá phải trả là những vết thương sâu và dai dẳng. Lạm dụng trẻ em không phải là chuyện ta có thể lờ đi. Đó là một tội ác mà chúng ta phải thừa nhận và đối đầu nếu chúng ta muốn thay đổi cái chu kỳ bạo lực không được kiểm soát ở đất nước này. - Martin Teicher, MD, PhD, Scientific American (Khoa học Hoa Kỳ)
Rối loạn Phát triển do Sang chấn (Developmental Trauma Disorder). Thường bị phớt lờ hoặc bỏ rơi khiến trẻ thiếu thốn và bám víu, ngay cả với những người đã lạm dụng chúng. Đứa bé từng bị đánh đập, bị coi là kinh tởm, bị lạm dụng tình dục và ngược đãi, thường sẽ nghĩ mình là kẻ vô dụng và vô giá trị. Việc trẻ không tin một ai có phải là điều đáng ngạc nhiên không? Cuối cùng, sự kết hợp giữa cảm giác ghê tởm bản thân và phản ứng thái quá đối với những thất vọng nhỏ nhặt khiến chúng khó kết bạn.Sroufe cũng khám phá được khá nhiều về tính kiên cường: khả năng đứng dậy từ nghịch cảnh. Cho đến nay, yếu tố tiên đoán quan trọng nhất về khả năng con người đối phó với sự thất vọng không thể tránh khỏi trong cuộc đời chính là mức độ an toàn của mối quan hệ giữa trẻ với người chăm sóc chính của trẻ trong 2 năm đầu đời.
Ảnh hưởng lâu dài của tội ác loạn luânNghiên cứu của Putnam cũng đã ghi nhận những ảnh hưởng lâu dài phổ biến của loạn luân đến tình bạn và quan hệ vợ chồng. Trước khi dậy thì, những cô gái không bị lạm dụng thường có vài người bạn gái và một người bạn trai, người bạn trai này giúp họ hiểu về thế giới con trai. Khi đến tuổi vị thành niên, cô gái ấy ngày càng có thêm nhiều bạn trai.
Ngược lại, trước khi đến tuổi dậy thì, các cô gái bị lạm dụng tình dục hiếm khi có bạn thân, dù là gái hay trai. Đến tuổi vị thành niên, họ rơi vào hoang mang và gặp trục trặc tâm lý khi xây dựng quan hệ với con trai.
Thiếu bạn bè ở trường tiểu học có thể tạo nên sự khác biệt rất quan trọng. Giờ đây, chúng ta nhận thấy giai đoạn học lớp 3, 4, 5 có tầm quan trọng thế nào đối với các bé gái. Trẻ em gái sẽ cảm thấy rất khó khăn khi bạn bè bỗng dưng "xoay lưng trở mặt", tình bạn tan vỡ. Tuy nhiên, điều đáng mừng là khi vào trung học, hầu hết các cô gái đã bắt đầu nắm vững những kỹ năng xã hội như nhận diện cảm giác của mình, biết cách dàn xếp các mối quan hệ với người khác, biết giả vờ tỏ ra thích ai đó... Hầu hết các cô gái cũng có những cô bạn để có thể tâm tình, giải khuây. Khi các em gái này bước vào thế giới tình dục và hẹn hò, những người bạn gái là "kênh" để tán gẫu, so sánh, thảo luận.
Các cô gái bị lạm dụng tình dục có hướng phát triển hoàn toàn khác. Họ không có bạn bè nào, từ bạn trai đến bạn gái, vì họ không thể tin tưởng ai. Họ ghét bản thân mình. Sinh lý của họ chống lại họ, dẫn đến việc họ phản ứng thái quá hoặc tê liệt. Họ không thể theo kịp những trò chơi loại trừ/ kết nạp đầy rẫy ganh đua, đòi hỏi người chơi phải bình tĩnh trước áp lực. Những đứa trẻ khác thường không muốn giao thiệp với họ vì họ thật kỳ quặc.
Nhưng đó chỉ là khởi đầu của rắc rối. Các bé gái bị cô lập có tiền sử bị loạn luân đã trưởng thành về mặt tình dục sớm hơn một năm rưỡi so với các bé gái không bị lạm dụng. Bị lạm dụng tình dục làm tăng tốc độ đồng hồ sinh học và quá trình tiết ra các hormone giới tính. Đầu tuổi dậy thì, các bé gái bị lạm dụng có mức testosterone và androstenedione - những hormone kích thích ham muốn tình dục - tăng gấp 3 - 5 lần so với các bé gái trong nhóm đối chứng.
PTSD: Một người bất ngờ gặp một sự kiện tàn khốc đột ngột, thế là người ấy thay đổi mãi mãi, không bao giờ có thể trở lại con người trước kia. Các thương tổn có thể đã kết thúc trong thực tế, nhưng nó vẫn cứ lặp đi lặp lại trong ký ức và trong một hệ thống thần kinh đã được tổ chức lại.
Những kiến thức ngày càng sâu rộng về sang chấn giúp chúng ta tìm thấy những phương pháp làm dịu bớt hoặc thậm chí điều trị được sang chấn. Có 3 lộ trình điều trị cơ bản: 1) giải quyết từ ngọn, tức trò chuyện, kết nối lại với những người khác, cho phép bản thân nhận biết và hiểu điều gì đang xảy ra với mình trong lúc đang xử lý những ký ức đau thương, 2) dùng thuốc ngăn chặn những phản ứng không phù hợp hoặc dùng những công nghệ khác giúp thay đổi cách não bộ sắp xếp thông tin, 3) giải quyết từ gốc, nghĩa là cho phép cơ thể có những trải nghiệm sâu sắc và tự nhiên trái ngược với cảm giác bất lực buông xuôi, giận dữ hoặc suy sụp tinh thần do sang chấn.
Bài viết của mình có phần lộn xộn. Mình chưa thể trình bày được toàn vẹn cuốn sách, định nghĩa về PTSD (rối loạn căng thẳng sau chấn thương) hay các bước để phục hồi sau sang chấn. Trên đây là những đoạn viết làm mình ấn tượng nhất, lưu lại để dễ đọc.
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất