Sam Altman - Đi để trở về

Ngày 30/11/2022, công ty OpenAI ra mắt Chat GPT trước công chúng. Đây là lần đầu thế giới được tiếp cận, sờ mó, hay trải nghiệm cái thứ mà người ta gọi là Trí tuệ nhân tạo (viết tắt là AI) thực sự là như thế nào. 100 triệu người dùng sau 2 tháng, xô đổ kỷ lục 2 năm của Tik Tok. Nói không quá, sự kiện này đã mở ra một kỉ nguyên mới cho toàn lĩnh vực AI. Nhưng,...

Tháng 1 năm 2023, Google đã  thông báo cho 12.000 nhân viên thôi việc. Cuối tháng 3, Microsoft thông báo sa thải 10.000 nhân viên. Trước đó, Meta cho biết 13% người lao động của công ty sẽ mất việc, tương đương hơn 11.000 nhân viên. 

Nguyên nhân được đưa ra cho làn sóng sa thải trên, là các công ty cần tái cơ cấu tổ chức để cắt giảm chi phí. Nhưng bên cạnh đó, ai cũng có thể thấy, AI đã đủ thông minh để thay thế các công việc đơn giản, nói cách khác, AI đã gián tiếp lấy đi rất nhiều việc làm.

Trớ trêu thay, Sam Altman - CEO của Open AI, người được xem là linh hồn của tổ chức, lại bị sa thải chỉ vài ngày trước đây, tất nhiên không phải là vì AI, mà do quyết định của ban quản trị. 

Cũng từ đây, một làn sóng tranh cãi lớn được gây ra. Người dùng muốn Sam trở lại. Nhân viên dọa nghỉ làm nếu Sam thực sự ra đi. Đối thủ còn muốn thuê anh về làm. Vậy, Sam Altman là ai, và sức ảnh hưởng của anh ta đến OpenAI, Chat GPT lớn như thế nào? Tất cả sẽ có ở bài viết hôm nay.

Quay trở về năm 1985, tại Missouri, Hoa Kỳ, Sam Altman đã được ra đời như bao cậu bé khác. Đến năm 8 tuổi, Sam được tiếp xúc lần đầu với máy tính. Sau đó, Sam không chỉ biết sử dụng, mà còn bắt đầu học lập trình trên món quà đó.

Bước ngoặt xảy ra ở thời kì đại học, như mọi câu chuyện về một kẻ xuất chúng khác, Sam bỏ học khỏi Stanford sau 2 năm theo đuổi ngành khoa học máy tính tại ngôi trường hàng đầu nước Mỹ này.

Đến năm 2005, sản phẩm đầu tiên của anh được ra mắt, Loopt - một ứng dụng cho phép người dùng chia sẻ vị trí của mình. Loopt đã nhận được khoản đầu tư khoảng $30 triệu USD đến từ vườn ươm Y Combinator, nơi đã gieo mầm cho những dự án khổng lồ như Twitch hay Airbnb.

Như đã được định sẵn, sự gắn kết giữa Y Combinator và Sam càng thêm bền chặt khi anh chính thức gia nhập quỹ đầu tư này vào năm 2011. Và để toàn bộ sự tập trung của mình, năm 2012, Sam đã phải chia tay đứa con Loopt với giá $43.3 triệu USD.

Đến năm 2014, Sam chính thức được bổ nhiệm là Chủ tịch của Y Combinator. Ngoài ra, anh còn sở hữu quỹ đầu tư của riêng mình Hydrazine Capital, thứ đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm, nguồn đầu tư, và giúp Sam lọt vào danh sách Forbes 30 under 30 (2015) về mảng quỹ đầu tư mạo hiểm.

Nhưng, xuất thân là một cậu bé bộc lộ năng khiếu với máy tính, dù có sau bao nhiêu năm, chắc chắn niềm đam mê với những dòng code vẫn đang chảy trong máu của Sam. Vậy nên, đến năm 2015, Sam Altman, đồng hành cùng Greg Brockman, Peter Thiel, Elon Musk, và một số cái tên khác, đã sáng lập ra OpenAI. Và phần còn lại là lịch sử.

Để làm nên cuộc cách mạng như ngày hôm nay, Sam và đồng sự của mình đã liên tục nghiên về AI cứu trong suốt 8 năm vừa qua. 

Năm 2015 đánh dấu sự ra đời của OpenAI. Công ty đã gây tiếng vang khi kêu gọi được số tiền đầu tư lên đến $1 tỷ USD đến từ Amazon và Microsoft. Ban đầu, OpenAI vốn là một tổ chức phi lợi nhuận có mục đích thúc đẩy và phát triển trí tuệ nhân tạo một cách an toàn, đồng thời đảm bảo rằng lợi ích của AI sẽ được phân phối đều đặn và có lợi cho toàn nhân loại.

Năm 2016, OpenAI ra mắt OpenAI Gym, một nền tảng cho việc phát triển và so sánh các thuật toán học tăng cường. Điều này đã tạo điều kiện cho cộng đồng nghiên cứu AI trên toàn cầu phát triển và thử nghiệm các mô hình AI tiên tiến. Thời gian này, Sam và đồng sự của anh đã rất tích cực trong việc hợp tác với các tổ chức học thuật để đẩy cao hiệu quả của sự nghiên cứu.

Và cho đến năm 2018, những công sức phát triển của OpenAI đã kết tinh tại sản phẩm đầu tiên, mô hình GPT. Mô hình này đã gây ấn tượng mạnh trong cộng đồng AI và mở ra nhiều khả năng ứng dụng mới.

Nối tiếp GPT model, năm 2019, OpenAI phát triển DALL-E, một mô hình AI có khả năng tạo ra hình ảnh từ mô tả văn bản. Điều này chứng minh sức mạnh của AI trong việc hiểu và xử lý thông tin hình ảnh.

Đến năm 2020, OpenAI lại biết cách làm cho cộng đồng AI há hốc mồm khi trình lành model GPT-3, một phiên bản cải tiến của mô hình GPT với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên vượt trội. GPT-3 nhanh chóng trở thành một trong những mô hình AI mạnh mẽ nhất và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Lúc này, mối quan hệ của OpenAI đã dày hơn rất nhiều, theo đó, sự ảnh hưởng mà GPT-3 lớn hơn rất nhiều.

Sau gần 8 năm phát triển, thử nghiệm, tối ưu,... thành quả chính là sự ra mắt công chúng sản phẩm Chat GPT và Dall-E hồi cuối năm 2022.

Xuyên xuất hành trình này, Altman, với vai trò là CEO của OpenAI, đã dẫn dắt tổ chức này thông qua các giai đoạn phát triển quan trọng, từ việc xây dựng nền tảng nghiên cứu đến việc thúc đẩy các dự án AI tiên tiến. 

Chặng đường tiếp theo, Sam định hướng sẽ phát triển … À mà khoan, liệu có có chặng đường tiếp theo nào không?

Khi mà bộ máy đang vận hành trơn tru, những mục tiêu mới được đặt ra,... thì Sam Altman bất ngờ bị sa thải khỏi công ty bởi hội đồng quản trị của OpenAI. 

Thông báo được đưa ra trên website chính thức của OpenAI vào ngày 17 tháng 11 năm 2023, cho biết Sam “đã không nhất quán thẳng thắn trong giao tiếp với hội đồng quản trị, cản trở khả năng thực hiện trách nhiệm của hội đồng quản trị”. Quyền lực được trao lại cho Mira Murati- giám đốc công nghệ của công ty. 

Nhưng sự tình bên trong còn rắc rối hơn thế nhiều. Greg Brockman, chủ tịch và là co-founder của OpenAI, đã từ chức ngay khi nhận được tin sa thải Sam Altman. Sau đó, Greg đã có những dòng viết trên tài khoản X để chia sẻ về chuyện quái gì đã xảy ra:

Vào đêm hôm qua, Sam nhận được một tin nhắn từ Ilya yêu cầu cuộc họp vào lúc 12 giờ trưa ngày thứ Sáu. Sam tham gia cuộc họp qua Google Meet và toàn bộ Ban giám đốc, ngoại trừ Greg, đã có mặt. Ilya thông báo cho Sam rằng anh ta sẽ bị sa thải và tin tức này sẽ được công bố trong thời gian gần.

Lúc 12:19 giờ, Greg nhận được một tin nhắn từ Ilya yêu cầu cuộc gọi nhanh. Lúc 12:23 giờ, Ilya gửi một liên kết Google Meet. Greg được thông báo rằng anh ta sẽ bị loại khỏi Ban giám đốc (nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng cho công ty và giữ nguyên vai trò của mình), và Sam đã bị sa thải. Xung quanh cùng thời điểm đó, OpenAI đã đăng một bài viết trên blog.

Theo thông tin chúng tôi biết, đội ngũ quản lý cũng đã biết về sự việc này một thời gian ngắn sau đó, ngoại trừ Mira, người đã biết từ đêm trước.

Theo CNN, yếu tố quan trọng dẫn đến việc Altman bị lật đổ là căng thẳng giữa ông - người ủng hộ việc thúc đẩy phát triển AI mạnh mẽ hơn, và các thành viên hội đồng quản trị còn lại của OpenAI - những người muốn hành động thận trọng hơn, điều có thể hiểu khi các chính phủ đang tìm cách quản lý mảng AI này. 

Tuy nhiên, 2 thành viên điều hành khác là Ilya và Mira, rõ ràng đã biết trước chuyện sắp sửa xảy ra, nhưng cả 2 lại không có hành động gì để cảnh báo trước cho Sam. Như cái cách Peter Thiel từng đá Elon Musk khỏi Paypal, người ta bắt đầu nghi vấn về cuộc tranh giành quyền lực nội bộ ngay trong OpenAI. (Tất nhiên, không ai biết được nguyên nhân, nhưng nếu bạn thích thuyết âm mưu thì mình sẽ phục vụ cho bạn ở đoạn cuối bài).

Không chỉ Greg, tất cả nhân viên OpenAI, mà ngay cả đối tác tỷ đô MicroSoft cũng chưa hiểu chuyện gì vừa xảy ra. Tất cả, đã tạo nên 1 làn sóng khổng lồ để ủng hộ cho Sam trên nền tảng X.

Đến cuối ngày, đâu đó, đã có một tia nắng le lói…

Dòng tweet đầy ẩn ý của Sam dường như là dấu tick xác nhận cho tin đồn được lan truyền vào cuối ngày 19: Ban quản trị sẽ xem xét việc đưa Sam trở về vị trí giám đốc điều hành của OpenAI.

Nhưng, hi vọng này hết sức mong manh. Vì nếu trường hợp ban giám đốc đưa Sam trở lại, đồng nghĩa với việc họ đã “vu khống” cho anh, và mất chức là điều ban giam đốc khó tránh khỏi.

Đến cuối ngày 20/11/2023, mọi thứ đã sáng tỏ:

Sam, một lần nữa, phải rời khỏi OpenAI.

Getting Emmet trở thành CEO tạm thời cho OpenAI. Điều thú vị, Emmet chỉ vừa nhận được lời mời ngay trong ngày …

Sam cùng với Greg sẽ đầu quân cho một dự án AI mới của MicroSoft.

Và chính thức, một cơn sóng phẫn nộ lớn hơn xảy đến!

700 trên 770, tức 90% nhân viên của OpenAI kéo nhau rời khỏi công ty.

Trên nền tảng X, sự ủng hộ cho Sam càng lớn, và lớn hơn nữa với khẩu hiện: OpenAI không là gì nếu thiếu đi con người của tổ chức. 

Trong số đó, Mira đã quay trở về phía Sam để lên tiếng, và một lần nữa ủng hộ anh.

Sau cùng, người thắng cuộc có lẽ là Satya, CEO của Microsoft. Ông đã đầu tư thành công vào công ty AI lớn nhất thế giới, và hiện tại, ông còn có trong tay Sam Altman, linh hồn của công ty đó.

Về phía Sam, từ co-founder và là CEO, nay anh lại bị đá ra khỏi công ty của mình. Đây là một cái kết quá nghiệt ngã…

Áp lực lên ban giám đốc OpenAI cứ tăng theo từng giây! Ngay cả tân CEO của OpenAI, Emmet cũng yêu cầu họ phải giải thích kĩ về quyết định sa thải Sam, nếu không có bằng chứng, ông sẽ từ chức!

Lần thứ 2, Sam Altman đứng trước cơ hội để trở về với đứa con của mình. 

Nhưng lần này, người bị đuổi, là ban giám đốc cũ! Cuối cùng, cùng với sự giúp đỡ của CEO MicroSoft Satya, Sam đã lấy lại được vị trí vốn dành cho anh, CEO của OpenAI. Một đội ngũ ban giám đốc mới gồm Bret Taylor (Chủ tịch), Larry Summers và Adam D'Angelo được thành lập.

Greg Brockman cũng trở về OpenAI nhưng có thể ở một vai trò khác thiên về kĩ thuật nhiều hơn trước.

Chỉ 4 ngày, một câu chuyện ly kỳ đã được viết nên. Ở đó, ta thấy một Sam Altman muốn cống hiến với ngành AI mạnh mẽ như thế nào. Ở đó, ta thấy một tập thể OpenAI đoàn kết ra sao. Và cũng ở đó, ta biết rằng họ sẽ còn viết tiếp những chương mới về tương lai của AI với ChatGPT hay Dall-E.

Hành trình trở về của Sam đã khép lại, nhưng, ta còn một câu hỏi vẫn chưa giải đáp? Điều gì đã làm nội bộ OpenAI lục đục đến vậy. Cả Ilya hay Mira vốn là người đi cùng Sam hay Greg từ những ngày đầu tiên, không thể vì những điều nhỏ nhặt, mà họ lại vứt bỏ cái hành trình đáng quý ấy được.

Vậy, nguyên nhân phải là một thứ gì đó quá đỗi mạnh mẽ, quá đỗi hấp dẫn, hay thậm chí đủ sức để thay đổi cuộc chơi?

Theo mình, nó tóm gọn trong 3 chữ: AGI.

AGI là viết tắt của "Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát" (Artificial General Intelligence). Đây là một hình thức của Trí tuệ Nhân tạo (AI) mà máy tính hoặc hệ thống có khả năng thông minh và học hỏi tương tự như con người. AGI không chỉ giải quyết một nhiệm vụ cụ thể hoặc học một kỹ năng duy nhất, mà nó có khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau và học từ các tình huống mới mà nó chưa từng gặp trước đó.

Nói cách khác, AGI là cách mạng của ngành nghiên cứu AI nói riêng, và cả thế giới nói chung!

AGI là thứ có thể tạo ra những viễn cảnh trong phim, và cả những thứ mà con người chưa thể tưởng tượng được. Larry Page mô tả những con robot AGI là “bước tiếp theo trong quá trình tiến hóa”, robot này sẽ nhanh chóng trở nên vượt trội hơn chúng ta rất nhiều, và nếu chúng ta không còn cần thiết trên trái đất nữa và đó là trật tự tự nhiên của mọi thứ.

Page còn chia sẻ thêm: “Tất cả những người dẫn đầu sự phát triển của AI hiện nay đều hoàn toàn thiếu trung thực trước công chúng. Tất cả họ chỉ đang chạy đua để trở thành người đầu tiên xây dựng AGI và không biết về hậu quả của những gì có thể xảy ra, hoặc họ không quan tâm.”

Và.

Dường như OpenAI đã tìm ra những hạt nhân đầu tiên của thứ AGI đó.

Dòng tweet trên đến từ một kĩ sư tại OpenAI, anh tiết lộ công ty đã đạt được AGI trong nội bộ.

Dòng tweet dưới là kì vọng của Sam về tăng số lượng kĩ sư để tăng tốc độ nghiên cứu. Thế, anh đang nghiên cứu cái gì?

Để củng cố thêm thuyết âm mưu này, một bài báo trên Reuters cho biết: “Trước sự kiện Sam bị sa thải xảy ra, một số nhà nghiên cứu nhân viên của OpenAI đã viết một lá thư cho ban giám đốc cảnh báo về một phát hiện trí tuệ nhân tạo mạnh mẽ mà họ cho rằng có thể đe dọa loài người”

Cũng theo bài báo, tên của trí tuệ nhân tạo cao cấp này là Q*, có thể là bước đầu của AGI mà OpenAI đang tìm kiếm.

Cũng theo bài báo, tên của trí tuệ nhân tạo cao cấp này là Q*, có thể là bước đầu của AGI mà OpenAI đang tìm kiếm.

Còn nhớ, hồi tháng 3 năm nay, Elon Musk và các chuyên gia khác đã phải kiến nghị tất cả các trung tâm AI ngừng nghiên cứu các model mạnh mẽ hơn GPT4 của nhà OpenAI. GPT4 đã gây shock với giới chuyên gia về khả năng của nó. 

Tuy vậy, model kế nhiệm, GPT-5 vẫn đang trong quá trình huấn luyện. Vậy, điều gì đang chờ chúng ta ở GPT5? Hay thậm chí, liệu đây có là mảnh ghép AGI đầu tiên mà loài người được chứng kiến?