Safavid ánh hoàng kim một thuở của Iran phần 1

Nói đến iran chúng ta thường hay nghĩ đến ngau đó là 1 quốc qia gắn liền với chế độ hồi giáo thần quyền dòng shia , một đất nước lúc nào cũng ở trong trạng thái thù địch với Hoa Kỳ và phương tây , một quốc gia nơi luôn đặt giáo luật hồi giáo lên hàng đầu và là một xã hội nơi hệ thống mà chỉ phù hợp với thế kỷ mười sáu hơn là thế kỷ 21 . Tuy nhiên ngược dòng về thế kỷ thứ 16 đã từng có một Iran hay là Ba Tư trong quá khứ từng hùng bá một thuở ở Trung Đông vậy triều đại này đã ra đời như thế nào sau đây xin mời các bạn lằng nghe bài viết :

KHỞI ĐẦU :

Để nói về sự hình thành của nhà Safavid trước hết chúng ta cần nói đến một nhân vật rất quan trọng đó chình là Safi-ad-Din Ardabili (1252-1334) là người sáng lập Safaviyya . vào năm 1301 Safi al-Din đảm nhận vai trò lãnh đạo Zahediyeh là 1 sufi ( hồi giáo mật tông ) . Nói sơ qua về sufi giáo còn được biết đến là định nghĩa về chủ nghĩa thần bí hồi giáo là các giá trị, thực hành nghi lễ, học thuyết và thể chế  bắt đầu từ rất sớm trong lịch sử Hồi giáo và đại diện cho" biểu hiện chính và kết tinh trung tâm và quan trọng nhất của "thực hành thần bí trong Hồi giáo. Các học viên của Sufism đã được gọi là "Sufis" (từ صُوفِيّ‎, ṣūfiyy / ṣūfī). Chủ nghĩa Sufism đôi khi bị coi là một " giáo phái '' . quay trở lại với chủ đề chính thì sau khi thừa kế ZAHEDIYEH từ bố vợ của mình là Sheikh Zahed Do sức thu hút tinh thần to lớn của Safi al-Din, mệnh lệnh này sau này được gọi là Safaviyya. Trật tự Safavid nhanh chóng có ảnh hưởng lớn ở thành phố Ardabil, và Hamdullah Mustaufi lưu ý rằng hầu hết người dân Ardabil đều là tín đồ của Safi al-Din. Sau cái chết của Safī al-Din, quyền lãnh đạo được chuyển cho con trai ông, Sadr al-Dīn Mūsā và cứ như vậy quyền hành được trao theo kiểu cha truyền con nối Quyền lãnh đạo giáo đoàn được truyền từ Sadr ud-Dīn Mūsā cho con trai ông là Khwādja Ali ( 1429) và đến lượt con trai ông là Ibrāhīm ( 1429–47). tuy nhiên vào năm 1447 khi Shaykh Junayd , con trai của Ibrāhim, đảm nhận vai trò lãnh đạo Safaviyya vào năm . 1447, lịch sử của phong trào Safavid đã thay đổi hoàn toàn . Junayd không hoàn toàn hài lòng với quyền lực tinh thần mà ông đang có Dưới thời Junayd, Safaviyya đã được chuyển đổi từ một trật tự Sufi được tổ chức xung quanh một vị thánh khổ hạnh thành một phong trào quân sự tích cực với chính sách chinh phục và thống trị. Ông là nhà lãnh đạo tinh thần Safavi đầu tiên tán thành các giáo lý cụ thể của Hồi giáo Shia , và đặc biệt là các giáo lý của Twelver ghulat .  Junayd được những người theo ông coi như một hóa thân thần thánh.  Vào thời điểm đó, triều đại hùng mạnh nhất ở Iran là Qara Qoyunlu , "Cừu đen", người cai trị Jahan Shah đã ra lệnh cho Junāyd rời khỏi Ardabil nếu không ông ta sẽ mang đến sự tàn phá và hủy hoại cho thành phố lý do là bởi vì jahan shah lo sợ rằng việc thu nạp quá nhiều đệ tử của Junayd sẽ đe doạ đến quyền lực của ông ta .  Vào năm 1448 sau khi bị lưu đày đến đến Anatolia và Syria ông tham gia vào các hoạt động truyền giáo và tích lũy được nhiều tín đồ người Turkmen . junayd đến triều đình của Uzun hassan là thủ lĩnh của Aq Qoyunlu một liên minh bộ lạc có văn hoá Ba Tư Được thành lập ở vùng Diyarbakir bởi Qara Yuluk Uthman Beg , họ cai trị các vùng phía đông Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay từ năm 1378 đến 1503, và trong những thập kỷ cuối cùng của họ cũng cai trị Armenia , Azerbaijan , phần lớn Iran , Iraq và Oman nơi người cai trị Hormuz công nhận quyền thống trị của Aq Qoyunlu. Junayd bị giết trong một cuộc xâm nhập vào lãnh thổ của Shirvanshah được chôn cất tại đó Điều này dẫn đến sự khởi đầu của sự thù địch giữa Shirvanshah chủ yếu là người Sunni và Shi'i Safaviyya ngày càng không chính thống. Sau khi Junayd con trai ông là Haydar Safavi kế vị
SỰ RA ĐỜI CỦA ISMAL I Haydar kết hôn với Martha 'Alamshah Begom, [40] con gái của Uzun Hassan, người sinh ra Ismail I , người sáng lập triều đại Safavid sau này . Mẹ của Martha hya còn được biết đến với cái tên Despina Khatun  —là một công chúa Hy Lạp vùng Pontic , con gái của Grand Komnenos John IV của Trebizond . Cô đã kết hôn với Uzun Hassan  để đổi lấy sự bảo vệ khỏi người Ottoman. Sau cái chết của Uzun Hassan, con trai ông là Ya'qub cảm thấy bị đe dọa bởi ảnh hưởng tôn giáo ngày càng tăng của Safavid. Ya'qub liên minh với Shirvanshah và giết Haydar vào năm 1488. Vào thời điểm này, phần lớn người Safaviyya là các gia tộc du mục Oghuz nói tiếng Turkic từ Tiểu Á và Azerbaijan và được gọi là "Những người đội mũ đỏ" Qizilbash vì chiếc mũ đội đầu màu đỏ đặc trưng của họ . Qizilbash là những chiến binh, tín đồ tinh thần của Haydar, đồng thời là nguồn sức mạnh chính trị và quân sự của Safavid. Sau cái chết của Haydar, Safaviyya tập hợp xung quanh con trai ông ta là Ali Mirza Safavi , người cũng bị Ya'qub truy đuổi và sau đó giết chết. Theo lịch sử ghi chép của Safavid, trước khi qua đời, Ali đã chỉ định em trai Ismail của mình làm thủ lĩnh tinh thần của Safaviyya.