SỰ TINH TẾ, SỨC MẠNH VÀ NIỀM VUI TRÊN ĐÔI CÁNH ROBERTO CARLOS - CAFU

Brazil, quốc gia lớn thứ năm trên thế giới – nơi chứng kiến hai huyền thoại của làng túc cầu Roberto Carlos da Silva Rocha lẫn Marcos Evangelista de Morais (Cafu) ra đời. Tại São Paulo, nếu Carlos lọt lòng ở thị trấn Garca thì chỉ cách đó hơn 400 km, Cafu sinh ra ở đô thị Itaquaquecetuba trước đó 3 năm. Và trước khi câu chuyện này được bắt đầu, số phận đã định đoạt sẵn giữa hai con người này một sợi dây liên kết chặt chẽ.

Full-back là một khái niệm có chút lạ lẫm tại Brazil. Gần như những đứa trẻ chơi bóng ở xứ sở Samba không quá hứng thú về vị trí này, và cũng rất ít cậu bé muốn thi đấu tại đó khi trở thành một cầu thủ chuyên nghiệp. Vị trí mà những đứa trẻ chơi bóng đường phố tại đây hướng đến là tiền vệ hoặc tiền đạo, nơi để chúng có nhiều đất diễn nhất và cũng là nơi sản sinh ra nhiều huyền thoại đương thời nhất.

Thế nhưng, Jonathan Wilso - một chuyên gia bóng đá cho rằng hậu vệ cánh là một trong những vai trò quan trọng nhất trên sân. Ban đầu, điều ấy nghe có vẻ vô lý, nhưng nếu ngược dòng thời gian và hồi tưởng về những “đôi cánh” đã cùng nhau đặt dấu ấn lên chiếc cup vàng thế giới với các đội bóng vĩ đại như: Jorginho và Branco của Brazil năm 1994; Lilian Thuram và Bixente Lizarazu cho Pháp năm 1998; Cafu và Roberto Carlos của Brazil năm 2002; hay Gianluca Zambrotta và Fabio Grosso cho Ý năm 2006. Có lẽ, nhận định trên sẽ không còn quá kì quặc nữa.

Từ những minh chứng trên, đã đến lúc ta cần thừa nhận rằng những con người mang trong mình trọng trách quán xuyến cả hành lang cánh, phải đảm đương trách nhiệm trong cả công lẫn thủ, thực sự là những người có tầm ảnh hưởng cực kỳ quan trọng cho đội bóng. Họ là những người có thừa không gian để chơi bóng, nhưng thực sự chưa bao giờ những con người này được đảm đương trọng trách đó.

Tương tự với học thuyết tiến hoá của Darwin, bóng đá dần tiến hoá theo thời gian. Nơi các đội bóng lớn và có tầm ảnh hưởng nhất, thường được khẳng định bởi sự thử nghiệm và đổi mới qua chiến thuật, lối chơi để tạo nên tính cạnh tranh cao hơn ở những giải đấu mà họ tham gia.

Tuy môn thể thao vua tiến hóa từng ngày. Thế nhưng, những nguyên tắc thật khó bị mai một. Những nền tảng vẫn giữ được sự ổn định, vững chắc và là nền móng cho những điều lớn lao hơn. Nhưng đừng quên tên của những người đặt viên gạch đầu tiên, từ Herbert Chapman to Gusztáv Sebes and Nereo Rocco, ... Họ là những nhân tố mang trong mình tư tưởng cấp tiến. Những con người này vẫn vững vàng dựng xây trên một hệ thống đang rung chuyển. Đến khi phương pháp của mình trở nên phổ biến thì họ mới được lưu danh vào sử sách. "Something far greater."

Tất cả những điều đó cho thấy rằng bóng đá phòng ngự là thứ hoàn toàn có thể trở thành bộ môn nghệ thuật. Một lần nữa, với những người theo chủ nghĩa thuần túy, bóng đá dưới hệ thống Catenaccio là một phát kiến chiến thuật chiến thuật của nhân loại. Bởi nó khẳng định được tầm quan trọng của những cầu thủ đóng vai trò phòng ngự, thường ít đất diễn hơn rất nhiều so với những cầu thủ tấn công.

Và với làng túc cầu, mọi thứ trở nên hoàn thiện khi hai mảnh ghép giữa Cafu và Roberto Carlos được kết nối lại với nhau trong màu áo Brazil. Tên của họ trong tiếng Brazil là "lateral", có nghĩa là ở hành lang cánh. Tuy vậy, từ ngữ đó không bao quát được nghĩa về phòng ngự như một từ khác trong tiếng Anh là full-back. Bắt đầu từ World Cup năm đó, vai trò và lối chơi của họ được định hình rõ nét nhất. Nhưng phải đợi đến nhiều năm sau nữa, họ mới thực sự chạm đến đỉnh cao.

Trong sơ đồ thuần 4-4-2, những cầu thủ chơi rộng sang cánh thường được giao nhiệm vụ kèm cặp cầu thủ chạy cánh của đối phương. Các trung vệ sẽ là người theo sát tiền đạo, đồng thời giữa sân hiển nhiên sẽ trở thành một trận chiến đông quân số nhất. Điều này tạo ra lợi thế rất lớn về mặt không gian cho những hậu vệ cánh khai thác.

Những phẩm chất cần có ở một hậu vệ chạy cánh không quá khác biệt so với những người chơi tấn công. Hãy nhìn vào Gareth Bale, anh bắt đầu sự nghiệp ở vị trí hậu vệ trái và dần chuyển sang tiền đạo cánh. Đơn giản vì những mẫu cầu thủ này sở hữu một khả năng hoạt động rất rộng và có thể lên công về thủ không biết mệt mỏi. Có lẽ thật hiếm khi thấy được những pha kiến tạo trực tiếp từ các hậu vệ cánh, nhưng dường như chưa bao giờ họ vắng mặt trong những tình huống đóng góp để tạo ra "bàn thắng kì vọng".

Roberto Carlos và Cafu luôn được biết đến là những người giỏi nhất bởi khả năng chồng cánh siêu hạng của mình. Đây là lúc mà tiền vệ cánh hoặc tiền vệ trung tâm đảm nhận việc cầm bóng, cho phép hậu vệ cánh băng lên trên, tạo cơ hội cho những hậu vệ này nhận bóng bứt tốc xuống để kết thúc pha phối hợp bằng một pha đột phá vào vòng cấm hoặc thực hiện tạt bóng vào trong gây sát thương cao cho hàng phòng ngự đối phương.

Hết lần này đến lần khác, Carlos luôn biết cách tạo nên những cú sút trái phá nguy hiểm chết người trước khung thành cùng những pha kiến tạo mang tính đột biến cao ở giai đoạn đỉnh cao của mình; còn Cafu là những pha xử lí bóng đầy tinh tế trong vai trò của một hậu vệ, là những màn bức tốc leo biên đầy sự ngẫu hứng. Sức mạnh và thể lực đã biến đôi cánh của Brazil trở thành một trong những cặp hậu vệ cánh vĩ đại nhất trong thế hệ của mình. Những pha đua nước rút, lên công về thủ không biết mệt của họ là nỗi ác mộng cho mọi hàng thủ đối phương. Hậu vệ huyền thoại Jaap Stam của Man Utđ nói về Cafu: "Dường như cậu ta quên mất rằng bản thân mình rất xuất sắc. Vẻ ngoài của cậu ấy cực kì khiêm tốn nhưng lại tràn đầy năng lượng trên sân. Cafu vẫn như vậy, liên tục lên công về thủ mà chẳng bao giờ bỏ cuộc."

Ở khu trung tuyến, phong cách Samba của những chàng trai Brazil tạo nên Heatmap (bản đồ nhiệt) hệt như bức tranh của đại danh họa Jackson Pollock. Mặc dù tự do di chuyển bên hành lang cánh, nhưng các hậu vệ này luôn biết cách giữ cấu trúc đội hình hợp lý, đặc biệt là sẵn sàng trong các pha phản công khi họ nhận ra lợi thế về mặt quân số. Một đội bóng nên biết hậu vệ cánh của họ đang ở đâu mà không nhất thiết phải theo dõi từng bước chạy của những cầu thủ này, như một dạng giác quan thứ 6.

Có một sự thật là các hậu vệ cánh tạo nên áp lực rất lớn cho hàng phòng ngự của đối phương. Nếu cầu thủ chạy cánh của đối thủ dâng lên nhằm giảm tầm hoạt động của các Wingback, vô tình họ sẽ tạo ra khoảng không rộng lớn ngay sau lưng. Và chỉ với một đường chuyền dài đủ tốt sẽ loại bỏ vô số cầu thủ và đặt hàng phòng ngự đội bạn vào tình thế nguy hiểm. Phong cách này thường được khai thác bởi những chiến lược gia lão làng như Pep Guardiola và Antonio Conte; sử dụng các Wingback của mình như mồi nhử, để rồi thực hiện trừng phạt đối thủ trong những thời điểm nhất định.

Tuy nhiên, điều gì cũng có mặt trái của nó như con dao có hai lưỡi vậy. Nếu các hậu vệ cánh của bạn sẵn sàng dâng cao, đồng nghĩa lỗ hổng trong hệ thống phòng ngự sẽ được mở ra. Khắc phục điều này, Overlap (chồng biên) là một phương án khá hữu hiệu khi đảm bảo lợi thế về mặt quân số trong cả tấn công lẫn phòng ngự. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi cầu thủ phải đảm bảo một nền tảng thể lực tuyệt vời, cũng như có ý thức về vị trí mà mình đảm nhận. Nhưng, mọi thứ chỉ là lý thuyết, các chiến lược gia không thể điều chỉnh mọi thứ theo ý mình được, quên điều đó đi! Vì nếu có thể làm mọi thứ, họ đã trở thành những kẻ bất bại vĩ đại rồi.

Dưới sự chỉ bảo của chiến lược gia người Brazil Telê Santana, người đã hồi sinh phong cách Samba của đội bóng Vàng-Xanh; Cafu đã thay đổi vị trí từ một cầu thủ chạy cánh phải sang hậu vệ phải, kết hợp khuynh hướng tấn công bẩm sinh của mình với với khả năng phòng ngự chắc chắn. Bước khởi đầu của sự thay đổi này tại São Paulo thật không dễ dàng cho Cafu. Nhưng với sự kiên trì, nỗ lực của bản thân, một suất lên tuyển quốc gia là phần thưởng xứng đáng cho sự cố gắng của chàng hậu vệ trẻ ngày ấy. Bước ngoặt ấy đánh dấu sự khởi đầu của một huyền thoại đã chơi trong ba trận chung kết World Cup, người duy nhất làm được điều này, và cũng là cầu thủ Brazil cống hiến cho đội tuyển nhiều trận nhất trong lịch sử.

Những phẩm chất thiên bẩm cùng sự nỗ lực đã định nghĩa toàn bộ sự nghiệp của Cafu. Anh ấy có thể không có nhiều đoạn video hoa mỹ trên YouTube như người bạn Roberto Carlos ở cánh đối diện, nhưng Cafu đã củng cố vị thế của một trong những hậu vệ phải xuất sắc nhất trong lịch sử bóng đá trong tâm trí của nhiều người. Những gì người đàn ông này cống hiến cho bóng đá là không thể đong đếm hết.

Cafu là quân bài quan trọng ở cả cấp câu lạc bộ lẫn đtqg. Xuyên suốt sự nghiệp thi đấu, tầm ảnh hưởng của ông tại Roma (1997-2003) và Milan (2003-2008) là không thể thay thế. Tương tự người bạn đồng trang lứa, Roberto Carlos tập trung gần như toàn bộ sự nghiệp thi đấu đỉnh cao của mình ở Real Madrid, nơi anh là mối đe doạ nguy hiểm ở hành lang cánh trái với các đối thủ từ năm 1996 đến 2007. Với 50 bàn thắng ghi được trong 370 trận đấu tại câu lạc bộ Hoàng gia. Giống như Cafu tại Roma và AC Milan, chuỗi ngày thành công của Real Madrid có được, một phần không nhỏ đến từ Roberto Carlos.

Bên cạnh việc giành được hầu hết mọi danh hiệu cấp độ câu lạc bộ lẫn cá nhân như hai lần lên ngôi vô địch Champions League, Carlos còn được ca ngợi là hậu vệ cánh trái hay nhất trong suốt những năm đỉnh cao sự nghiệp ở Los Blancos. Hãy nhớ rằng, đây là vào thời điểm một huyền thoại khác, Paolo Maldini cũng đang tranh đua cho danh hiệu này. Hai trong số họ là những tượng đài bất diệt của làng túc cầu ở vị trí hậu vệ trái.

Roberto Carlos cũng có bước khởi đầu khó khăn tương tự người bạn của mình. Khi còn nhỏ, ông đã phải làm việc tại một nhà máy dệt trong khi tâm trí lại hoàn toàn dành cho bóng đá. Nhược điểm về mặt thể hình chưa bao giờ là trở ngại trên bước đường phát triển sự nghiệp bóng đá của Carlos, bởi anh luôn biết cách tận dụng những gì Chúa ban cho bản thân. Hậu vệ sinh năm 1973 đã từng kinh qua một số đội bóng ở Brazil trước khi chuyển đến Internazionale vào năm 1995; đây là một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp vào thời điểm đó đối với một cầu thủ trẻ Brazil thiếu kinh nghiệm chinh chiến tại lục địa già.

Hai mùa giải tại Palmeiras, Roberto Carlos giành được hai chức vô địch Brazil đã khiến chàng trai trẻ ngày ấy được chú ý bởi những ông lớn châu Âu. Tài năng là hành trang của Carlos khi bắt đầu những bước đầu tiên chinh phục đỉnh cao tại lục địa già, nơi các bậc tiền bối của anh đã rất thành công khi thi đấu. Và Inter Milan là bến đỗ đầu tiên trong sự nghiệp ở châu Âu. Mùa giải đầu tiên của Carlos, anh đã ghi một trong những cú đá phạt thần sầu mà sau này mang luôn thương hiệu của mình. Một cú sút trái phá được tung ra, bóng dường như không xoay trên không trung mà trở nên phập phồng dữ dội hướng đến khung thành, trước khi xé toang lưới thủ môn đội bạn. Những cú sút trái phá của Roberto Carlos có khi còn gấp vài lần lực đấm của một vận động viên đấm bốc chuyên nghiệp.

Chỉ sau một mùa giải ở Ý, Carlos đã chuyển đến Madrid. Những thống kê kỉ lục tại đội bóng Hoàng gia do hậu vệ trái Brazil tạo nên thật khó để một hậu vệ nào có thể phá được về sau. Bên cạnh đó, những cú sút phạt như búa bổ đến từ cái má ngoài chân trái của Carlos ngày càng hoàn thiện và đạt đến đỉnh cao. Thậm chí, anh còn từng ghi bàn bởi một quả đá phạt góc Bằng cách nào đó, các thủ môn dù có cảnh giác đến đâu cũng không thể cản phá những cú sút phạt của Robero Carlos, đơn giản vì so với vận tốc mà bóng bay từ chân của Carlos, phản xạ của người gác đền dù có nhanh thế nào chăng nữa cũng không thể bì kịp.

Cầu thủ đồng hương với Roberto Carlos, Ronaldinho cũng là một chân sút phạt thượng thặng. Huyền thoại Barca nói về Carlos: "Để nói về khả năng đá phạt, Carlos là một trong những cầu thủ có khả năng ghi bàn từ chấm đá phạt hay nhất mọi thời đại." Ronaldinho tiếp tục: "Không những vậy, cậu ấy luôn nằm trong top những hậu vệ trái xuất sắc nhất. Carlos là một nhân tố quan trọng trong những chiến tích vô địch của Real Madrid."

Sau quãng thời gian dài gắn bó tại Madrid. Roberto Carlos chuyển đến Fenerbahçe vào năm 2007 khi đã ở bên kia sườn dốc sự nghiệp. Giống như Cafu, Roberto Carlos là một cầu thủ trung thành đã dành phần lớn sự nghiệp, những năm tháng đỉnh cao nhất tại câu lạc bộ mà mình hằng yêu quý. Những fan hâm mộ bóng đá ở gần 2 thập niên trước nên cảm thấy rằng mình thực sự may mắn vì có cơ hội chứng kiến cặp đôi này chơi bóng cùng nhau và lên đỉnh với chiếc cúp vàng thế giới.

Chứng kiến hai người đàn ông này cùng nhau khoác lên mình màu áo vàng xanh tại vòng chung kết World Cup 2002 ở Hàn Quốc và Nhật Bản, chỉ vậy thôi là quá đủ với người hâm mộ Selecao.Toàn bộ giải đấu đã chứng kiến cặp đôi này thực hiện những pha leo biên mang đậm thương hiệu của họ, và điều ấy khiến cho đối phương phải khổ sở khi đối mặt.

Cả hai cầu thủ đều cùng nhau chinh chiến trong màu áo Selecao, kiểm soát rất tốt khu vực phòng ngự bên cánh của từng người, và cho thấy sự đáng sợ của mình bằng những pha xử lý đẳng cấp sở trường. Không những vậy, bộ đôi này còn thể hiện vai trò đa dạng hơn qua lối chơi, khi tham gia hỗ trợ vào hàng tiền vệ 5 người trong khi bản thân vẫn là những hậu vệ thuần tuý.

Giải đấu này đã nhấn mạnh về vai trò lẫn sự chuyên nghiệp của họ. Luôn có những kiệt tác được tạo ra bởi cặp đôi này. Đỉnh điểm có thể kể đến là cú đá phạt sấm sét của Roberto Carlos vào lưới Trung Quốc. Hay màn trình diễn đầy ngẫu hứng của Cafu ở chung kết trước một tuyển Đức với lối chơi phòng ngự chặt chẽ, với chỉ 1 bàn thua trước trận đấu đó.

Dưới sự lãnh đạo tài năng của đội trưởng Cafu, Brazil đánh bại người Đức 2-0 trong trận chung kết thế giới năm đó. Bước lên ngôi vị cao nhất của World Cup, Cafu nhận vô số lời tán dương từ người hâm mộ bóng đá. Sự quyết đoán mạnh mẽ trên sân, nỗ lực không ngừng nghỉ cùng nguồn năng lượng vô tận của anh ấy đã chứng minh cho khả năng lãnh đạo cả trong lẫn ngoài sân cỏ của cầu thủ sinh năm 1970. Đã hơn một thập kỉ kể từ ngày người hâm mộ bóng đá Brazil chứng kiến bộ đôi hậu vệ cánh huyền thoại Roberto Carlos và Cafu đưa đoàn quân áo vàng xanh lên đỉnh World Cup 2002; cả thế giới biết rằng, sẽ thật lâu nữa mới có một cặp đôi huyền thoại thay thế vị trí của hai con người này trong màu áo đội tuyển quốc gia.

Tuy nhiên, thật tiếc rằng người hâm mộ làng túc cầu chưa bao giờ được chứng kiến bộ đôi Cafu, Carlos khoác cùng nhau một màu áo ở cấp câu lạc bộ. Ngày trước, vô số cuộc tranh luận đã nổ ra rằng ở vị trí hậu vệ cánh, ai mới thực sự là cầu thủ xuất sắc nhất ở câu lạc bộ. Hãy nhìn về Leo Messi lẫn Cristiano Ronaldo, mọi sự so sánh đều trở nên vô nghĩa khi cả hai đã luôn cống hiến mọi sức lực, tài năng của mình cho nền bóng đá. Tương tự vậy, hai huyền thoại Brazil này được đem ra so sánh vì mọi người muốn có đáp án cho câu hỏi "ai mới là người giỏi nhất?". Thế nhưng, mãi cho đến khi cả hai không còn thi đấu đỉnh cao, người ta mới chịu thay đổi quan điểm của bản thân. Giờ thì "Ai giỏi hơn giữa họ không phải là câu hỏi mà câu hỏi đặt ra là, hãy tìm ra bộ đôi nào giỏi hơn hai người bọn họ?"

Banksy không phát minh ra kĩ thuật Stencil (Kĩ thuật dùng khuôn tô); Nhưng trên thực tế, ông luôn được mọi người biết đến qua môn nghệ thuật này. Tương tự như vậy, Roberto Carlos và Cafu, chưa bao giờ là những người phát minh ra vai trò của một hậu vệ cánh toàn diện. Nhưng khi ta nhớ về họ, hoặc là Banksy, chúng ta có thể chắc chắn một điều, họ là những người định nghĩa rõ ràng nhất cho vai trò đấy. Để rồi, những người đến sau luôn được đánh giá dựa theo tiêu chuẩn của họ. Tuy thật không dễ dàng để đạt được thành công như những người đi trước, nhưng đó sẽ là nguồn động lực vô tận cho thế hệ kế cận.

Khoảng thời gian mà cả Carlos lẫn Cafu từ giã sự nghiệp, rất nhiều cầu thủ tài năng ở vị trí của họ được sản sinh và đạt đến đỉnh cao của sự nghiệp. Nhưng với những người yêu bóng đá cuối thập niên 90, đầu thập niên 2000, việc bộ đôi Carlos-Cafu chia tay sân cỏ đã để lại một khoảng trống quá lớn để có thể san lấp. Điều xảy ra tương tự với Zidane và Ronaldo de Lima, những người đã mang lại thời kì vàng son cho nền bóng đá đương đại, sẽ mãi là những người xuất sắc nhất trong trái tim của những fan hâm mộ yêu sự hoài niệm.

Cafu và Roberto Carlos là một trong những cặp đôi hậu vệ cánh xuất sắc nhất mọi thời đại? Điều đó có thể đúng. Nhưng nó không quá quan trọng. Dù xuất sắc nhất hay không, họ sẽ luôn là những tượng đài của bóng đá xứ sở Samba và cả bóng đá thế giới. Để rồi cả Roberto Carlos lẫn Cafu dần trở thành chuẩn mực và định nghĩa vai trò mà bộ đôi này đã cùng nhau thi đấu lúc đương thời.

Biên tập: Minh Tài.

Dịch và biên soạn từ bài viết trên trang These Football Times, ra ngày 27.08.2018 với title: “The flair, the force and the fun of Roberto Carlos and Cafu”

Link gốc: https://bit.ly/2KlWTTH